– Иван Константинович, бер аҙ үҙегеҙ хаҡында һөйләгеҙ әле.
– Милләтем – рус. Өфөлә, аны­ғыраҡ әйткәндә, уның сәнәғәт районы Черниковкала башҡаларҙан бер яғы менән дә айырылып тормаған ябай ғаиләлә тыуып үҫтем. Атайым – адвокат, әсәйем ҙур предприятиела иҡти­садсы булып эшләне. Әле атайым – Адвокаттар коллегияһы рәйесе, әсәйем – хаҡлы ялда. Атай-әсәйем һәр саҡ ябай, ғәҙәти алымдарға таянып тәрбиә бирҙе. Уның нигеҙендә ғәҙел булыу принцибы ята ине, әлбиттә. Бындай тәрбиә миңә киләсәктә бик ныҡ ярҙам итте. СССР-ҙың һуңғы көндәре, әммә шул осорҙа ла был ил тиҙҙән юҡҡа сығыр, элекке союздаш республикаларҙа граждандар һуғышы башланыр, урыҫса һөйләшкән һәм фекер йөрөткән миллиондарса кеше үҙенең тыуған ерендә ят бауырға әйләнер тигән уй берәүҙең дә башына инеп тә сыҡманы. Украинала һәм Балтик буйында фашист марштары үте­үен, Бөйөк Ватан һуғышы ветерандарын хөкөм итеүҙе, миллионлаған ватандашыбыҙҙың, көтмәгәндә бары­һын да юғалтып, фәҡирлек сигенә етеүен күҙ алдына ла килтермәнек.
– Иван Константинович, һеҙҙең өсөн тәжрибә нимә ул?
– Тәжрибә йылдар буйы туплана, тиҙәр. Ләкин ғүмерен “мейес башында ятып” үткәргән кеше уны йыя алмай. Тәжрибә – ул тәүәккәл ғәмәлдәр, кө­рәш, көслө кисерештәр һәм тәьҫо­раттар һөҙөмтәһендә алынған белем һәм күнекмә. Әүҙемлек артҡан һайын тормошоғоҙ байыраҡ, тәжрибәгеҙ күп яҡлыраҡ була бара. Тәжрибә һәм практика менән нығытылмаған белем – теория ғына.
– Һеҙ ҡайҙа уҡынығыҙ?
– Башта Өфөләге 93-сө, унан 62-се мәктәптә уҡыным. Уны тамамлағандан һуң, атайымдың юлын дауам итмәксе булып, Башҡорт дәүләт универси­тетының юридик факультетына уҡырға инеп, уны 2000 йылда тамамланым. Атай-әсәйемә мәшәҡәт тыуҙырмаҫ өсөн уҡыуҙы эш менән берләштерергә тура килде. Ауырлыҡтарға ҡара­маҫтан, студент йылдарын айырыуса йылылыҡ менән хәтергә төшөрәм, сөнки тап шул йылдарҙа үҙаллы­лыҡҡа, үҙемә ышанырға өйрәндем.
– Хеҙмәт юлығыҙ тураһында бер-ике һүҙ әйтһәгеҙ ине.
– Өсөнсө курста уҡығанда уҡ 21-се төҙөлөш тресында һәм Өфөләге кү­семһеҙ милек агентлыҡ­тарының бе­реһендә юрист булып эшләнем. Уни­верситетты тамамлағас, атайымдан өлгө алып, адвокат булырға ҡарар иттем. Башта адвокат ярҙамсыһы, адвокат булдым, унан адвокаттар ойошмаһының етәк­се­һе дәрәжәһенә тиклем үҫеп еттем. 2011 йылда алтынсы саҡырылыш Дәүләт Думаһы депутаты итеп һай­ланғанға тиклем ошо вазифаны би­ләнем.
– Сәйәсәткә ҡайҙан килдегеҙ?
– Йәмәғәтселек тормошо мине һәр саҡ ҡыҙыҡһындырҙы. Мәктәптә уҡы­ғанда октябряттар отряды командиры, пионерҙар отряды советы рәйесе булдым. Һәр ерҙә хәҡиҡәтте табырға, ғәҙеллеккә өлгәшергә тырыштым. Адвокатуралағы эш хоҡуҡ һаҡлау һәм суд системаларындағы етеш­һеҙ­лек­тәрҙе, камилһыҙлыҡты күреү мөм­кин­леген бирҙе. Бындай хәлгә битараф булып ҡала алманым, донъяны яҡшы яҡҡа үҙгәртергә теләнем. Бының өсөн ике сәбәпте — камил булмаған ҡануниәтте, закондарҙың үтәлмәүен – бөтөрөргә кәрәк ине. Шуға ла сәйәсәткә киттем.
– Ниңә ЛДПР-ҙы һайланығыҙ?
– ЛДПР идеялары һәр саҡ күңе­лемә яҡын булды, ә партия рәйесе Владимир Вольфович Жириновский — та­нылған сәйәсмән, иң аҡыллы ке­ше­ләрҙең береһе. Уның теге йәки был сәйәси һәм геосәйәси процес­тарҙы алдан аныҡ күрә белеү һәләтенә һоҡ­ланмау мөмкин түгел. Ул әйт­кәндәрҙең күбеһе бөгөн тормошҡа ашты. 1998 йылда ЛДПР сафына индем һәм уны һай­ла­уыма бер ҡасан да үкенмәнем. Сәйәси эшмәкәрлек осоронда ҡара­шымды, фекеремде үҙгәрт­мәүем, башҡа сә­йәси партия ағзаһы булмауым, ЛДПР-ҙың ябай ағзаһынан алып партияның республика бүлексәһе координаторына тиклем бөтә баҫ­ҡыстарҙы үтеүем менән ғорурланам. 2011 йылда ЛДПР-ҙан Дәүләт Думаһы депутаты итеп һай­ландым, уның Гражданлыҡ, енәйәт, арбитраж һәм процессуаль ҡануниәт комитетына индем.
– Дәүләт Думаһындағы эшмәкәр­легегеҙ хаҡында бер аҙ һөйләгеҙ әле. Ил тормошон яҡшы яҡҡа үҙгәртеп буламы?
– Дәүләт Думаһы депутаты булыу — иң элек илдең юғары закондар сығарыу органында үҙҙәренең мән­фә­ғәтен сағылдырыу, үҙҙәренең исеме­нән һүҙ алып барыу хоҡуғын миңә ышанып тапшырған һайлаусылар алдында ҙур яуаплылыҡ ул. Комитетта закон сығарыу эш­мәкәрлегенән тыш, тыуған республика, шулай уҡ Рәсәйҙең башҡа төбәктәре халҡының мөрәжә­ғәттәре менән эш­ләүгә күп ваҡыт бүләм. Һәр мөрәжә­ғәттә — кеше­ләр­ҙең ҡайғы-хәсрәте, күңел һыҙланыуы. Дөрөҫөн әйтергә кәрәк: һәр ваҡыт ярҙам итеп булмай, шулай ҙа үҙемдең яғымдан ғәҙеллекте тергеҙеү өсөн мөмкин булғандың барыһын да эшләйем. ЛДПР-ҙың “Власты эшләргә мәжбүр итәсәкбеҙ!” тигән төп принцибын тотоу минең өсөн бик мөһим. Башҡаса булыуы ла мөмкин түгел тигән фекер­ҙәмен. Закон сығарыу эшмәкәрлегенән тыш, үҙенең төбәген­дәге йәмәғәт башланғысында ҡабул итеү бүлмәләре аша һайлаусылар менән даими эш алып барыу — депутаттың төп бурысы, сөнки һайлау­сылар менән тура бәй­ләнеш тап ошо рәүешле яйға һалына. Хәлде дөрөҫ ҡабул итеү, яңы закондар кәрәкле һәм көнүҙәк булһын өсөн илдәге ысын­барлыҡты эстән дөрөҫ аңлау шарт.
– Ошондай закондарҙы эшләүҙә шәхсән ҡатнашыуға миҫал килтерә алаһығыҙмы?
– Әлбиттә! Мәҫәлән, Дәүләт Дума­һы тарафынан күптән түгел ҡабул ителгәндәрҙән “Ваҡытты иҫәп­ләү тура­һында”ғы Федераль законға үҙгәреш­тәр индереү хаҡында”ғы Федераль законды әйтергә кәрәк. Мин был закон проектының авторҙашы булдым. Быйыл көҙ илебеҙ бер сәғәткә артҡа — “ҡышҡы” ваҡытҡа — әйләнеп ҡайта. “Йәйге” (“ҡышҡы”) ваҡытҡа башҡа күсмәйәсәкбеҙ. Был кешеләрҙең сәлә­мәтлегенә кире йоғонто яһай, ә “ҡыш­ҡы” ваҡыт организм өсөн ҡулайыраҡ һәм уның биоритмдарын боҙмай.
Комитетыбыҙ Гражданлыҡ кодексына ҡағылышлы ҙур эш башҡарҙы. Уны 80 процентҡа тиерлек үҙгәрттек. Һуңғы ваҡытта минең башланғыс менән ЛДПР төбәктәргә бюджет-кредит амнистияһына ҙур иғтибар бирә. Төбәктәрҙең бурыстары, шул иҫәптән Федераль үҙәк алдындағы бурысы — илебеҙ өсөн бик етди проблема. Беҙҙеңсә, бюджет-кредит амнистия­һын үткәрергә һәм төбәктәргә үҫеште ныҡлы тотҡарлаған бурыстарҙан арынып, эште баштан башларға мөмкин­лек бирергә кәрәк.
Бынан тыш, мин – Дәүләт Ду­ма­һын­да быйыл ғына ойошторолған Инновация эшмәкәрлегенә мәғлүмәти ярҙам күрһәтеү комиссияһы ағза­һымын.
Дөйөм алғанда, эш бик күп: ҡану­ниәтте камиллаштырыуға даими тырыш­лыҡ һалабыҙ.
— Закон сығарыу эшмәкәрлеге өҫтәмә белем талап иткәндер, моғайын.
— Тап шулай. Шуға күрә ө№!№ йылда Рәсәй Президенты ҡарамағындағы Рәсәй халыҡ хужалығы һәм дәүләт хеҙмәте академияһына уҡырға индем. Уны былтыр тамамланым.
— Ғаиләгеҙ хаҡында ла әйтегеҙ әле.
— Дәүләт Думаһындағы эшкә бәйле ғаиләмде һирәк күрергә тура килә. Мәскәүҙә булһам да, күңелем менән һәр саҡ улар янындамын. Ҡатыным Светлана – һөнәре буйынса геоэколог, Өфөлә эшләй. Күптән түгел генә алты йәше тулған ҡыҙым Настя киләһе йыл мәктәпкә бара. Ул йөҙөү һәм бейеү менән мауыға. Ошо арала йөҙөү буйынса ярышта беренсе урынды яуланы. Атай булараҡ, уның менән ғорурланам.
— Һайлаусыларға әйтер һүҙегеҙ.
— Ҡәҙерле яҡташтар! Буш вә­ғәҙәләр бирмәйем. Республикала бик күп проблемалар бар, уларҙы хәл итергә кәрәк. Һайлауға аныҡ програм­ма, өр-яңы идеялар һәм тәҡ­димдәр менән барам. Улар республикабыҙ халҡының бөтә өлкәләрҙәге тормош сифатын яҡшыртыуға йүнәлтелә. Эшемдә ғәҙеллек, намыҫлылыҡ, их­лас­лыҡ принциптары яҡлы булдым һәм булып ҡалам. Һеҙҙең ярҙам менән тыуған республикабыҙҙы Рәсәйҙең иң көслө, иҡтисади йәһәттән алға киткән һәм уңайлы төбәгенә әүерелдерербеҙ, тип ышанам!