“Миңә мама тип әйт!”11.05.2013
“Миңә мама тип әйт!”“Юлдаш” каналынан әкрен генә моң ағыла — башҡорт халыҡ йыры “Ғилмияза”. Ҡайһылай хисләнеп, әҫәрләнеп башҡара уны данлыҡлы йырсыбыҙ! Күпме көс, ирек, ялҡын һибелә был моңдан!

Телебеҙҙең матурлығына тағы ла бер ҡат һоҡланып ҡуйҙым. Эйе, яғымлы ла, нәфис тә шул ул. Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы Зәйнәб Биишева телебеҙҙе юҡҡа ғына һандуғас, гөл-сәскә менән сағыштырмаған.
Рухи хазинабыҙ — ата-бабаның быуындан быуынға күсә килгән аманаты. Уға хыянат итергә ярамай, ә ҡәҙерләп һаҡларға кәрәк. Әммә, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, арабыҙҙа телебеҙгә битарафлыҡ күрһәткәндәр юҡ түгел. Ҡайһы берәүҙәр, башҡорт булып та, урыҫса һөйләшергә маташа, үҙебеҙсә аралашырға тартына. Балаларына ҡолаҡҡа ятмаған исем ҡушыусылар ҙа етерлек.
Тәрбиәнең башы — ғаиләлә. Әсә кеше бишек йырҙары аша балаһында туған телгә һөйөү тәрбиәләргә тейеш. Тик ҡайһы саҡта бының тап киреһе лә була шул. Миҫал өсөн, күптән түгел шаҡ ҡатырғыс күренештең шаһиты булдым. Урам буйында ҡаршыма кескәй ҡыҙсығын етәкләгән йәш әсә килә ине. “Әсәй, туңдырма алырһың әле”, — тине бәләкәс. “Әсәй түгел, мама тип әйт, аңра!” — тип ҡысҡырып ебәрҙе әсә кеше. Ишеткәнемдән телһеҙ ҡалдым...
Иҫемдә, бәләкәй сағымда мин дә бер саҡ, әхирәттәремә эйәреп, әсәйемә “мама” тип өндәшә башланым. Шул ваҡытта өләсәйемдең: “Ҡыҙым, урыҫ телен үҙләштереүеңдә бер насарлыҡ та күрмәйем. Әммә туған телеңдә һөйләшергә өйрәткән ғәзиз кешеңә шулай өндәшеү — тупаҫлыҡ, үҙ телеңде ихтирам итмәү”, — тип аңлатҡаны ғүмерлек һабаҡ булды.
Әлеге әсәнән: “Ниңә балағыҙҙы башҡортса һөйләшеүҙән тыяһығыҙ?” — тип һораным. “Нимәгә кәрәк ул? Башҡортса һөйләшеп, ҡайҙа бара алһын?” — тип яуап бирҙе йәш әсә.
Эйе, бындай хәлдәргә бер бөгөн шаһит булмайбыҙ. Үҙ телендә һөйләшергә теләмәгән маңҡорттарға ҡарап, уларҙы йәлләп тә, асыуланып та ҡуяһың.
Республика мәктәптәрендә башҡорт телен дәүләт теле булараҡ уҡытыу шатландырһа ла, борсолорлоҡ урындар ҙа бар. Әйтәйек, уны юғары класс балаларына аҙнаһына ике сәғәт үткәреү эшме ни? Шулай уҡ уҡыусыларҙың әҙәби китаптарҙан ситләшеүе күңелде ҡыра. Баланың киләсәктә ниндәй кеше булыры ниндәй әҫәрҙәр уҡып үҫеүенә бәйле бит. Һүҙ юҡ, яңы технологияларҙы белергә, урыҫ телен, сит телдәрҙе өйрәнергә кәрәк. Әммә үҙебеҙҙең милли хазинаны ла оноторға ярамай, уны байытыу, һүҙ ҡәҙере, көсө юғалмаһын өсөн тырышыу мөһим.


Вернуться назад