Яңауыл — Башҡортостан Республикаһындағы район үҙәге, Ҡазан менән Екатеринбург араһында урынлашҡан ҙур станция. “Яңауыл — Башҡортостандың төньяҡ ҡапҡаһы”, — тип яҙған шағир Мостай Кәрим. Ошо изге ерҙә бик күп ғалимдар, йырсы, шағир, яҙыусы, мәҙәниәт хеҙмәткәрҙәре тыуып үҫкән.
Тап ошондай шәхес, Истәк ауылында һәм бөтә Яңауыл районында танылыу яулаған уҡытыусы Мөнәүир Ибраһим улы Фазлыев тураһында һүҙ алып барырға теләйем бөгөн. Уның кеүек ябай һәм баҫалҡы кешеләр — илебеҙҙең ысын таянысы. Тарихи иҫтәлекте лә һаҡлай, тыуған төйәккә һөйөү ҙә тәрбиәләй улар.
Мөнәүирҙең бала сағы Истәк ауылында үтә. Ил өсөн ҡатмарлы дәүерҙә, коллективлашыу әүҙем барған 1934 йылда донъяға килә ул. Атаһы Ибраһим “Удар” колхозының тәүге рәйесе, ауылда ҙур ихтирам яулаған шәхес, ветеринар була. Алты баланың иң кесеһе — Мөнәүир — шаянлығы, зирәклеге менән айырылып тора. Аталары иртәнән алып кискә тиклем эштә булғанға күрә, балаларҙы башлыса әсәләре Ғилминиса тәрбиәләй. Талантлы, белемле ҡатын мөнәжәттәр әйтә, Туҡайҙың шиғырҙарын яттан һөйләй, ғәрәпсә китаптар уҡый. Буш ваҡытта балаларына концерт, спектаклдәр ҡуя. Өй түрендәге ҙур мейес сәхнә була. Кескәй Мөнәүир ҙә башҡа туғандары менән ошо сәхнәлә йырлай, шиғырҙар уҡый, тамаша ҡора.
Бөйөк Ватан һуғышы башланғас, өлкән ағаһы Нәҡип һуғышҡа китә. Был дәһшәтле йылдарҙа ғаилә армия өсөн ат үрсетә, аҙыҡ-түлек етештерә.
Бала саҡтан уҡ Мөнәүир китап уҡырға ярата, бигерәк тә шиғриәтте үҙ итә. Апалары Ғәзимә менән Нәғимә почтальон булып эшләй, йыш ҡына өйгә лә гәзит, журналдар алып ҡайта. Шуға күрә Мөнәүир иң беренсе булып уҡырға өйрәнә. Мәктәптә тырышып белем ала, айырыуса татар теле һәм әҙәбиәте дәрестәрен ярата, шағир йәки яҙыусы булырға хыяллана. Уҡытыусыһы Шәмсинур Рәхим ҡыҙы Шәфиеваны оло һөйөү менән иҫкә ала ул. Тап уҡытыусылар Мөнәүирҙе әҙәбиәт түңәрәгенә, мәктәп гәзитен сығарыуға йәлеп итә. 1952 йылда Яңауыл ҡасабаһындағы 1-се мәктәпте тамамлағандан һуң, уҡыуын Ҡазан дәүләт университетында дауам итергә ниәтләй. Ул билдәле яҙыусы һәм шағир яҡташтары — И. Юзеев менән Н. Фәттәхтең ижадын айырыуса яратып өйрәнә. Буласаҡ яҙмышын, һөнәрен дә тап ошо шәхестәр билдәләй.
Йәш егет илдәге төп вуздарҙың береһе булған Ҡазан дәүләт университетына юллана. Имтихан тапшырғанда вокзалда йоҡлап йөрөй, йыш ҡына асығырға тура килә, әммә уҡырға инеү теләге Мөнәүиргә тынғы бирмәй. Студент йылдарында әсәһенең баҙарҙа һөт, май һатып, үҙен юлға әҙерләгәнен, картуф киптереп ебәргәнен хәтерләй. Ул йылдарҙа халыҡ ярҙамсыл ине. Хатта университет уҡытыусылары ла студенттарға мөмкин тиклем ярҙам итергә тырыша. Мөнәүир Ибраһим улы уҡытыусыларын: Хәтиб Усмановты, Яҡуп Агишевты, Мирфәтих Зәкиевте, Диләрә Үтәмешеваны һәм башҡаларҙы рәхмәт уҡып телгә ала. Студент йылдарында Мөнәүир шиғыр яҙа, Ғ. Туҡай исемендәге әҙәби клуб эшендә әүҙем ҡатнаша. Тәүге шиғырҙарын курсташтарына, уҡытыусыларға уҡый, “Чаян” журналында баҫтырып сығара.
1957 йылда университет тамамлай һәм тыуған яғына ҡайтырға ҡарар итә. Бергә уҡыған яҡташына өйләнә. Любовь Закирйән ҡыҙы Истәк һигеҙ йыллыҡ мәктәбенә урыҫ теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы булып эшкә урынлаша. Ә Мөнәүир Ибраһим улы “Путь Октября” район гәзитендә үҙен һынап ҡарамаҡсы була, әммә бер йылдан тыуған ауылындағы мәктәпкә директор итеп тәғәйенләнә. 30 йыл дауам иткән белем биреү эше башлана. Ул яңы мәктәп, сит ауылдарҙан килгән балалар өсөн интернат, уҡытыусылар өсөн йорт һалдыра. Колхозға ла ярҙам итергә ваҡыт таба, уҡытыу эшмәкәрлеген дә башҡара. Уҡыусылары изге күңеллелеген, профессионаллеген, ихласлығын әле лә һоҡланып иҫкә ала.
Улдары Мөнир менән Илнур — техник белгестәр, ә ҡыҙы Резеда ата-әсәһе юлын һайлай. Урыҫ теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы булып эш башлай. Бөгөн Мөнәүир Ибраһим улы лайыҡлы ялда. Ғүмере буйы ул шиғриәттән айырылманы. Өфөлә, Ҡазанда йыйынтыҡтарын сығарҙы. Күп кенә шиғырҙары йырға һалынды. Ул — “Замандаш” район әҙәби йәмғиәте ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының байтаҡ наградаһына лайыҡ булды. Әммә тормошта ҡаҙаныштар түгел, ә хеҙмәтеңдең кешегә кәрәк булыуы, үҙеңдән һуң яҡты эҙ ҡалдырыуың иң мөһимелер, моғайын.
Фәрис ХАРИСОВ,
педагогия фәндәре
докторы, профессор.