Бергә балыҡҡа йөрөүҙә!
Балыҡсы ла – ижад кешеһе. Быға мин көндән-көн нығыраҡ инанам. Һыу буйына табыш артынан ғына килмәй бит әҙәм балаһы. Ул һоҡлана, уйлана, йәшәү асылы хаҡында фекер йөрөтә, хыял ҡора, яңы һәләттәрен аса, рухлана… Кемдер боҙ буйындағы балыҡсыны үҙ-үҙен тәләфләп, һалҡын тейҙереп ултыра тип уйлай икән, төптө яңылыша.
Заманында Өфө дәүләт авиация техник университетын тамамлап, әле республикала яуаплы вазифаларҙың береһен башҡарған, дәүләт хеҙмәтендә уңыштарға өлгәшкән Олег ЙОСОПОВ та тәбиғәттән ситтә йәшәүҙе күҙ алдына ла килтермәй.
– Балыҡсы ҡомары ҡасан барлыҡҡа килде һеҙҙә, Олег Рафаэль улы?
– Атайым оҫта балыҡсы бит. Бәләкәй саҡтан, өс йәшемдән үк, мине үҙе менән алып йөрөй башланы. Шулай бала саҡтан тәбиғәт ҡосағында үҫтем. Өфөлә лә ошо йәшәү рәүешемә тоғро ҡалдым. Тәбиғәткә сығыу, балыҡ тотоу, ғөмүмән, ял итеү үҙемә лә, яҡындарыма ла көс өҫтәй, яңынан тыуғандай булып ҡайтып инәбеҙ.
– Атайығыҙ ниндәй балыҡтар тота ине?
– Тотоу ғына түгел, ул, балыҡсылар ярышында даими ҡатнашып, йыш ҡына беренсе урынды яулай торғайны. Алдан бер-ике көн ныҡлы әҙерләнер ине, шуға ла уңышҡа өлгәшкәндер инде.
Ә тотҡан балыҡтарына килгәндә, аҡ тәңкәлеләр, суртан, алабуға... Ғөмүмән, беҙҙең өсөн төп маҡсат – балыҡты күпләп тотоу түгел, ә күңел ҡәнәғәтлеге алыу.
– Үҙегеҙ ҡайһы миҙгелдә йөрөргә яратаһығыҙ?
– Ваҡыт ҡына булһын – йәй ҙә, ҡыш та. Балыҡ тотоу урынын һайлағанда һиҙемләүем көслө. Шулай ҙа барыбер ҡышҡыһын ҡармаҡларға нығыраҡ яратам. Был миҙгелдә шөғөлдөң үҙ йәме, ҡыҙыҡтары. Барғас та биш-алты мәке уйып, емләйһең дә ҡармағыңды һалаһың. Ҡайһы берендә шунда уҡ эләгә, юҡ икән, икенсеһенә күсәһең. Сабаҡ, алабуға, ҡорман, күстерә тиҙ ҡабыусан. Сатыр ҙа ҡороп ҡуйһаң, йылы ла, ел дә һуҡмай. Ҡышҡы йылтырмаға (шарманка) тотоу ҙа күңелле, табыштың ҙурын эләктерге килә бит инде барыбер.
– Ҡайһы бер балыҡсылар ҡыш буйы бер генә урынға йөрөй. Яҡшымы был, насармы – әйтеүе ауыр. Һеҙ нисек: йылғаға өҫтөнлөк бирәһегеҙме, әллә күлгәме?
– Икеһе лә яҡын. Йылғаларҙан – Ағиҙелгә, Ҡырмыҫҡалы, Архангел райондарындағы күлдәргә көҙҙән алып боҙ киткәнсә йөрөргә яратам.
Бер хәлде һөйләйем әле. Өфөләге Һалдат күлен таҙартырға булдылар. Мин дә, ҡыҙыҡһыныуымды еңә алмай, ҡарарға барҙым. Ләмде алған һайын табандар ҙа сыға... Ярым йоҡоло балыҡтарҙы өйгә алып ҡайтып ваннаға ебәргәйнем, терелде лә киттеләр. Баҡһаң, ләмгә күмелеп йоҡоға талған булғандар икән.
– Олег Рафаэль улы, ярыштарҙа ҡатнашҡанығыҙ бармы? Уңыш йылмайғаны булдымы?
– Заманында бихисап ярышта ҡатнаштым. Һуңғы йылдарҙа ғына һирәгерәк. Күбеһенсә тәүге урын алдым, кубок яулағаным да булды. Ярыш ул ярыш инде. Тотҡан эреле-ваҡлы бөтә балығың иҫәптә, азатлыҡ әҙерәк. Ярыштар күберәк Өфөгә яҡын йылға-күлдәрҙә ойошторола. Был йәһәттән айырыуса Кушнаренко районы отошло: балыҡҡа бай йылғалары ла, күлдәре лә күп.
– Йыш йөрөгәс, мажараларға ла тарып тораһығыҙҙыр моғайын. Әйтәйек, ҡайһы берәүҙәрҙе ҡатындары ебәрмәй...
– Юҡ, ундай күренеш тормошома хас түгел. Ҡатындан уңдым мин: ул балыҡҡа бергә йөрөй. Улдарым да был шөғөлдө, ғөмүмән, тәбиғәтте ярата.
Бер мәл ҡатыным менән Саҡмағош районына килдек. Боҙ үтә күренеп тора, эй матур! Мәкеләр уйып, ҡармаҡтарыбыҙҙы емләп һалдыҡ. Минең янда тағы ике балыҡсы ултыра, береһенең алдында ярайһы ҙур һаҙан ята. Бер заман ҡармағымдың осо әҙерәк бөгөлә бирә лә туҡтай башланы, беҙҙеңсә, йәнәһе, төртә инде. Тартам – сыҡмай. Ниһайәт, ниҙер эләкте. Яйлап ҡына сығарһам, өс килолыҡ һаҙан! Унан тағы ла бер нисәүҙе тоттом. Аптырайым: бәләкәй генә ырғаҡҡа шундай балыҡ эләктер әле!
Көн кискә ауышҡас, тағы ла ниндәйҙер ҙур табыш ҡапты, әммә уның ирендәре генә эләгеп сыҡты, үҙе ете-һигеҙ килограмм самаһы булғандыр. Өйгә ҡайтҡас, тотолған балыҡтарҙы ваннаға ебәреп, нисек ҡапҡандарын тикшерҙем. Һыу аҫтында тын алғанда, ҡармаҡ ауыҙҙарының эсенә инә, һулышты сығарғанда – ҡармаҡ та кире сыға. Шуның өсөн дә йотҡан мәлендә генә тартырға кәрәк.
– Балыҡты ҡыҙҙыраһығыҙмы, әллә һурпа әҙерләйһегеҙме?
– Кем нисек ярата бит. Кәңәшләшәбеҙ ҙә һурпаһын да бешерәбеҙ, ҡыҙҙырып та ашайбыҙ, бәлешен дә әҙерләйбеҙ.
– Әңгәмәгеҙ өсөн ҙур рәхмәт! Тормошоғоҙҙа уңыштар, һаулыҡ теләйбеҙ.