Ҡайһы бер кеше, иҙәнде тигеҙләйем тип, уға ДВП йәйә, ләкин был материал тиҙ туҙа, буяуы ҡуба. Иҙәнде тигеҙләргә, йылытырға теләһәгеҙ, өҫтөнә әлиф һеңдерелгән ДСП йәйергә кәңәш ителә. Ә иң яҡшы материал, бигерәк тә аш бүлмәһе, коридор өсөн — линолеум. Ул тиҙ йыуыла, тигеҙ ҙә була, иң мөһиме — матур. Хәҙер ниндәйҙәре генә етештерелмәй уның: балаҫ һымаҡ ҡалыны ла, төрлө биҙәклеһе лә, паркет кеүеге лә. Ҡиммәтерәк булһа ла, буяу кәрәкмәй, тиҙ таҙарыуы хужабикәне күп мәшәҡәттән ҡотҡара.
Йәйҙең дә... ҡотолдоң
Керамик плитә электән төҙөлөштә киң ҡулланылған. Хатта бер нисә быуат элек төҙөлгән өй иҙәндәре бөгөнгөләй һаҡлана. Бының сере бик ябай: цемент йәки тимер-бетонға ҡарағанда, улар 10–20 тапҡырға ныҡлыраҡ. Тағы бер яҡшы үҙенсәлеге бар: йылынһа ла, ағыулы матдәләр бүлеп сығармай, төрлө механик йоғонтоға бирешмәй.
Белгестәр фекеренсә, плитә һайлағанда ялтырауыҡлыһына, шымаһына өҫтөнлөк бирмәҫкә кәрәк. Улар тайғаҡ була. Ванна, йыуыныу бүлмәһе парланып еүешләнә, шуға ундағы шыма иҙәндең хәүеф тыуҙырыуы бар.
Тағы бер кәңәш: плитә мөйөштәренең тигеҙ, дөрөҫ булыуына иғтибар итегеҙ. Йәйер алдынан иҙәнегеҙҙең ҙурлығына ҡарап төҙөлөш материалын һайлағыҙ. Майҙан ҙурыраҡ булһа, бик бәләкәй плитә бармай, бәләкәй иҙәнгә, киреһенсә, ҙурырағы килешмәй.
Ысын балмы икән?
Бал һатып алғайным, ашап ҡарағас, уның саф булыуында бер аҙ шик тыуҙы. Шәкәр ҡушылған, буғай, ти ҡайһы берәүҙәр.Белгестәр әйтеүенсә, магазин кәштәләренә сығарылған балдың 50–70 проценты яһалма, йәғни сауҙаға шәкәр сиробы ҡушылғаны күберәк эләгә. Тимәк, ҡорттарҙы болонға һирәк сығарып, күберәк сироп менән туҡландырғандар. Балда глюкоза менән фруктоза нисбәте нормаға тура килмәһә, дауалау сифаты ҡалмай, ул тәмләткес “кәнфит” кеүек булып сыға.
Йыш ҡына яҡшы балды, “тауар йөҙө” булдырыу өсөн сироп ҡушып, яңылыш боҙоп ҡуялар. Һатып алыусылар ни өсөндөр үтә күренмәле шыйыҡ балды ярата, шуның менән алдана. Ысын аҙыҡ айыртҡандан һуң кристаллана башлай, шуға ла һатыусылар, шыйығайтайым тип, уны йылыта. Был һис кенә лә ярамай, сөнки 55 градус йылылыҡта бал файҙалы сифаттарын юғалта. Һатып алыусыға ул әле генә айыртҡан һымаҡ күренә.
Ошо юл менән алынған аҙыҡ башҡаса ҡуйырмай, шуның өсөн дә һатып алғанда кристалланғанды һайларға кәңәш итәбеҙ. Ысын бал иһә өс-дүрт ай эсендә ҡуйыра. Ошо ваҡыт үткәндән һуң да банкаға һалғанда әле бер, әле икенсе яҡҡа сайҡалһа, шәкәр сиробы ҡушылған йәки һыу өҫтәлгән тигән һүҙ.
Тағы бер үҙенсәлек: бал аҫтан кристаллана башлай, шуға банка төбөндә — ҡуйы, ә өҫкө яғында шыйығыраҡ икән, шикләнергә түгел.
Тәм-том алғанда умартасыларҙың сертификатлы тауарын һайларға кәрәк, сөнки һәр оҫта үҙенең “марка”һын хурламаҫҡа тырыша. Ә осраҡлы урындан алһағыҙ, төрлө мутлыҡҡа юлығыуығыҙ бар: тауар “йөҙө” булдырыр өсөн аҡбур, шәкәр, аҡһым, он ҡушыуҙары ихтимал, шыйығайтҡансы йылытыу ҙа файҙаға түгел. Ҡайһы береһе шул тиклем оҫтарған, хатта ысын балды яһалмаһынан айырмаҫһың да.
Эҫенән нисек һаҡланырға?
Эҫе, томра көндәрҙә бер туҡтауһыҙ һыу эске килә, хәл бөтә, тирләтә. Өлкән йәштәгеләргә, ауырлы ҡатындарға, балаларға, йөрәк-ҡан тамырҙары сире менән ауырыусыларға, көн дауамында асыҡ һауала эшләүселәргә айырыуса ҡыйынға тура килә. Күп фатирлы йорттарҙа йәшәүселәргә, бөркөү офис кабинеттарында эшләүселәргә лә еңел түгел. Ғөмүмән, аяуһыҙ эҫенән барыһы ла ыҙалай. Бындай көндәрҙә ҡәһүә эсеүҙән тыйылып торорға, иҫерткес эсемлектәр, һыра ҡулланмаҫҡа кәрәк. Күберәк ҡайнатылған һыу, тәбиғи һуттарға, ризыҡтарҙан – йәшелсә һәм емеш-еләккә өҫтөнлөк бирергә кәңәш ителә. Шәрбәтле, газлы һыуҙар, майлы ризыҡтарҙың да рационда булмауы яҡшы.
Эҫе ҡапмаһын өсөн, урамда баш кейемһеҙ йөрөргә ярамай. Көндөң иң эҫе ваҡытында, йәғни төшкө һәм төштән һуңғы осорҙа, ҡояш аҫтында булмаҫҡа кәңәш ителә. Эҫе һуҡҡан кешегә ваҡытында беренсе ярҙам күрһәтеү зарур, юғиһә хәлдең насар тамамланыуы ихтимал. Зыян күреүсенең тын алышына иғтибар итергә кәрәк. Әгәр теле тамаҡ төбөнә китһә, ауыҙында ҡоҫҡолоҡ булһа, бинт, ҡулъяулыҡ ярҙамында ауыҙ эсен таҙартыу зарур.
Кеше тын алыуҙан туҡтаһа, уға яһалма тын алдырыу кәрәк. Ауырыуҙы күләгә төшкән һалҡын урынға аяҡтарын бер аҙ юғары күтәреп һалырға, муйын тирәһен ҡаплап торған кейемен ысҡындырырға, һалҡын компресс урынлаштырырға, тәнен еүеш сепрәк менән урарға йә иһә ипләп кенә һалҡын һыу менән ҡойондорорға кәрәк. Артабан мотлаҡ табип саҡыртырға кәрәк, ул килгәнсе ауырыуға һыу эсерергә мөмкин. Ярты литрға ярты балғалаҡ тоҙ һалынған һыу, ҡаты сәй ҙә файҙалы.
Ябай ҡағиҙәләрҙе тотҡанда, тәҡәтһеҙ эҫе көндәрҙе еңелерәк үткәрергә була. Беренсенән, әгәр мөмкин булһа, көндөҙгө сәғәт ун бер менән дүрт араһында ҡояш аҫтында артыҡ йөрөмәҫкә, икенсенән, урамға сыҡҡанда асыҡ төҫтәге еңел кейемгә өҫтөнлөк бирергә, тейешле күләмдә һыу эсергә кәрәк. Әйткәндәй, ҡояшта йөрөмәгән саҡта бер туҡтауһыҙ һыу эсеү ҙә зыян килтерә. Артыҡ һыу ҡан баҫымын күтәрә, шуға күрә табиптар йөрәк сирлеләргә һыуһаған һайын эсеүҙән тыйылып, ауыҙ кипкәндә ауыҙ сылатырға ғына ҡуша.