Башҡа бейеү төрҙәренән айырмалы, халыҡ бейеүенең бер мөһим тәғәйенләнеше бар – ул халыҡты һаҡлай. Әгәр ҙә бейеүе онотолоуға дусар ителһә, халыҡ үҙе лә яйлап юҡҡа сыға, сөнки бейеү – уның күңел хазинаһын, донъяға ҡарашын сағылдырыусы ғына түгел, ә рух сығанағы ла.Ноябрьск ҡалаһында уҙғарылған бер генә байрам, мәҙәни сара ла сағыу милли бейеүҙәрһеҙ уҙмай. Ҡалабыҙҙың мәҙәни тормошонан ғашиҡтар яҡташтарыбыҙҙың һәр сығышын ҡыуанып көтөп ала, йылы ҡабул итеп, алҡыштарға күмә.
Бында Башҡортостандан килеп эшләгән кеше байтаҡ. Салауат ҡалаһында Рәжәповтарҙың татыу ғаиләһендә тыуып үҫә яҡташыбыҙ Әминә. Тәүҙә Сорғотта йәшәйҙәр, 1982 йылда ғаилә башлығы Мансур Рәшит улына эш урынынан фатир бүленгәс, Ноябрьск ҡалаһында төпләнәләр. Әминә бала сағынан уҡ һығылмалы кәүҙәле, етеҙ хәрәкәтле була. Ҡала һабантуйҙарында, мәҙәни сараларҙа төрлө халыҡ бейеүҙәрен оҫта башҡарыуы, тамашасыны сығыш мәлендә үҙенә ылыҡтырып, илһам һәм дәрт бирә алыуы, һәр халыҡтың бейеү нескәлектәрен ентекле аңлап, өйрәнеп, тамашасыға бар тулылығында асып еткерә алыуы менән айырылып тора. Ул ҡаланың “Современник” мәҙәни уҡыу-уҡытыу һарайында бейеү серҙәренә өйрәтә. Уның көнсығыш, латин-америка, bell-dans, бал бейеү түңәрәктәрендә балалар менән бер рәттән ололар ҙа яратып шөғөлләнә.
– Әле Стәрлетамаҡ мәҙәни-ағартыу училищеһында хореография бүлегендә уҡыған мәлдә үк үҙемде бар булмышым менән бейеүсе итеп тоя инем, – ти Әминә Мансур ҡыҙы. – Шуға ла училищены тамамлағас, Санкт-Петербург ҡалаһында белемемде камиллаштырҙым.
Ундағы юғары уҡыу йортонда белем алыу дәүерендә ул төрлө халыҡтарҙың бейеү серҙәренә төшөнөү генә түгел, концерт һәм байрам сараларын ойоштороуҙы төплө өйрәнә һәм уҡыу йортон ҡыҙыл дипломға тамамлай. Тик геройымды, тәжрибәң юҡ тип, Өфөләге “Нефтсе” мәҙәниәт һарайына эшкә алмайҙар. Уның ҡарауы, милләттәшебеҙҙең талантын сит ерҙә күреп ҡалалар. “Ал сәскә” балалар баҡсаһы етәксеһе Сания Зәки ҡыҙы Рәжәпова үҙенә эшкә саҡыра. “Ал сәскә” Ноябрьск ҡалаһында иң абруйлы балалар баҡсаһынан һанала. Шулай булмайса, уның етәксеһе Сания Зәки ҡыҙының ҡала етәкселәренә лә һүҙе үтә, балалар баҡсаһы ла ялт итеп тора, яңы йыһаз, төрлө ҡорамалдар алынған, кескәйҙәрҙең төрлө яҡлап үҫеше өсөн бөтә мөмкинлектәр ҙә бар. Рәхәтләнеп эшлә лә эшлә. Шулай итеп, Әминә Мансур ҡыҙы үҙенең яратҡан шөғөлөн башлап ебәрә. Балалар өсөн төрлө байрамдарға арнап, нимә генә сәхнәләштермәй, бейеүҙәр һала, йырҙар өйрәтә.
– Етәксе булып эшләгән дәүерендә Сания Зәки ҡыҙынан бик күп нәмәгә өйрәндем. Балалар баҡсаһы мөдирен олоһо ла, кесеһе лә һәр ваҡыт яратты, ихтирам итте. Ә һуңыраҡ мин уның килене булдым – улына кейәүгә сыҡтым, – тип һүҙен дауам итә яҡташым. – Тормош юлы ҡатмарлы, әлеге ваҡытта ирем менән айырым йәшәһәк тә, ҡыҙым Камилә менән улым Камил атайҙарының матди яҡтан да, әхлаҡи яҡтан да ярҙамын тоя. Бейемем Санияға ла йәйҙең йәмле мәлендә балаларым менән ҡунаҡҡа ҡайтып йөрөйбөҙ.
Күңеле, тәбиғәте менән романтик холоҡло булһа ла, эшлекле лә яҡташыбыҙ! Әлеге ваҡытта ҡаланың күп функциялы “Современник” үҙәгендә тәрбиәләнгән йәштәргә бейеү серҙәрен өйрәтә, тәжрибәһе менән уртаҡлаша. Һөнәрен төптән белеп, уҡыусылары күңеленә ижад, сәнғәт орлоҡтарын сәсеп, йәштәрҙең көслө рухлы шәхес булып формалашыуына ҙур йоғонто яһай. Һәр бейеү сығышына махсус кейемдәрҙе лә үҙе тегә, эшенән йәм табып, дәрт алып йәшәй яҡташыбыҙ. Турист рәүешендә Германия, Таиланд, Египет, Франция, Төркиә, Греция, Польша, Кипр илдәрендә булған. Әминә Мансур ҡыҙына бигерәк тә ғәрәптәргә сәфәр оҡшаған. Ҡыҙылһыу ҡомлоҡтағы йәмле, тылсымлы илдә йәшәгән ғәрәп халҡы, уларҙың йәшәйеше, көнкүреше тураһында бик мауыҡтырғыс итеп һөйләй ул. Эштән бушаған арала, ял ваҡыттарында конькиҙа йөрөргә ярата. Йога менән дә шөғөлләнергә өлгөрә, төрлө халыҡ бейеүҙәрен дә өйрәнә.
Аш-һыуға маһир, үҙе һалған бейеүҙәр өсөн, һәр халыҡтың йола үҙенсәлектәрен иҫәпкә алып, кейемдәренә генә хас булғанса төҫтәрҙе билдәләп, сағыу бейеү костюмдарын тегергә лә оҫтарып алған яҡташыбыҙ.
Күп милләтле Ноябрьск ҡалаһында халҡыбыҙҙың рухын, мәҙәниәтен күтәргән гүзәл яҡташыбыҙға киләсәктә лә уңыштар юлдаш булһын. Бар тәбиғәтенән дәрт һәм илһам бөркөлөп торған Әминә Мансур ҡыҙы халҡыбыҙҙың күркәм бейеүҙәрен тамашасыға бар матурлығында еткереп торһон, әленән-әле сәнғәт үрҙәрен яулаһын тигән теләктә ҡалайыҡ.
Ямал-Ненец автономиялы округы,
Ноябрьск ҡалаһы.