Мәғлүмәт технологиялары боғаҙҙан алған заман, йәмәғәт: һөйләмеңде аныҡ кешегә түгел, хатта Йыһандағы йондоҙҙарға төбәп әйтһәң дә, уны ишеткән, яҙҙырған ғәмәлдәр табыла, һәм мәғлүмәт елдән дә тиҙерәк, нурҙан да етеҙерәк Интернет селтәрендә таралырға өлгөрә. Әйҙә, унан яуап биреп ҡара – тап шуны әйтергә теләгәйнеңме, тап ошо фекер, турғай һымаҡ, сығып остомо ауыҙыңдан?Ана шул Интернет селтәрендә “оялаған”, “блогер” тип нарыҡланған кешеләр ифрат популяр хәҙер. Һәр ҡайһыһы хәленән килгәнсә, зиһен-аҡыл кимәленән сығып мәғлүмәт еткерә, аудитория яулай – иң мөһиме иғтибар булһын да дан-шөһрәте артһын. Ә ул дан-шөһрәт лайыҡлымы, шиклеме – уныһы бөтөнләй икенсе мәсьәлә. “Шикле” тиеүем дә шунан: бынан бер нисә көн элек Данилов атлы бер әҙәм Интернет селтәрендә “буран ҡуптарҙы”: “Теге йәки был сәбәптән аяҡ-ҡулһыҙ ҡалғандарға ярҙам итеү кәрәкме? Уйлауымса, юҡ. Был кешеләр беҙҙе мәсхәрә итә, дәүләт иңендәге йөк булып тора... Инвалидтар – хайуандар бит ул...” Әлбиттә, йәмәғәтселек бындай хаяһыҙлыҡты иғтибарһыҙ ҡалдырманы, хайуан кимәлендә фекерләгән әҙәмде шунда уҡ урынына ултыртты, ләғнәт яуҙырҙы. Билдәле булыуынса, табып, туҡмап та киткәндәр икән... Хатта үҙәк каналдарҙың береһендә аҡланырға маташҡанында, бер ҡыҙыуыраҡ оппоненттың йоҙроғона саҡ барып менмәгән. Ҡыҫҡаһы, уйламай һөйләгән – ауырымай үлгән. Әммә... Әрем ҡапҡандан һуң ауыҙҙа әсе тәм ҡала бит әле? Бына шуның төҫлө, был хәлдән һуң булмышты һыҡратып, йәнде өшөтөп торған ниндәйҙер тәмһеҙ тойғо ҡалды күңелдә...
Иң тәүҙә билдәле милләттәшебеҙ, рухи ҡаһарманлыҡ өлгөһө Ирек Зарипов иҫкә төштө. Мотоциклда аварияға осрап, һау-сәләмәт, күркәм егеттең 17 йәшендә аяҡһыҙ ҡалыуы; уның ғүмерен, физик ҡына түгел, рухи һаулығын да ҡотҡарыу өсөн ваҡытын, көсөн йәлләмәгән, иң мөһиме, ғәзиз балаһының йүнәлеренә бер генә минутҡа ла ышанысын юғалтмаған әсәһе Вәсилә ханым тураһында матбуғат сараларында күп яҙҙылар. Хәйер, ул ҡәһәрле көндәр күптән артта ҡалған. Бөгөн Ирек – данлыҡлы саңғысы һәм биатлонсы, Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры, дүрт тапҡыр Паралимпия чемпионы. Бына тигән ғаилә башлығы, балалар атаһы... Йәмәғәт эшмәкәре, “Йыл рәсәйлеһе” Милли премия лауреаты һәм башҡалар, һәм башҡалар...
Ә Саҡмағош егете Рөстәм Нәбиев? Бынан ике йыл элек Омскиҙа казарма ишелгәндә аяҡһыҙ ҡалған егеттең яҙмышы ла Ирек Зариповтыҡына оҡшаш. Түҙеп торғоһоҙ һыҙланыуҙарға ҡарамаҫтан, Рөстәм протезға баҫҡан, спорт менән шөғөлләнә башлаған, парашюттан һикергән. Ул слэдж-хоккей буйынса профессиональ уйынсы, Рәсәй чемпионаттары призеры. Әлеге ваҡытта 2022 йылда үтәсәк Паралимпия уйындарына әҙерләнә. Яратҡан ҡыҙына өйләнгән. Быйыл иһә тормошона йәм һәм мәғәнә өҫтәүсе тағы бер ҙур ваҡиға булған – сентябрҙә ҡыҙы тыуған. Ҡыҫҡаһы, бер нимәгә ҡарамаҫтан, Рөстәм үҙенең бар хыялдарын тормошҡа ашырған. Шулай уҡ яҡташыбыҙ – Рәсәй киңлегендә танылған (эйе-эйе, яңылыш ишетмәнегеҙ) блогер ҙа! Ҡаҙаныштары хаҡында ул Instagram социаль селтәрендә даими һөйләп бара, уның битенә 41 меңдән ашыу кеше яҙылған. Рөстәм фотолар менән бүлешә, ауыр хәлдә ҡалғандарға йылы һүҙ таба, алға, бер нимәгә ҡарамаҫтан, йәшәргә әйҙәй... Әйткәндәй, әлеге ваҡытта ул NeForum тип аталған Рәсәй блогосфераһының иң абруйлы премияһы өсөн көрәшә, “Иң тормошсан блог” номинацияһында еңеү яуламаҡсы. Афарин, башҡа ни әйтәһең!
Бындай миҫалдарҙы бик күп килтерергә була. Һис шикһеҙ, Ирек һәм Рөстәм кеүек кешеләр һау-сәләмәттәргә иҫкәртеү булып та тора – тормош юлдары ҡатмарлы, сәләмәтлегегеҙҙең ҡәҙерен белегеҙ, лайыҡлы, файҙалы, емешле ғүмер юлын үтегеҙ, һынауҙар алдында бирешмәгеҙ!
Ошонан һуң, уйлап ҡарағыҙ: аяғы-ҡулы булып та, күҙаллауымса, аҡыл зәғифлегенән йонсоған, инвалидтарҙы түбәнһетеп, үҙе хайуан кимәленә төшкән Даниловтың һүҙҙәрендә тамсы ғына булһа ла дөрөҫлөк бармы икән? Билдәле әҫәрҙәгесә, Зарипов һәм Нәбиев кеүек батырҙарҙы – фил, ауыҙы ни әйткәнен ҡолағы ишетмәгән Данилов ише әҙәмдәрҙе фил янында өргән сәүек кеүек күрәм, шул ғына... Интернетта буш һүҙ һөйләүҙән уҙа алмаған бушҡыуыҡ Данилов кем дә, егеттәребеҙ ҡайҙа, тигәндәй.
...Кеше – аҡыллы зат, зиһенле йән эйәһе. Донъялағы башҡа тере йәндәрҙән уны айырып торған, башҡаларҙан бер нисә баҫҡысҡа юғарыраҡ күтәргән ғәмәл дә – тап ошо. Кешелек ҡиммәттәре, йәшәйеш нигеҙе лә – аҡылдан, сөнки инстинкттар һәм рефлекстар менән социаль-иҡтисади, мәҙәни-рухи ҡаҙаныштарға өлгәшеп, Ерҙе сәскәгә күмеп, Йыһанды яулап булмай. Шулай уҡ кешене кеше иткән, хайуандан айырған һыҙаттар – ул да булһа миһырбанлыҡ, шәфҡәтлелек, мәрхәмәт... Тормоштоң был ҡанунын инҡар итерлек көс юҡ.