Ишембай районында биләмәләрҙе төҙөкләндереү буйынса төрлө программалар уңышлы эшләп килә. “Урындағы башланғыстарҙы яҡлау”ҙың да телгә алырлыҡ һөҙөмтәләре күп. Мәҫәлән, йәнырыҫтар уның ярҙамында һыу линияһын нығытһа, Яңы Әптек ауылы халҡы совхоздан ҡалған ашхана-магазин бинаһын клуб итеп үҙгәртте, әрметтәр иһә программаны спортты үҫтереүҙә ҡулланмаҡсы. Ғөмүмән, халыҡтың әүҙемлеге бушҡа китмәй, урындағы мәсьәләләрҙе үҙе билдәләй, уларҙы хәл итеүҙә мөмкин тиклем булыша.
Петровский ауылы биләмәһе – районда иң ҙурҙарҙың береһе. Уға 11 ауыл-утар ҡарай, 6 меңдән ашыу кеше йәшәй. Бында халыҡ­ты хеҙмәт урыны менән тәьмин итеү ҙә насар кимәлдә түгел – бер нисә ауыл хужалығы пред­прия­тиеһы, крәҫтиән-фермер хужалыҡтары, учреждениелар эш­ләп килә. Шуныһы бигерәк тә иғтибарға лайыҡ: район власы тарафынан ауылдарҙағы социаль хәлгә ентекле иғтибар бирелә. Мәҫәлән, ҡайһы бер урында финанс ҡыҫҡартылыу сәбәпле медицина ҡыҫымға алынған мәлдә, Ишем ауылында фельдшер-акушерлыҡ пункты эшләй башланы – был күренешкә урындағы халыҡ ҡыуанып бөтә алмай, ҡан баҫымы күтәрелһә лә, теш һыҙ­лаһа ла, участка дауаха­наһына йүгерәһе түгел бит, һәр хәлдә, яныңда табип булыуға етмәй ин­де ул. Ишемдә медицина үҫешһә, Бәрҙешлелә йәш ғаиләләргә яр­ҙам күрһәтелде – ауылда былтыр мәктәпкәсә төркөм асылды. Бил­дәле, йәштәрҙең ауыл еренә бе­рекмәүе хеҙмәт урыны менән генә бәйле түгел, балаңды ҡа­рашыусы булмаһа, әсәй кеше эшкә сыға алмай. Шуға был яңылыҡҡа ла ҡыуанырға ғына ҡала. Әйткәндәй, ошондай уҡ шатлыҡты яҡын киләсәктә ғүмәрҙәр ҙә кисерәсәк.
Әлбиттә, биләмәлә хәл итәһе мәсьәләләр ҙә байтаҡ әле: юл торошо, һыу линиялары, хеҙмәт урыны һәм башҡалар. Иң мөһиме – улар яйлап сиселә килә. Биге­рәк тә шуныһы ҡыуандыра: урындағы халыҡ проблемаларҙы хәл итеүҙә “дәүләт бабайҙан” ғына көтөп ятмай, үҙе лә әүҙемлек күрһәтә, эштәр башҡара. Был йәһәттән Петровскийҙың үҙендә үткән эштәр – асыҡ дәлил. Былтыр улар “Урындағы башлан­ғыстарҙы яҡлау” программаһында ҡатнашып, 248 урам бағанаһына диодлы ут лампаһы ҡуйҙырыуға өлгәшкән.
– Әлбиттә, 3 мең кеше йәшәгән ауылды лампалар менән тәьмин итеү үҙәк мәсьәләләрҙең береһе ине, сөнки яҡтыртылмаған урам туранан-тура кешеләрҙең хәүеф­һеҙ­легенә ҡамасаулай, – тип аңлата хәлде ауыл биләмәһе башлығы Ольга Морозова. – Шуға 2011 йылда урамдарҙы яҡтыртыу буйынса эштәр баш­ҡарҙыҡ, әммә был ғына лампалар аҙ булып сыҡты. Былтыр йәнә 21 урамда өҫтәлмә лампалар ҡуйылды. Әлдә ошондай проекттар бар әле.
Модернизацияға үткән йәй ауыл йыйынында нигеҙ һалына. Халыҡ бихисап һорау араһында берҙәм рәүештә урамдарҙы яҡ­тыр­тыуға тауыш бирә. Иртәгәһенә үк инициатив төркөм ойоштороп, ең һыҙғанып эшкә тотоналар.
Программа шарты буйынса проект сығымдарының бер өлөшөн – республика, бер өлө­шөн урындағы бюджет күтәрә, ҡалғанын ауыл халҡы менән эшҡыуарҙар тәьмин итергә тейеш. Улай ғына ла түгел, эштең башы йәнә шул ауыл кешеләренә барып төртөлә, сөнки башта уларҙан аҡса йыйырға кәрәк. Был тәңгәлдән инициатив төркөмгә, ҡайһы бер мәлдәрҙе урап үткәндә, әллә ни ҡыйынлыҡ тура килмәй тиерлек – петровскийҙар башланғысты тиҙ арала тәьмин итә: 200 мең һум аҡса йыйыла (дөйөм проекттың хаҡы 1 400 меңгә барып төшә).
Башланған эш – бөткән эш. Дәррәү ҡуҙғалған инициатив төр­көм башланғыс капитал да туплай ала, документтарҙы ла әҙерләй. Проект ҙур баһаға эйә булып, тейешле балдар ҡуйыла һәм петровскийҙар яҡтыртылған урам­дарҙа Яңы йыл салютын бирә.
Быйыл сират – Ғүмәргә. Хозур тәбиғәткә һыйынып ултырған был башҡорт ауылында мәҙәниәт йорто тамаша ҡылыу урыны ғына түгел. Халыҡ талантын үҫтереүсе түңәрәктәр эшләй, кешеләр йыйылып бер-береһенең шатлыҡ-ҡайғыһын уртаҡлаша, ошонда уҡ киләсәккә төрлө маҡсаттар ҡуйыла. Тик шуныһы… социаль объектҡа ремонт талап ителә. Хәйер, был йәһәттән әлеге клубҡа халыҡ йыйылып, уны “Урындағы башланғыстарҙы яҡлау” програм­маһы ярҙамында нығытырға-матурларға тигән ҡарарға килгән. Әммә бер һорау борсой хәбәр­сене: проекттың хаҡы – 1 450 мең һум, халыҡтан 150 мең һум йыйылырға тейеш, ә Ғүмәрҙә 500 кеше йәшәй. Был тиклемде күтәрергә ризамы улар?
– Дөрөҫөн әйтергә кәрәк, был ремонт – ауылда көтөп алынған ваҡиға, шуға проектта ҡатнашыу тигән яңылыҡты дәррәү күтәреп алдылар. Берҙәм булараҡ, ғүмәр­ҙәр, киреһенсә, был эште ҡул­дарынан килгәнсә дауам итергә әҙер, – тип өмөттәрен бағлай Ольга Николаевна.
Был проекттың да тормошҡа ашырын көтөргә ҡала.