Хоҡуҡи мәсьәләләр буйынса һорауҙарығыҙ бармы? Беҙгә мөрәжәғәт итегеҙ! Уларға “Лига-М” юридик компанияһының директор урынбаҫары, хоҡуҡ белгесе Таһир Мансуров яуап бирә. Уға мөрәжәғәт итеү өсөн һорау@mail.ru электрон адресына хат яҙып ебәрергә йәки телефон аша редакцияның дәүләт һәм хоҡуҡ бүлегенә (272-35-20) шылтыратырға мөмкин.
Бала хоҡуғы боҙолмаһын— 90-сы йылдарҙа фатирыбыҙҙы дүрт өлөшкә бүлеп, миңә, ҡатыныма һәм ике балабыҙ исеменә хосусилаштырҙыҡ. Хәҙер бер генә милексе (үҙемде) ҡалдырырға ине иҫәп. Быны нисек итеп эшләргә?
Рим, Өфө ҡалаһы.
— Был һорауға яуап бирер алдынан балаларығыҙға нисә йәш икәнлеген белергә кәрәк. Әгәр улар әле бәлиғ булмаған икән, мәсьәләлә ауырлыҡтар килеп сығыуы ихтимал. Ғәмәлдәге ҡануниәткә ярашлы, бәлиғ булмағандарҙың хоҡуҡтарын яҡлау өлкәһендә ҡануниәтте күҙәтеү бурысы опека һәм попечителлек органдарына йөкмәтелгән. Бәлиғ булмаған балалар менән ниндәй ҙә булһа килешеүҙәр яһаған саҡта, шул иҫәптән уларҙы милектән ситләштереү осрағында тап ошо органдан рөхсәт алыу мотлаҡ. Әйтергә кәрәк, ризалыҡ алыу еңел түгел. Һеҙгә баланың хоҡуҡтары боҙолмауын дәлилләү кәрәк. Бының өсөн балаларығыҙҙы шундай уҡ торлаҡ менән тәьмин итергә йәки иҫәптәренә уларҙың өлөштәрен — һатҡандан килгән аҡсаны һалып ҡуйырға тейешһегеҙ.
Әгәр ҙә балаларығыҙ бәлиғ булһа, бер ауырлыҡ та юҡ, сөнки улар үҙ милкенә үҙҙәре идара итә ала. Балалар исемендә булған милек менән килеп сыҡҡан барлыҡ проблеманы ла хәл итергә була. Артабан ниндәй ҙә булһа аҙым яһар алдынан юрисҡа мөрәжәғәт итегеҙ, ул айырым осраҡҡа ҡарап хәл итеүҙең дөрөҫ юлдарын өйрәтәсәк.
Алты ай аҡса юҡ— Белорет районындағы ойошмаларҙың береһендә эшләйем. Әле декрет ялындамын. Предприятие инде алты ай бала ҡараған өсөн пособие түләмәй. Белеүемсә, социаль страховка фондынан, аҡса күсерелгән, әммә предприятие, аҡса юҡлыҡҡа һылтана. Кемгә мөрәжәғәт итергә лә белмәйем. Мин бер үҙем генә түгел, декрет ялындағы тағы ике-өс ҡатын аҡса ала алмай.
Йәмилә, Белорет районы.
— Рәсәй Һаулыҡ һаҡлау һәм социаль үҫеш министрлығының “Балалары булған граждандарға дәүләт пособиеһын билдәләү шарттары һәм түләү тәртибе тураһында”ғы фарманының 51-се пунктында был түләүҙәргә дәғүә итеүселәр исемлеге һәм түләү ваҡыты күрһәтелгән. Уға ярашлы, һеҙгә пособиены башҡа хеҙмәткәрҙәргә эш хаҡы биргән көндө үк түләргә тейештәр. Хоҡуҡтарығыҙҙы боҙған осраҡта һеҙ өс органға мөрәжәғәт итә алаһығыҙ: Социаль страховка фонды, хеҙмәт инспекцияһы һәм прокуратура. Ошо өс учреждениеға ла яҡынса ошондай йөкмәткеле хат яҙығыҙ: “Фәлән-фәлән предприятиела тикшереү үткәреүегеҙҙе һәм уларҙың эшмәкәрлегенең дөрөҫлөгөн асыҡлауығыҙҙы һорайым”. Шулай уҡ ҡасандан эшләй башлағанығыҙҙы, вазифағыҙҙы, ҡасан декрет ялына киткәнегеҙҙе һәм ниндәй аҡсаны түләмәүҙәрен аныҡ яҙығыҙ. Закон менән билдәләнгән ваҡыт эсендә яуап ебәреүҙәрен талап итегеҙ. Хаттарҙы заказ менән ебәрегеҙ һәм яуап көтөгөҙ. Уңыштар һеҙгә.
Дөрөҫлөк һеҙҙең яҡта— Ауыл Советы хакимиәтен йыл ярым хеҙмәт хаҡы түләмәүҙәре өсөн судҡа биргәйнем. Эштә еңеп сыҡтым. Бер ни тиклем ваҡыт үтте, хакимиәт башлығы ла алмашынды. Хәҙер килеп улар минән суд сығымдарын түләүҙе талап итә. Был дөрөҫмө?
Ғәлиә, Ҡыйғы районы.
— Рәсәй Гражданлыҡ-процессуаль кодексының 103-сө һәм Арбитраж-процессуаль кодексының 110-сы статьяһына ярашлы, суд сығымдарын еңелеүсе яҡ ҡапларға тейеш. Һеҙ дәүләт пошлинаһын түләгәнһегеҙ, башҡа сығымдарығыҙ ҙа булған, быны ла хакимиәт үҙе түләргә бурыслы. Барыһы ла суд ҡарарында яҙылырға тейеш. Хакимиәт бер нисек тә һеҙҙән аҡса талап итә алмай. Үҙ һүҙегеҙҙә тороғоҙ, дөрөҫлөк һеҙҙең яҡта.