А. РАФИҠОВ.
Ҡыйғы районы.
Башҡортостан мосолмандарының Диниә назараты рәйесе мөфтөй Нурмөхәмәт хәҙрәт НИҒМӘТУЛЛИН:– Бисмилләһир-рахмәнир-рахим!
Урындыҡҡа йәйелгән ашъяулыҡ тирәләй өлкән йәштәгеләр, унан балалар теҙелешеп ултырған. Әсәй алып килгән ризыҡҡа, ғаилә башлығынан уҙып, берәү ҙә беренсе булып һонолмай...
Был күренеш күңелдәрҙә элекке замандың һағышлы иҫтәлеге генә булып ҡалды. Илаһи мәл ине ул, ғаиләнең күркәм байрамы кеүек. Баҡтиһәң, аяҡтарҙы бөкләп ултырыуҙың да үҙ хикмәте булған икән. Заман белгестәре иҫбатлауынса, был осраҡта ашҡаҙан бер аҙ ҡыҫыла, һәм унда туйған ваҡытта ла урын ҡала. Намаҙ уҡығандағы кеүек ултырғанлыҡтан, йөрәк тә ял итә. Аяғөҫтө тороп йә өҫтәл янында ултырып ашағанда иһә ҡан әйләнешенә ҙур көс талап ителә. Өҫтәүенә ризыҡ валсыҡтарының иҙәнгә төшөүе ихтимал. Ә урындыҡта ултырып туҡланғанда барыһы ла ашъяулыҡта ҡала.
Ризыҡ – Раббыбыҙ биргән оло ниғмәт. “Ашағыҙ, эсегеҙ, исраф ҡылмағыҙ!” – тип бойоролған “Ҡөрьән Кәрим”дә. Исламда аҙыҡ төрҙәренә, туҡланыу ҡағиҙәләренә ҙур урын бирелгән. Бының дөрөҫлөгөнә йылдан-йыл нығыраҡ инана барабыҙ. Эйе, тормошта күп нәмә – сәләмәтлек, әҙәп-әхлаҡ, холоҡ-фиғел, асылыңа тоғролоҡ һәм башҡалар – әҙәм балаһының ашаған ризығына, уның нисек туҡланыуына бәйле. Борон, әйткәнемсә, ашъяулыҡ тирәләй бөтөн ғаилә, туған-тыумаса менән бергә ултырып ризыҡланғандар. Табын янында һәр кемдең үҙ урыны: өлкәндәр – түрҙә, йәштәр – ситтәрәк. Һүҙҙе лә атай-олатайҙар һөйләгән, уй-ниәттәрҙе белешкән, кәңәш биргән. Ризыҡҡа килгәндә, өлөшөңдө ҡалдырыу, исраф итеү гонаһ һаналған. Башҡорттоң аҙыҡ төрҙәре – ит, ҡоротло һурпа, ҡымыҙ, бал һ.б – тәнгә лә, зиһенгә лә тик файҙа килтергән, халҡыбыҙ үҙенә сит, өйрәнмәгән аш-һыуҙан ары торған. Малды һуйыу ҙа, белеүегеҙсә, тейешле ҡанундарға ярашлы атҡарылған. Ошо һәм башҡа ҡағиҙәләр ғаиләнең, милләттең, диндең бөтөнлөгөн, сәләмәтлеген һаҡлауҙың нигеҙе булып торған.
Хәҙер иһә, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, туҡланыу әҙәбе ныҡ үҙгәрҙе. Заман тиҙлегенә ярашлы, күптәр, айырыуса ҡала йәштәре, аяғөҫтө килеш тиҙ генә ашауҙы ғәҙәт итеп алды. “Ҡапҡылап сыҡ” тип аталған кафелар күҙгә салынып ҡала. Йәнә шуныһы йөрәкте семтеп ала: бер тапҡыр ғына ҡулланыу өсөн тәғәйенләнгән пластик һауыт-һаба күбәйҙе. Ашайҙар ҙа уны ташлап китәләр. Тимәк, тамаҡ туйҙы, һауыттың кәрәге бөттө. Йәмғиәттә лә шулай, үткәнгә лә, киләсәккә лә ҡарамайынса, әлегене генә ҡайғыртып йәшәү өҫтөнлөк итә башламаҫмы?
Тарихҡа әйләнеп ҡарағанда, халҡыбыҙ ниндәй ҡурҡыныс аслыҡ осорҙарын үткән, бер киҫәк икмәккә зар-интизар булып йәшәгән. Эйе, әҙәм балаһы ашамлыҡтың ҡәҙерен унан төрлө сәбәп буйынса мәхрүм ҡалған ваҡытта нығыраҡ аңлай. Боронғо өләсәйҙәрҙең ашъяулыҡҡа төшкән бәләкәй генә икмәк валсығын да ҡәҙерләп йотоп ҡуйыуы һаман күҙ алдында. Бөгөнгө “туйып һикереү”ҙе күрһә, ни эшләр ине икән улар?
“Ризыҡтың бәрәкәте – табаҡтағы ҡулдарҙың күплегендә”, – тигән пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәт ғәләйһис-сәләм үҙенең мөбәрәк хәҙисендә.
Заман тиҙлегенә һылтанып, һаулығыбыҙға, рухыбыҙға зарар килтермәйек, тыуыр нәҫелдәребеҙҙең дә сәләмәтлеген ҡайғыртайыҡ, хөрмәтле ҡәрҙәштәр. Биргән ниғмәттәре өсөн Аллаһ Тәғәләгә шөкөр итеп, күмәкләп ризыҡланһаҡ, бер-беребеҙгә ихтирамыбыҙ артыр, ашамлыҡҡа ла бәрәкәт килер, иншаллаһ. Әс-сәләмү-ғәләйкүм үә рәхмәтул-лаһи үә бәрәкәтүһ! Амин.