Уҡыусыларҙың йәйге каникулы дауам итә. Һәр кем уны ҡайҙа, нисек үткәреү тураһында алдан уҡ план ҡора. Кемдәрҙер йәйге лагерҙарға ял итергә йыйынһа, икенселәр атай-әсәйҙәре менән ваҡыт үткәрергә ниәтләй, шулай ҙа күптәр ауылда олатай-өләсәһе янында, тиҫтерҙәре менән бергә ял итеүҙе хуп күрә. Әммә, балалар ҡайҙа ғына булһалар ҙа, хәүефһеҙлек ҡағиҙәләре тураһында оноторға ярамай.
Көн һайын юлдарҙа тиҫтәләгән кешенең ғүмере өҙөлә. Юл фажи­ғәләрендә балаларҙың зыян күреүе бигерәк тә аяныслы. Әле саҡ йәшәй башлаған балалар, йәштәр һәләк була. Бындай бәхетһеҙлектәр юл хәрәкәте, хәүефһеҙлек ҡағиҙәләрен үтәмәү­ҙән, был мәсьәләгә еңел-елпе ҡарауҙан тыуа.
Юл уйын урыны түгел. Урам аша сыҡҡанда бик иғтибарлы булырға кәрәк. Фажиғәләрҙә зыян күреүселәрҙең күпселеге (66,2 процент) – йәйәүле балалар. Әлбиттә, бында ата-әсәләр ҙә, юл хәрәкәте хәүефһеҙлеге ҡағиҙәләрен күҙәтмәгән водителдәр ҙә, шулай уҡ ярамаған ерҙән йүгереп сыҡҡан балалар үҙҙәре лә ғәйепле. Шулай ҙа үҫмерҙәрҙең юл хәрәкәте ҡағиҙәләрен белмәүе – төп сәбәптәрҙең береһе.
Балалар ҡатнашлығындағы юл-транспорт фажиғәләрен кәметеү, уларҙы иҫкәртеү маҡсатында республикала төрлө саралар үткәрелә. Мәҫәлән, Башҡортостан Республикаһы буйынса Эске эштәр министрлы­ғының Юл хәрәкәте хәүеф­һеҙлеге дәүләт инспек­цияһы йыл һайын уҡыусыларҙың каникулы алдынан “Юл ҡағиҙәләренә каникул юҡ!”, “Иғтибар, балалар!” тигән махсуслаштырылған иҫкәртеү саралары, “Светофор” агитбригадалар конкурсы, КВН-дар үткәрә.
Шулай уҡ ЮХХДИ менән Башҡортос­тан Мәғариф министр­лығы “Хәүефһеҙ тәгәрмәс” конкурсы ойоштора. Уның төп маҡсаты – балаларҙы юлда хәүефһеҙ хәрәкәт итергә өйрәтеү.
2016 йылдың 1 июненән Башҡор­тостан Республикаһында “Алыҫтан күрен, республикам!” тигән акция башланды. Федераль кимәлдәге был сара барышында юлдарҙа хәүефһеҙлекте арттырыу өсөн яҡтылыҡты ҡайтарыусы элементтар йөрөтөүҙең мөһим­леге тураһында мәктәп уҡыусыларына, ата-әсәләргә аңлатыу эштәре алып барыла. Әйткәндәй, 2015 йылдың 1 июленән йәйәүлеләр төндә фликерҙар тағырға йә махсус ялтырауыҡ тегелгән кейемдә йөрөргә тейеш тигән ҡағиҙә ғәмәлгә инде. Төнгө ҡараңғы­лыҡта ауыл-ҡаланан ситтә юл сатынан йә эргәһенән үткән йәйәүлеләр мотлаҡ яҡтыртыусы таҫма йөрөтөргә тейеш. Ҡағиҙәне боҙған осраҡта 500 һум штраф һалына. Бигерәк тә балаларҙың именлеген ҡайғыртып, инспек­торҙар улар менән ошо хаҡта аңлатыу эше алып бара.
Әйткәндәй, яҡтылыҡ ҡайта­рыусы элементтарҙы ҡулланыу төнгө ваҡытта йәйәүлене 200 метр алыҫлыҡтан күреү мөмкин­леген бирә. Шуны иҫтә тоторға кәрәк: тикшере­неүҙәр күрһә­теүенсә, фликерҙар ҡулланыу йәйәүлене бәрҙереү ҡурҡынысын алты-ете тапҡырға кәметә. Улар ярҙамында водитель йәйәүлене күпкә алыҫыраҡ аранан күреп ҡала һәм бәрҙермәү сараһын күрә ала. Ғәҙәти кейемдәге кешене водитель ҡараңғы ваҡытта фара яҡтыһында 50-60 метр арауыҡтан ғына шәйләй. Фликер ҡулланған осраҡта был арауыҡ 150 метрға тиклем арта, ә инде йыраҡҡа яҡтыртыусы фара яҡтыһында хәрәкәт иткәндә был ара 400 метр тәшкил итә.
Акцияның рәсми операторы – “Фармленд” дарыуханалар селтәре. Теләгән һәр кем стикер, брелок һәм браслеттан торған яҡтылыҡты кире ҡайтарыусы элементтар йыйылмаһын һатып ала. Элементтарҙы һатыуҙан килгән аҡса мәктәп медицина кабинеттарын заманса йыһаздар – электрон тонометрҙар һәм термо­метрҙар, юғары һиҙгер­лектәге стетоскоптар, беренсе ярҙам күрһәтеү буйынса аптечкалар менән тәьмин итеүгә йүнәл­теләсәк. “Юлда күренерлек бул” тигән девиз аҫтында ата-әсәләр, мәктәп уҡыусылары менән әүҙем аңлатыу эше алып барыу ҙа күҙаллана. Ә бына ЮХХДИ хеҙмәткәрҙәре “Иғтибар, балалар” проекты сиктәрендә юл-транспорт ваҡиғаһы ваҡытында беренсе ярҙам күрһәтеү, яҡтылыҡты кире ҡайтарыусы элементтар йөрөтөүҙең мөһимлеге тураһын­да бәйән итә. Каникул ваҡытында юл хәрәкәте инспекторҙары балаларҙың именлеген тәьмин итеү өсөн ата-әсәләргә фли­керҙар һатып алырға саҡыра. Яҡтылыҡ ҡайтарыусы элементтар водителдәр өсөн – “Туҡта” сигналы, ә куртка менән рюкзактың матур биҙәге лә була (брелок, наклейка рәүешендә).