Ошо көндәрҙә Рәсәй Президенты Владимир Путин 2019 йылда Башҡортостан Республикаһының ойошторолоуына 100 йыл тулыуҙы үткәреү тураһында Указға ҡул ҡуйҙы. Байрам сараларына тиклем өс йыл бар. Шулай ҙа документтың әле үк ҡабул ителеүе был ваҡиғаның ни тиклем тарихи әһәмиәтле булыуын раҫлай. Билдәле дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәрҙәре лә ошо йәһәттән үҙ фекерҙәре менән уртаҡлашты.
Рөстәм ХӘМИТОВ, Башҡортостан Республикаһы Башлығы:
— Республика халҡы өсөн был — тарихи дата. Бер нисә йыл элек Рәсәй Хөкүмәтенә әлеге юбилейҙы юғары дәрәжәлә үткәреү тураһында тәҡдим индергәйнек. Хөкүмәт уны хупланы һәм байрамды ил кимәлендә билдәләү инициативаһы менән Рәсәй Президентына сыҡты. Ғөмүмән, республиканың йөҙ йыл дауамында илдең ышаныслы, ныҡлы төбәге булыуы беҙҙең өсөн мөһим. Ил Президентына рәхмәт. Владимир Путин башланғысыбыҙҙы хупланы.
Константин ТОЛКАЧЕВ, Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай Рәйесе:— 1919 йылдың 20 мартында Үҙәк совет власы менән төҙөлгән килешеү – илдәге федератив ҡоролошҡа башланғыс һалған нигеҙ ташы ул. Нәҡ ошо ҡарар һөҙөмтәһендә республиканың дәүләт-хоҡуҡи статусы юридик яҡтан нығытыла. Иң мөһиме, Башҡортостандың тәжрибәһе күпселек этностарға үрнәк булып тора — башҡалар ҙа үҙ хоҡуҡтарын ошо рәүешле нығытып ҡуйырға ынтыла. Шуны ла билдәләү мөһим: тап ошо алым нигеҙендә Рәсәйҙә йәшәгән күп милләтле халыҡтар глобализация осоронда үҙҙәренең үҙенсәлеген һаҡлауға өлгәшкән.
Лилиә ҒҮМӘРОВА, Федерация Советының Фән, мәғариф һәм мәҙәниәт комитеты рәйесенең беренсе урынбаҫары, Башҡортостандан сенатор:— Был Указды әҙерләү алдынан етди һәм ентекле эш атҡарылды.
Бынан өс йыл элек Башҡортостан Башлығы Рөстәм Хәмитов Башҡортостандың күп милләтле халҡы исеменән Рәсәй Президентына юбилей саралары үткәреү тәҡдиме менән сыҡты. Рәсәй Хөкүмәтендә был мәсьәләне тәфсирләп өйрәнделәр. Башланғыс яҡлау тапты. Указ һәм 2019 йылда үткәреләсәк саралар Башҡортостан менән Рәсәй үҫеше тарихына яңы этәргес буласаҡ.
Республика юбилейға иҡтисад, фән һәм мәҙәниәт өлкәләрендә ҙур ҡаҙаныштар менән аяҡ баҫа. Һуңғы йылдарҙа төбәк Рәсәй һәм донъя кимәлендә үткәрелгән халыҡ-ара саралар үҙәге булып торҙо. Быларҙың бөтәһе лә — ҙур яуаплылыҡ талап иткән эш һөҙөмтәһе. Иң мөһиме, юбилей сараларына яңы проекттар, фәнни-техник ҡаҙаныштар менән киләбеҙ – Башҡортостандың күпселек өлкәләрҙәге уңыштары бөгөн Рәсәйҙең башҡа төбәктәре тарафынан өйрәнелә һәм уңышлы ҡулланыла.
Зөһрә РӘХМӘТУЛЛИНА, РФ Дәүләт Думаһы депутаты, Башҡортостан халыҡтары ассамблеяһы рәйесе:— Башҡорт атлыларының 1612 йылда Мәскәү өсөн барған алыштарҙа Минин һәм Пожарский етәкселеге аҫтында һуғышыуы, 1812 йылғы Ватан һуғышында “Төньяҡ Амурҙары” күрһәткән батырлыҡтар – былар барыһы ла башҡа халыҡтар менән бер рәттән Ватанын яҡлап күтәрелгән башҡорттарҙың хәрби йылъяҙмаһы ул. 1941 – 1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышына Башҡортостан фронтҡа 700 меңдән ашыу хәрбиҙе оҙата, уларҙың 300 меңе яу яланында ятып ҡала, 278 яугир Советтар Союзы Геройы исеме ала. Бына инде биш быуат дауамында күп милләтле республика халҡы иңгә-иң терәшеп төрлө тармаҡ хужалыҡтарын үҫтерә, мәҙәниәтте һаҡлай, төбәктең данлы тарихын яҙа. Тап ошо берҙәмлек бөтөн Рәсәйгә Башҡортостанды милләт-ара татыулыҡ, конфессия-ара хеҙмәттәшлек өлгөһө итеп танытты.
Бөгөнгө Башҡортостан – илдең тотороҡло һәм әүҙем үҫешкән төбәктәренең береһе ул. Республикала алып барылған социаль-иҡтисади һәм милли-мәҙәни сәйәсәт ыңғай һөҙөмтә бирә, тап ошо арҡала Рәсәйҙе халыҡ-ара кимәлдә күрһәтеүгә өлгәштек. Үткән йәй Өфөлә ШОС һәм БРИКС саммиттары үтте, 2020 йылда Бөтөн донъя фольклориадаһы ла беҙҙә ойоштороласаҡ.
Башҡортостандың 100 йыллығын билдәләү – юбилей датаһын федераль кимәлдә үткәреү генә түгел, ә һәр власть органының, социаль институттарҙың, һәр ватандашыбыҙҙың яуаплылығы ул. Республикаға ошо дата айҡанлы бихисап сит ил ҡунаҡтары, ситтә йәшәгән башҡорт диаспоралары вәкилдәре киләсәк. Уларҙы лайыҡлы ҡаршылау һәм төп йортобоҙҙоң асыҡ, яҡты, тыныс икәнен күрһәтеү һәр ҡайһыбыҙҙың изге бурысы булып тора.
Рөстәм ИШМӨХӘМӘТОВ, РФ Дәүләт Думаһы депутаты:— Башҡортостандың ойошторолоуына йөҙ йыл – халҡыбыҙ тарихында был бик мөһим ваҡиға. Иҫтәлекле дата тарихты барлауҙы, үткәндәргә йомғаҡ яһауҙы талап итә. Шуға күрә байрам айҡанлы мәҙәни саралар ғына түгел, ә федераль кимәлдә лә фәнни-ғәмәли конференциялар, “түңәрәк өҫтәл”дәр үткәрелеүен хуп күрәм. Башҡортостан Рәсәйҙең сәйәси һәм иҡтисади картаһында мөһим, ныҡлы урынды биләй. Киләсәктә лә шулай булып ҡаласағына ышанам.
Әмир ИШЕМҒОЛОВ, БР Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай депутаты, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының Башҡарма комитеты рәйесе:— БАССР-ҙы төҙөү — автономия ойоштороуҙың тәүге тәжрибәһе, һәм ул ваҡытында башҡа республикалар тарафынан киң ҡулланыла. Башҡорт автономиялы республикаһы етәкселәре федерализм идеялары яҡлы сығыш яһай, тап шуға ла БАССР-ҙы булдырыу Рәсәй федерализмының нигеҙен тәшкил итә лә инде. Был — күп милләтле илдә милли мәсьәләләрҙе хәл итеүҙең иң сағыу өлгөһө.
Бөгөн Башҡортостан Республикаһы – Рәсәй Федерацияһы составында әүҙем эшмәкәрлек алып барған дәүләт берәмеге. Сәнәғәт, төҙөлөш, ауыл хужалығы, фән һәм мәҙәниәт өлкәһендәге уңыштарыбыҙ киң билдәле. Башҡортостан Республикаһы ойошторолоуға 100 йыл тулыу айҡанлы үткәреләсәк саралар Рәсәй халыҡтары араһында дуҫлыҡты һәм хеҙмәттәшлекте нығытыуға, күп милләтле илебеҙҙең артабан сәскә атыуына булышлыҡ итер тип ышанам.