Алға бармаған кеше артҡа тәгәрәй тигән әйтемде ифрат яратам. Үҙемдә көйһөҙләнеү йә һүлпәнлек сатҡылары һиҙһәм, йәһәт кенә ошо һүҙҙәрҙе иҫкә төшөрөп, яңы ғилем йә шөғөл өйрәнергә тотонам. Һеҙгә лә, ханымдар, бер аҙға үҙегеҙгә иғтибар бүлергә – булмышығыҙ менән танышырға тәҡдим итәм. Түбәнге тесты һынар өсөн башығыҙҙағы артыҡ уйҙарҙан арынып, тынысланып, аҡ ҡағыҙға ямғыр аҫтындағы кеше һүрәтен төшөрөгөҙ. Буяу, ҡәләм йә фломастер ҡулланһағыҙ ҙа була.
Эшләп бөттөгөҙмө? Улайһа, “Һүрәтем миндә ниндәй тәьҫораттар тыуҙыра? Унда төшөрөлгән деталдәр нимә хаҡында һөйләй?” тигән һорауҙарға яуап биреп ҡарағыҙ. Ямғыр. Кеше тормошондағы ниндәйҙер ҡытыршылыҡ, ауырлыҡтар тураһында һөйләй. Һүрәттәге герой уны нисек үткәрә? Ҡулсатыр тотҡанмы, ышыҡ аҫтына йәшенгәнме, әллә ямғырға бирешмәй юлын дауам итәме?
Персонаждың кәйефе. Һүрәттәге кешегеҙ мохтаж сүрәтендәме, әллә ауырлыҡты еңеп сығыр көсөнә таянамы? Бәлки, пәйҙә булған һынауҙы ғәҙәти күренешкә һанап, уны тыныс ҡына үткәрергә йыйыналыр?
Болоттар, күләүектәр. Уларҙы эре, ялбыр итеп төшөрөү күңелһеҙлек көтөүҙе тасуирлай. Аяҡ аҫтындағы күләүектәр бысраҡ, ниндәйҙер тетрәндергес кисерештән һуң ҡалған борсолоу-хәүефтәр барлығына ишаралай. Батҡаҡ-һыуҙың фигураға ниндәй мөнәсәбәттә урынлашыуына иғтибар итегеҙ: алдындамы, артындамы, уратып алғанмы, әллә кеше уның ҡап уртаһында торамы?
Әгәр персонаж арҡаһы йә ҡабырғаһы менән тора икән, тимәк, уны төшөргән кеше донъянан “алыҫлашыу”ға, үҙ “ғаләм”енә бикләнеүгә әүәҫ.
Йәшен, йәйғор. Шәхестең үҫешендә яңы баҫҡыс, тормошонда үҙгәрештәр төҫмөрләүе хаҡында һөйләй. Йәшендән һуң сыҡҡан йәйғор кешенең камиллыҡҡа ынтылышын, әммә уға тулыһынса өлгәшмәүен аңлата.
Геройҙың ҡат-ҡат кейенеүе кешенең ҡурсауға мохтажлығына ишаралай. Бөтөнләй кейемһеҙ персонаждың хужаһы – ҡыҙыу ҡанлы һәм билдәле тәртип ҡағиҙәләрен һанға һуҡмаусыларҙан.
Ҡулсатыр ҙа тышҡы күңелһеҙ күренештәрҙән боҫоу, һаҡланыу теләген аңлата. Уның булмауы ла, персонаждың йөҙөн ҡаплауы ла, ямғырҙан һаҡлауы ла, һаҡламауы ла мөмкин.
Өҫтәмә деталдәр – өй, ағас, эскәмйә, автомобиль, персонаждың ҡулындағы әйберҙәр – һүрәт төшөрөүсенең тышҡы таянысҡа, ярҙамға мохтажлығын, башҡа эшмәкәрлеккә бирелеп мәсьәләләрҙе хәл итеүҙән ҡасырға тырышыуын сағылдыра.