“Һәнәк”– республикабыҙҙағы берҙән-бер сатира һәм юмор журналы. Тап 90 йыл элек, йәғни 1925 йылдың сентябрендә, сыға башлаған ул.Бынан һуң әллә күпме үҙгәреш булды, әллә нисәмә ил башлығы алышынды, хатта социалистик система йәнә капитализмға әүерелде, әммә “Һәнәк” үҙенең изгелекле һәм игелекле юлынан тайпылманы. Уның маҡсаты һаман да шул уҡ: йәмғиәтебеҙҙе йәмһеҙләүсе, әҙәмсә йәшәргә ҡамасаулаусы, дөйөм кешелек ҡиммәттәрен һанға һуҡмаусы, рухи донъябыҙҙы болғатырға маташыусы тиҫкәре типтарҙан арыныу, көнкүрешебеҙҙе күркәмерәк итергә ынтылған изге ниәтле кешеләрҙең кәйефен ҡырыусы күңелһеҙ күренештәрҙе юҡ итеү...
Эйе, “Һәнәк” үҙе тура юлдан бара, башҡаларҙы ла шуға ҡоторта. Әммә ил иңенә төшкән хәүефле заман уның юлын бер аҙ тотҡарлап торҙо. Үткән быуаттың зәһәр утыҙынсы йылдарында “Һәнәк”тең мөхәррирен, нахаҡҡа ғәйепләп, аталар. Журнал 1956 йылда ғына йәнә яратҡан уҡыусыларына әйләнеп ҡайта. Һәм йәнә ең һыҙғанып үҙ ниәттәрен тормошҡа ашырырға тотона.
Тормошобоҙ үҙгәреп, бығаса төшкә лә инмәгән кәкре күренештәр пәйҙә булған был заманда уның кәрәклеге бигерәк тә ныҡ һиҙелә. “Һәнәк” туҡһан йыл инде ҡыйырһытылғандарҙы яҡлай, намыҫһыҙҙарҙы туҡмаҡлай. Бигерәк тә рухи ғәриптәрҙе дауалау ауырға төшә уға...
Әлбиттә, рухи ғәриптәрҙе ябай дауаханала кеше итеү мөмкин түгел. “Һәнәк” уларҙы хикмәтле хикәйәләр, шаян шиғырҙар, ғибрәтле һүрәттәр, фәһемле фельетондар, әскелтем әйтемдәр, мәрәкәле мәҙәктәр менән “өшкөрөп” терелтергә теләй. Был йәһәттән тылсымлы табиптарҙы, йәғни талантлы, тәжрибәле, киң билдәле, үткер күҙле, тапҡыр һүҙле сатира-юмор оҫталарын – яҙыусыларҙы, шағирҙарҙы, фельетонсыларҙы — йәлеп итә. “Халыҡ табиптары” ла етерлек. Былары “Һәнәк”тең күп һанлы авторҙары була инде. Сатирик журналдың изге эшен хуплаған дуҫтары һис кәмемәй, артҡандан-арта бара.
Әлбиттә, бөгөнгө тормош майлы бутҡа ашау түгел. Әммә иң ауыр замандарҙа ла уйын-көлкө кешенең рухи юлдашы булған: ауырлыҡтарҙы еңергә, ҡайғыларҙы таратырға ярҙам иткән.
Бәхеткә күрә, ауырлыҡтарҙы йырып сығыу өсөн быуаттар буйына һыналған тылсымлы бер ысул бар: ул да булһа, әлеге лә баяғы – көлкө терапияһы. Кәмселектәрҙе түңкәрерҙәй, кәйефтәрҙе күтәрерҙәй көлкөлө журнал “Һәнәк” ошо ысулды ҡуллана, һәм ул уҡыусылар күңеленә хуш килә: йөҙҙәргә йылмайыу ҡуна, өйҙәр шатлыҡҡа тула, быға йәмәғәт үҙе лә аптырап тора! “Һәнәк”тән киләсәктә лә айырылмаҫҡа кәрәк тигән план ҡора!
Ә журнал иһә киләсәктә лә әлегеләй ҡыҙыҡлы, әлегеләй уҡымлы, әлегеләй бай йөкмәткеле булып сығасаҡ. 90 йәшен тултырған “Һәнәк” үҙенең асылына – йәмғиәтте йәмләү һәм күңел сафлығы өсөн алышҡа тоғро ҡаласаҡ. Эйе, үҙ туҡһаны туҡһан буласаҡ уның!
Рәлиф КИНЙӘБАЕВ,
“Һәнәк” журналының баш мөхәррире.