Бөйөк Ватан һуғышы, халҡыбыҙҙың ошо осорҙағы тормошо хаҡындағы мәғлүмәттәр, данлыҡлы генерал Миңлеғәле Шайморатовтың шәхси дәфтәре, әллә күпме ваҡиғаларға шаһит авиация моторы һәм башҡа экспонаттарҙы күргегеҙ килһә, республиканың Хәрби дан музейына рәхим итегеҙ. Тормош ҡайнап торған урамдан ингәс, бындағы изге тынлыҡҡа сорналаһың, үҙең дә һиҙмәйенсә шанлы һуғыш йылдары ваҡиғаларына сумаһың. – Үҙенсәлекле экспонаттар бик күп беҙҙә. Ћуғыш тамамланыуға әллә күпме ваҡыт үтһә лә, музейҙағы бөтә әйберҙәрҙән яу еҫе сыҡҡандай, бында хатта бомбалар шартлағандай, танктар үтеп киткәндәй. Советтар Союзы Геройы Муса Гәрәевтең һыны ғына ла халыҡта әллә күпме изге тойғолар уята. Башҡортостанда ойошторолған ун дивизия һәм ун полк байраҡтарының күсермәләре лә – беҙҙең ғорурлыҡ. Уларҙы Мәскәүҙәге Үҙәк музейҙан барып алдыҡ, – тип һөйләй музей хеҙмәткәре Фәрит Вахитов.
Фәрит Назар улына ҡарайһың да уның ошо музей тип йән атыуына, хатта йәшәүенә һоҡланаһың. Быйыл ун биш йыллығын билдәләгән республика Хәрби дан музейын ойоштороу эшендә әүҙем ҡатнашҡан кешеләрҙең береһе ул. Єйткәндәй, 2000 йылдың 8 майында Республика Ћуғыш, хеҙмәт, Љораллы Көстәр һәм хоҡуҡ һаҡлау органдары ветерандары советы башланғысы, Башҡортостан етәкселегенең ярҙамы менән ишектәре асылған музейҙа 112-се башҡорт кавалерия дивизияһы, уның сафынан сыҡҡан 78 Советтар Союзы Геройы тураһында ла хәбәрҙар булырға мөмкин.
Быуатты быуат алмаштырһа ла, дөрөҫлөк бер ҡасан да онотолмай, шаһиттар ҡала. Күптәр, бәлки, 1945 йылда Рейхстагка Еңеү байрағын Егоров менән Кантария ҡаҙаған тип иҫәпләйҙер. Єммә уларҙың фотоһүрәттәре күптән илебеҙҙең баш ҡалаһындағы Үҙәк музейҙан алып ташланды. Урындарына ысын батырҙарҙың – капитан Валентин Маковтың, өлкән сержанттар Ѓәзи Заһитовтың, Александр Лисеменконың, Алексей Бобровтың һәм сержант Михаил Мининдың – портреттары ҡуйылды. Беҙҙең музейҙағы бер экспозицияла Рейхстагка байраҡ ҡуйған мәл сағылыш тапҡан. Мишкә районының Янағош ауылы егете Ѓәзи Заһитовтың һыны эргәһенән дә тыныс ҡына үтеп булмай.
Тыл батырҙары тураһында ла мәғлүмәттәр күп бында. Республикабыҙҙың яуға 72 мең ат оҙатыуы, 15 мең ҡыҙҙың тракторсылыҡҡа уҡып сығыуы һәм башҡалар хаҡында ла мәғлүмәт тупларға була. Гүзәл заттарыбыҙ “ЧТЗ” кеүек ауыр, уңайһыҙ тракторҙарҙа әллә күпме баҫыуҙы иңләгән, иген иккән.
– Бала сағым һуғыш йылдарына тура килгәс, үҙем ошондай хәл-ваҡиғаларға шаһит булдым. Тап шул осорҙа Ѓафури районының Љотлоғужа ауылындағы мәктәпкә I класҡа уҡырға барғайным, – тип хәтерләй Фәрит Назар улы.
Көн һайын музей яңы материалдар менән байытыла. Заман алға барған һайын бындағы хеҙмәткәрҙәргә уңайлыҡтар арта, улар эшендә яңы технологияларҙы ҡуллана. Был йәһәттән Өфөләге музей – хатта башҡа төбәктәргә үрнәк.
– Беҙгә йыш ҡына өләсәй-олатайҙары хаҡында мәғлүмәт килтерәләр. Ћуғыш ваҡытында эҙһеҙ юғалған туғандарының ҡайҙа ерләнгәнен асыҡларға теләгәндәр ҙә килә. Уларға методик йәһәттән ярҙам итәбеҙ һәм яҡындарын эҙләү юлдарын өйрәтәбеҙ, – тип һөйләй Фәрит Вахитов.
Бының өсөн республика Хәрби дан музейына 260-44-64 телефоны буйынса шылтыратырға мөмкин. Бынан тыш, ҡасандыр фашистарға ҡаршы һуғышҡан туғандарығыҙҙың яуҙан алып ҡайтҡан, әле өйҙәрегеҙҙә һаҡланған төрлө әйберҙәрҙе, шул иҫәптән фронттан килгән өс мөйөшлө хаттарҙы тапшырырға була. Бөйөк Ватан һуғышы ваҡиғаларына шаһитнамәләр киләсәк быуынға тыныс тормоштоң ҡәҙерен белеү өсөн бик кәрәк.