Еңеү көнө мәңге онотолмаҫ,
Алыҫлашһалар ҙа аралар.
Үкенесле, һуғыш яугирҙәре
Арабыҙҙа кәмей баралар.
Хәсән Барлыбай улы Мәжитовты замандаштары, айырыуса уҡытыусылар, уҡыусылары, хеҙмәттәштәре оҫта ойоштороусы, һәләтле етәксе, танылған педагог итеп хәтерләй. “Бөйөк илемдең яҡты яҙмышына үҙ өлөшөмдө индерә алғаныма һөйөнәм. Ватанды фашист илбаҫарҙарынан азат итеүҙә ҡатнашыуым менән айырыуса ғорурланам”, — ти ветеран.
Хәсән Барлыбай улы 1923 йылда Күгәрсен районының Сәйетҡол ауылында донъяға килә. Бала саҡтан педагог булыу хыялы менән яна ул. Педагогик хеҙмәт юлын 18 йәшендә башлап ебәрә.
Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, егеткә ең һыҙғанып эшләргә тура килмәй – уны 1943 йылда һуғышҡа алалар. Башта Воронеж фронтында курсант, артабан взвод командиры ярҙамсыһы була. Бәрелештәрҙең береһендә ҡаты яраланып, госпиталдә дауаланырға ла тура килә уға. Һауыҡҡас, тағы һуғыш яланына атлыға, взвод командиры дәрәжәһенә күтәрелә. 1944 йылдың октябрендә уҡсылар дивизияһы бүлексәһенең штаб начальнигы ярҙамсыһы итеп үрләтелә.
Хәсән Мәжитов Еңеүҙән һуң хәрби училищеға уҡырға ебәрелә. Ләкин, илдә уҡытыусыларға ҙур мохтажлыҡ кисерелгән ваҡыт булғанлыҡтан, 1946 йылда Сәйетҡол ауылына юллана. “Тыуған яҡҡа имен ҡайтырға насип ҡылынһа, тәү сиратта етем балаларға, әсәйҙәргә ярҙам итер, тормоштарын ҡулымдан килгәнсә еңеләйтергә тырышыр инем” тигән өмөт-хыялы бойомға аша: яугир балалар йорто директоры итеп тәғәйенләнә. Хәсән Барлыбай улының педагогик һәләте, ойоштороу оҫталығы тап ошо тәрбиә усағында асыла. Һәр баланың яҙмышын үҙенекеләй күрә, коллективтан да етемдәрҙе яҡшы мөғәмәләнән, кәңәштән айырмауҙы, уларға ҡарата мәрхәмәтле, ярҙамсыл булыуҙы талап итә. Тәрбиәләнеүселәр йылы мөнәсәбәткә ихлас яуап бирә, тиңдәштәренә һәр яҡлап өлгө күрһәтергә ынтыла.
Һуғыштан һуңғы ауыр йылдар булыуға ҡарамаҫтан, Хәсән Мәжитов балалар йортона музыка ҡоралдары һатып алыуға өлгәшә, түңәрәктәрҙең эшен йәнләндереп ебәрә. Был, әлбиттә, тәрбиәләнеүселәрҙе һәр яҡлап үҫтереүгә ҙур өлөш индерә. Өҫтәүенә балалар йортоноң хужалыҡ эштәрен алып барыу өсөн тиҫтәләгән ат, үгеҙ тоталар. Әйткәндәй, ошо йылдарҙа Хәсән Барлыбай улы Сәйетҡол ете йыллыҡ мәктәбе директоры вазифаһын да башҡара.
Әммә һәләтле етәксегә мәғарифҡа ҡағылышлы уй-хыялдарын, маҡсаттарын тулыһынса тормошҡа ашырырға тура килмәй – уға колхоз рәйесе булырға тәҡдим яһайҙар. Партия ҡушҡанды үтәмәү мөмкин түгел: Мәжитов яңы эшкә тотона. Бында ла һынатмай ул, һөҙөмтәлә колхоз алға китә, иҡтисади йәһәттән көсәйә. Шулай ҙа, нисек кенә булмаһын, белем биреү тармағын, балалар тауышын, мәктәп тормошон һағына һәләтле педагог. Район етәкселәре лә быны һиҙемләгәндер, күрәһең: 1965 йылда Хәсән Барлыбай улына мәғариф идаралығына етәкселек итеү бурысын йөкмәтәләр. Хеҙмәткә яңы дәрт менән тотона Мәжитов. Мәктәп биналары төҙөү, белем биреү тармағын юғары белемле педагогтар менән тәьмин итеү, уҡытыу-тәрбиәне заман талаптарына ярашлы ойоштороу, яңы ҡорамалдар алыу кеүек эштәрҙе ихлас башҡара. Төбәктең мәғариф министрҙары – легендар Фатима Мостафина һәм уны алмаштырған һуғыш ветераны Сабир Йыһаншин – Хәсән Барлыбай улының хеҙмәтенә юғары баһа бирә, өлгөр етәксене башҡаларға өлгө итеп ҡуя.
1972 – 1976 йылдарҙа Хәсән Мәжитов Мораҡтағы 1-се мәктәп директоры булып эшләй. Был осорҙа уҡытыуҙы кабинет системаһына күсереү эше бара ине. Алдынғы ҡарашлы педагог, оҫта ойоштороусы мәсьәләне тиҙ арала уңышлы хәл итә. 1976 йылда ул йәнә район мәғариф идаралығы етәксеһе итеп тәғәйенләнә. Яуаплы бурысты тиҫтә йылға яҡын, хаҡлы ялға киткәнсе, намыҫ менән үтәй. Был осорҙа күп уҡыу биналары төҙөлә, тармаҡ юғары белемле кадрҙар менән тулыландырыла, матди хәл нығына. Яңы уҡыу йылына әҙерлек йәһәтенән яуланған уңыштары өсөн Күгәрсен районы СССР Халыҡ мәғарифы министрлығының һәм Үҙәк профсоюз комитетының күсмә Ҡыҙыл байрағы менән бүләкләнә. Хәтерләүемсә, был ҡаҙаныш төбәктең генә түгел, ә тотош республиканың белем биреү тармағында ҙур ваҡиға булды.
Хәсән Мәжитовтың фиҙакәр хеҙмәте юғары баһа алды: уға БАССР-ҙың, РСФСР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы тигән почетлы исемдәр бирелде. 1968 йылда Хәсән Барлыбай улы төбәктең делегацияһы составында СССР уҡытыусыларының съезында ҡатнашты. Педагогтың күкрәген бик күп орден һәм миҙалдар биҙәй.
Хәсән Барлыбай улының үҙенсәлекле сифаты булды: ул мәғарифтың киләсәген тойомлап эшләне. “Вазифамды ғүмерлек тип һанамайым, иртәме-һуңмы китергә тура килер. Урыныма лайыҡлы алмаш әҙерләйем”, – ти торғайны. Һүҙен тотто: балалар йортонда тәрбиәләнгән һәм шунда эшләгән, партия мәктәбен үткән тәжрибәле Сулпан Ғайсин остазына лайыҡлы алмаш булды.
Хәсән Барлыбай улы – бәхетле кеше. Эшенән генә түгел, ғаиләһенән дә уңды ул – янында һәр саҡ иң яҡын кәңәшсеһе, һөйөклө ҡатыны Әлфиә Бәҙретдин ҡыҙы. Дәүләкән яғынан Сәйетҡолға уҡытыусы итеп ебәрелгән һылыу ҡыҙ менән ҡауышыуҙарына 60 йылдан ашыу ваҡыт үтеп тә киткән. Ете бала тәрбиәләп үҫтергән Мәжитовтарҙың бер-береһенә ҡарата ихлас, ихтирамлы мөнәсәбәтенә әле лә һоҡланып туйғыһыҙ.
Хәсән Барлыбай улына – 91 йәш. Һөйләшеп ултырғанда бер ваҡытта ла Бөйөк Ватан һуғышы темаһын урап уҙмай. “Еңеүҙең 70 йыллығын ҡаршы алырға насип булһын инде”, – тигән теләген дә әйтеп ҡуя.
Тыуған ерендә абруйы ифрат ҙур уның. Күгәрсен районының почетлы гражданы, һуғыш һәм педагогия хеҙмәте ветераны әле лә сафта, уҡытыусылар, балалар менән осрашып, бай тәжрибәһен йомарт өләшә. Ил, Башҡортостан тормошондағы яңылыҡтар хаҡында даими уҡып бара. Был йәһәттән уға тоғро дуҫы “Башҡортостан” – ҙур ярҙамсы. “Республикабыҙҙың төп милли баҫмаһын уҡымайынса йәшәүҙең мәғәнәһен тапмайым”, – ти Хәсән Барлыбай улы.
Сәлимйән ҒҮМӘРОВ,
Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы.