Түләү ҡағыҙҙарының ҡәҙимгенән бер аҙнаға тотҡарланыуы унда коммуналь хеҙмәттәр өсөн яңы һәм, һис шикһеҙ, юғарыраҡ хаҡтар ҡуйыласағына ишаралай ине. Минең үҙемә тәғәйенләнгән квитанцияла йылылыҡ өсөн түләү графаһында августағы 484 һум 77 тин урынына был юлы 698 һум 96 тин ҡуйғандар, йәғни 214 һум 46 тингә күберәк. Ә инде 2013 йылдың октябре (415 һум 72 тин) менән сағыштырып ҡарағанда, үҫеш 282 һум 54 тин, йәғни 50 проценттан ашыу. Был “тешләшеүсе” хаҡтарҙы кемдәр һәм ни рәүешле “бесә”?
Баш ҡаланың Дим районындағы “Торлаҡ хужалығы идаралығы” йәмғиәтенең баш иҡтисадсыһы Владимир Уткиндың аңлатмаһынан түбәндәгеләр асыҡланды. Тарифтар буйынса дәүләт комитетының 2013 йылдың 20 декабрендәге “Өфө ҡалаһы ҡала округының “Өфө инженер селтәре” муниципаль унитар предприятиеһының ҡулланыусыларға бирелгән йылылыҡ энергияһына (ҡеүәтенә) тарифтар билдәләү тураһында”ғы ҡарарына Ҡушымтаға ярашлы, 2014 йылдың 1 ғинуарынан 30 июненә саҡлы 1 гигакалория өсөн халыҡтан 1075 һум 88 тин алынһа, 1 июлдән 31 декабргә тиклем – 1161 һум 90 тин. Белгес аңлатыуынса, октябрҙә квитанцияларҙа айырым күрһәтелгән ҡайтанан иҫәпләү хаҡы июль өсөн индерелә һәм ноябрҙә тағы ла шул саҡлы (бәлки, күберәк тә) түләргә тура киләсәк. Билдәле булыуынса, 1 июлдән газ өсөн хаҡтар рәсми рәүештә 15 процентҡа арттырылды. Дөрөҫ, рәсми булмаған сығанаҡтарҙан ишетелеүенсә, был аҡсаны йылылыҡ селтәрен йүнәтеү өсөн йыялар.
Ғөмүмән, коммуналь хеҙмәттәр өсөн түләүҙәрҙең ниндәй закон һәм ҡарарҙар аша көйләнеүен асыҡлау өсөн мин Владимир Уткиндан Тарифтар буйынса дәүләт комитетының үрҙә аталған ҡарарын һорап алдым. Бына унда күрһәтелгән документтар:
1. 2010 йылдың 27 июлендә ҡабул ителгән “Йылылыҡ менән тәьмин итеү тураһында”ғы 190-сы Федераль закон.
2. Рәсәй Хөкүмәтенең 2006 йылдың 23 майындағы “Граждандарға коммуналь хеҙмәттәр күрһәтеү тураһында”ғы 307-се ҡарары.
3. Рәсәй Хөкүмәтенең 2011 йылдың 6 майында раҫланған “Күп фатирлы йорттар һәм торлаҡ йорттар хужаларын һәм биналарҙы файҙаланыусыларҙы коммуналь хеҙмәтләндереү тураһында”ғы 354-се ҡарары.
4. Рәсәй Хөкүмәтенең 2012 йылдың 22 октябрендәге “Йылылыҡ менән тәьмин итеү өлкәһендә хаҡтар билдәләү тураһында”ғы 1075-се ҡарары.
5. Тарифтар буйынса федераль хеҙмәттең 2013 йылдың 7 июлендәге “Көйләнеүсе хаҡтар (тарифтар) билдәләү тураһында эштәр асыу регламентын раҫлау тураһында”ғы 163-сө бойороғо.
6. Башҡортостан Хөкүмәтенең 2013 йылдың 5 сентябрендәге “Башҡортостан Тарифтар буйынса дәүләт комитетының положениеһын раҫлау тураһында”ғы 404-се ҡарары.
Әлеге ваҡытта коммуналь хеҙмәттәр өсөн иҫәпләшеү Башҡортостан Хөкүмәтенең 2012 йылдың 31 авгусындағы 300-сө “Күп фатирлы йорттар һәм торлаҡ йорттар хужаларына һәм биналарҙы файҙаланыусыларға йылылыҡты ҡулланған өсөн түләү тәртибе тураһында”ғы закон буйынса алып барыла. Уға ярашлы түләү ай һайын, ҡаҙанлыҡтар эшләмәгән осорҙо ла индереп, тигеҙ хаҡтарҙа атҡарыла. Әгәр ҙә ошо ҡарар алдағы йылдарҙа ла оҙайтылһа, әлеге иҫәп-хисап тәртибе һаҡлана, ә өр-яңы тәртип индерелә ҡалһа, йылылыҡ өсөн түләүҙең ҡаҙанлыҡтар эшләмәгән осор өсөн генә һәм, әлбиттә, күберәк алыныуы ихтимал.
Коммуналь хеҙмәтләндереү һәм уға, айырыуса йылылыҡ өсөн хаҡтарға, ҡарата тәрән ризаһыҙлыҡ пенсия йәшендәгеләр, аҙ килемле ҡатламдар араһында көсәйә бара. Тотош Европаны газ менән тәьмин иткән Рәсәй властары, шулай уҡ газ ятҡылыҡтарына бай булған Төркмәнстандан айырмалы, үҙ граждандарынан хаҡ алмау ғына түгел, уны кәметеү йәки фәҡир граждандарҙың килемен арттырыу буйынса саралар күрергә йыйынмай. Көнбайыш илдәре һәм АҠШ-тың юғары власть даирәләре индергән санкцияларға бәйле тормош ауырайған һайын төрлө түләүҙәрҙең артабан көслөрәк тиҙлектә үҫеү ихтималлығы бар. Был хәл вәкәләтле органдарҙы ниндәйҙер йоғонтоло саралар күреүгә мәжбүр итергә тейеш ине, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, бер ни ҙә тойолмай. Был – бер. Икенсенән, йылылыҡ селтәрен йүнәтеү өсөн сығымдарҙы айырым йыйыу, түләүҙәрҙе аныҡ күрһәтеү тураһында тейешле органдар ни өсөндөp уйланмаған. Әйтергә кәрәк, тармаҡта йыш күҙәтелгән законһыҙ күренештәрҙән, күрәһең, һабаҡ алынмай, урлашыуҙарға юлды киңерәк асҡан әлеге етешһеҙлек тап шул хаҡта һөйләй.