Тыуған илгә ҡайтыу — үҙе бер ҙур ваҡиға. Быйыл йәй Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы йәштәрҙе илһөйәрлек рухында тәрбиәләү темаһына семинар үткәрҙе. Башта, тыуған яҡтарҙан саҡырыу килеп төшкәс, бер аҙ ҡаушап ҡалғайным, һуңынан тиҙ генә йыйынып, самолетҡа билет алып, ҡатыным Рәйлә менән Мәскәү аша Өфөгә остоҡ.
Баш ҡалаға таңдың тәүге нурҙары күренеүгә килеп төштөк. Аэропортта туғаныбыҙ Ришат Әхмәҙиев ҡаршы алды. Яҡындарыбыҙ менән осрашҡас, Ҡоролтайға киттек. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының Башҡарма комитеты рәйесе Румил Аҙнабаев һәм Рәйсә Ғәйфуллина беҙҙе яҡты йөҙ менән ҡаршы алды. Ҡунаҡханала урынлашҡас, сит ерҙәрҙән – Ташкент, Дүшәнбе, Астана, Ырымбур, Краснодар ҡалаларынан – килгән ҡунаҡтар менән танышып алдыҡ. Әйткәндәй, Ташкентта йәшәүсе Рәйлә ханымды әүәле лә осратҡан бар ине. Яңы дуҫтар менән киске аштан һуң оҙаҡ ҡына һөйләшеп ултырҙыҡ, шиғриәткә күстек. Мин яңыраҡ яҙылған шиғырҙарымды уҡып ишеттерҙем. Бигерәк тә “Әсәй”, “Рухи көсөм” тигәндәрен оҡшаттылар.
Семинар башланды. Ул эшлекле шарттарҙа үтте, башҡорт йәмғиәте эшмәкәрҙәренең хеҙмәте барланды, төрлө темаларға докладтар уҡылды. Йәнде иң өйкәгәне Урта Азиянан, Ташкенттан ҡайтып, тыуған яҡтарында төпләнеп ҡалырға теләгән яҡташтарымдың сығышы булды. Баҡтиһәң, улар гражданлыҡ ала алмай интегә. Ә паспортһыҙ кеше берәҙәк хәлендә инде.
Семинарҙа Виктор Хәкимов атлы бер ағай сығыш яһаны. Ул Салауат Юлаевтың шәжәрә ағасын (генеалогик) төҙөгән һәм үҙен милли геройыбыҙҙың тоҡомо тип танытты. Ышанырға ла, ышанмаҫҡа ла белмәнем. Дәлилдәре “болғансығыраҡ” күренде. Унан һуң, мин дә үҙемде ҡайҙа ғына йөрөһәм дә, Салауат Юлаев тоҡомонан тип хис итәм. Хәрби бурысымды үтәгәндә, 21 йәшемдә – ротаға, ә 22 йәшемдә батальонға етәкселек иттем. Ғәҙеллек өсөн көрәшеп, төрлө ҡатмарлы хәлдәргә лә йыш эләгә торғайным. Ҡыйыулыҡ, тәүәккәллек тормош юлдашым булды.
Салауат йыйынына барғанда ла милләттәштәремә һоҡланып йөрөнөм. Милли кейемдәге ҡыҙ-егеттәр менән аралаштым, таныштым. Әсәйҙәргә арнап яҙылған шиғырҙарымды уҡыным. Салауат батыр үҫкән изге Йүрүҙән буйында уның яҡташтарына ихтирам тойғоһо уянды. Мари Иле Республикаһынан килгән Мөнир исемле егеттең ҡурайын алып, милли көйҙәр уйнаным.
Оло байрам алдынан Румил Аҙнабаев Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының миҙалын тапшырғайны. Был ҙур награданы алғанда күҙҙәремә йәш килде, “Башҡортостанға хеҙмәт итәм!” тип хәрбиҙәрсә яуап бирҙем. Ҡырым башҡорт йәмғиәтен ҙурлау, баһалау тип ҡабул иттем бындай бүләкте. Ойошма 20 йылдан ашыу эшләй. Татыу, берҙәм, бер туғандар кеүек йәшәйбеҙ. Сит ерҙә шулай берҙәм йәшәү – алтын тормош. Беҙҙең өсөн иң ҡәҙерлеһе – дуҫлыҡ, татыулыҡ.
Миҫал өсөн генә әйтәм. Сығыштары менән Стәрлебаш районының Тәтер-Арыҫлан ауылынан Нурия һәм Биктимер Исхаҡовтар Алушта ҡалаһында йәшәй. 40 йылдан ашыу аралашабыҙ. Бик татыубыҙ, бер-беребеҙгә ҡунаҡҡа йөрөшәбеҙ. Беҙҙең башҡорт йәмғиәтен Европала ла беләләр, шуның өсөндөр инде мине ОБСЕ-нан Башҡорт һәм татар йәмғиәтенең тулы хоҡуҡлы вәкиле итеп тәғәйенләнеләр.
Ошо осрашыуҙар миңә шул хәтлем рухи көс бирҙе. Ләлә апай Бейешева менән апаруҡ һөйләшеп алдыҡ. Башҡортостан һәм Татарстан дуҫлығы йәмғиәте рәйесе Маузер Ғиниәтуллин менән дә аралашыу форсаты тейҙе. Мәләүез районының Түбәнге Таш, Йомағужа ауылдарында йәшәүсе туғандарым менән осраштым, ата-бабаларыма, атайыма, әсәйемә зыярат ҡылдым. Томансыла туҡтап, Шәмсикамал апай менән Мөхтәр бажаның да хәлен белеп киттем. Атай-әсәй урынына ҡалған яҡындарым улар. Яҡты йөҙҙәрен күреү — үҙе ҙур бәхет. Биш бала үҫтереп, күптән инде олатай-өләсәй булып йәшәйҙәр. Яҡындары өсөн өҙөлөп торалар.
Ике аҙна ваҡыт һиҙелмәй ҙә үтеп китте. Рухланып, Ҡырымға ҡайтып киттек. Матур хәтирәләр күңелгә дәрт, йәшәүгә сәм өҫтәне. Хушлашҡанда апайым: “Йәмәғәт эшеңде ташлама, дөрөҫ юлды һайлағанһың. Тормошта ошонан да юғарыраҡ баҫҡыс юҡ. Халҡың өсөн йәшәгәндә генә бәхетле булырһың”, — тине. Фатиха кеүек ҡабул иттем был һүҙҙәрҙе.
Даларис ИМЕЛБАЕВ,
Ҡырым башҡорттары ҡоролтайы рәйесе.