Еңеү көнөн байрам иткәндә ныҡ тулҡынланғаны хәтеремдә. Уң ҡулын йөрәге тәңгәленә ҡуйып былай тигәйне: “Күкрәк һөйәгемде иҙеп, бер аҙ йәмшәйгән дошман пуляһы йөрәгемдә утыҙ биш йыл йөрөй, йонсоу көндәрҙә игәп, үҙе тураһында белдереп ҡуя, һуғыш хәтирәләрен яңыртып тора”.
Сталинградтағы ҡан ҡойғос алыштарҙан һуң лейтенант Вәкил Ғирфановтың минометсылар взводы, фашистарҙы Курск дуғаһы, Харьков, Полтава, Кременчуг, Кировоград ҡалалары, Белоруссия һаҙлыҡтары аша ҡыуа барып, 1945 йылдың апрелендә Балтик диңгеҙе ярҙарына килеп сыға. Шул мәхшәрҙә Вәкил Кәлимулла улы өс тапҡыр яралана, бер тапҡыр ҡаты контузия ала.
1970 йылдың сентябрендә “Ленин байрағы” (“Ленинское знамя”) гәзитенә хәбәрсе булып эшкә килдем, бер үк ваҡытта радиотапшырыуҙарҙы ойоштороусы ла булдым. Агробиолог-селекционер, ғалим Вәкил ағай менән йыш осрашыу, әңгәмәләшеү форсаты ла сығып торҙо.
Беҙҙең районға 1975 йылдың апрелендә ғилми-ғәмәли конференция үткәрергә килгәндә уның менән осрашып, ихлас аралашырға, һөйләгәндәрен магнитофон таҫмаһына яҙҙырырға насип булды. “1909 йылдың 25 ғинуарында Таймый ауылында урта хәлле крәҫтиән ғаиләһендә тыуғанмын, — тип бәйән итте ул. — Атайым Кәлимулла бер ниндәй ҙә мәктәптә уҡымаған, шулай ҙа гәзит-журнал аша хәреф танырға өйрәнгән. Алдынғы ҡарашлы кеше ине, балаларын белемле итергә бөтә көсөн һалды. Ишле ғаиләлә бөтәһе 15 бала үҫтек. Тәүҙә мәҙрәсәгә йөрөнөк. Ҡайһы берҙәребеҙ күрше ауылдарҙағы урыҫ мәктәптәрендә лә уҡыны. Хужалығыбыҙҙа ике-өс ат, бер-ике һыйыр һәм ваҡ мал була торғайны. Әммә тормоштоң осон-осҡа ялғау ауыр ине. Өс ағайым кулакта батраклыҡ итте, бесән сабып, утын әҙерләп, ураҡ урып йә иһә эргәләге заводта ағас күмере ташып, тамаҡ туйҙырҙы.
Беҙҙең өйәҙҙә аслыҡ 1920 йылда уҡ башланды. Ауылда 20 урынлыҡ балалар йорто асылғас, атайым мине, Шамил ҡустымды һәм Маһира һеңлемде шунда бирҙе. Ике-өс айҙан беҙ йөҙҙән аштыҡ. Икенсе йылды тағы бер балалар йорто эшләй башланы. Таймый ауылы халҡының өстән ике өлөшө аслыҡтан ҡырылды. Детдом балалары ла күпләп һәләк булды.
1922 йылдың көҙөндә мине Мәсәғүт кантонының Үрге Ҡыйғы балалар йортона күсерҙеләр. Унда 1926 йылға тиклем уҡыным. Мәктәптә лә фәҡирлек баштан ашҡайны. Өйҙән дә ярҙам юҡ. Беҙҙең менән Ләүзә ауылынан хәлле генә крәҫтиән балалары уҡый ине. Уларға мәсьәлә сискән, конспект яҙған өсөн ата-әсәләре миңә күстәнәскә он, бәрәңге килтерә ине. Тик урыҫ теле буйынса хәлем ауыр булды. Һөйләшә белмәйенсә ҡыйын хәлдәргә лә ҡалғыланым. Сәмләнеп китеп, урыҫса китаптарҙы ғына түгел, гәзит-журналдарҙы ла күпләп уҡый башланым.
Ул йылдарҙа юғары агрономик белемле милли кадрҙарға мохтажлыҡ ҙур ине. Тимирязев исемендәге Ауыл хужалығы академияһы Башҡортостанды шефлыҡҡа алғайны. 1929 йылда унда уҡырға төрлө техникумдарҙан һайлап алынған 12 кеше араһына мин дә эләктем. Барлыҡ имтихандарҙы ла уңышлы тапшырып, агрономия факультетына керҙем. 13–14 йәшкә тиклем урыҫса бер һүҙ ҙә белмәгән, 16 йәшкә тиклем паровозды ла күрмәгән үҫмер Вәкил Ғирфанов Мәскәүҙең үҙендә уҡыһын әле!
Студенттарҙың күбеһе рабфактан килгән. Көслөләрҙең дә көслөләрен йыйғандар. Талаптар ҙа ҡаты, сөнки академия юғары квалификациялы белгестәр әҙерләп сығара ине бит. Башҡортостаным, халҡым күҙ төбәп торған 12 кеше иҫәбенә инеүемде иҫтә тотоп, уҡыуға бөтә көсөмдө бирҙем.
Баҫыуҙарға һәм фермаларға практикаға йөрөнөк. Беҙҙең һәүкәштәр кәзәнеке ҡәҙәр генә һөт бирәләр икән дә баһа! Шунда һыйырҙарҙы фәнни нигеҙҙә аҫрау тураһында брошюра яҙҙым. Һуңынан 1930 йылда Мәскәүҙең “Центриздат” нәшриәтендә “Һыйырҙарҙы ауырлығына ҡарап ашатыу һәм тәрбиәләү” тигән ғилми хеҙмәтем донъя күрҙе. Был асыш түгел ине, шулай ҙа беренсе баҫма брошюрам сығыу ҙур шатлыҡ тыуҙырҙы. 21 йәшлек кенә егет бит әле мин!
Мәскәүҙә татарса сыҡҡан “Игенселәр” гәзите менән хеҙмәттәшлек итә башланым. Агрономик темаларға мәҡәләләр, очерктар, һүрәтләмәләр яҙҙым. Уҡыуымдың икенсе йылында “Йәшел бесән әҙерләү һәм уны һаҡлау” тигән икенсе брошюрам сыҡты. Беренсе агрономик практиканы “Дүртөйлө” МТС-ында үттем.
1932 йылда Өфөлә Ауыл хужалығын үҙгәртеп ҡороу фәнни-тикшеренеү институты ойошторолдо. Бер йылдан академияны тамамлап, мин дә шунда эшкә ҡайттым...”
...Вәкил Кәлимулла улы Ғирфанов өсөн һуғыш 1945 йылдың 24 апрелендә Көнсығыш Пруссияла дүртенсе тапҡыр яраланыу менән тамамлана. Уның һуғыштағы ҡаһарманлығы Ҡыҙыл Йондоҙ, I, II дәрәжә Дан ордендары һәм ете миҙал менән билдәләнә. Хәрби кейемде 1945 йылдың аҙағында ғына һалып, йәнә фәнгә ҡайта. 1951 йылдың ноябрендә Биология институты директорының фән буйынса урынбаҫары итеп тәғәйенләнә. “Башҡортостанда яҙғы бойҙай агротехникаһы” тигән фәнни эше ике тапҡыр баҫыла, айырым брошюралары ла сыға. Шулар нигеҙендә ул кандидатлыҡ диссертацияһы яҡлай.
Талантлы ғалим 170-тән ашыу фәнни хеҙмәт яҙа. “Яҙғы бойҙай” монографияһы юғары баһа ала. Уның буйынса 1965 йылда Һарытау ауыл хужалығы институтында фән докторы дәрәжәһенә диссертация яҡлай, игенде иртә агротехник мөҙҙәттә сәсеүҙең зона нормаларын ҡулланыуҙың юғары һөҙөмтәле фәнни нигеҙен эшләй. Ғалимдарҙың, хужалыҡ етәкселәренең ул замандағы йәш быуыны уны үҙ итеп, яратып, “Бойҙай бабай” тип йөрөтөр ине.
Вәкил Кәлимулла улының “Башҡортостан тупрағы” тигән йәнә бер китабы донъя күрҙе. Ғалим егерме йылдан ашыу СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалының Биология институты директоры, бер үк ваҡытта институттың үҫемлектәрҙең ныҡлылыҡ физиологияһы һәм туҡландырыу лабораторияһы мөдире булды, СССР-ҙың һәм БАССР-ҙың Юғары Советтары депутаты итеп һайланды.
Фронтта алған наградалары йәнәшәһендә Вәкил Ғирфановтың күкрәген Октябрь Революцияһы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ, Халыҡтар дуҫлығы, “Почет Билдәһе” ордендары һәм күп миҙалдар биҙәне. Ул БАССР-ҙың һәм РСФСР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре лә булып танылды.