Ысынлап та, үҙенсәлекле байлыҡҡа эйә Бөрйән. Изге ерҙең ошо ҡиммәттәрен белеп, уны үҫтереүгә барлыҡ көсөн һалған замандаштарыбыҙ бар. Яҙма шуларҙың береһе – Яңы Усман ауылы егете Шәрәфулла Ҡолһарин – хаҡында.
...Район үҙәгенән Кейекбай, Ҡотан, Ғәҙелгәрәй яғына боролған юлдан тауға күтәрелеү менән мөғжизәле донъяға ки­леп ингәндәй булаһың. Тирә-яғына тере­һыу бөркөп, яҡшылыҡты, изгелекте ама­нат итеп ҡалдырған Урал батырҙың, уның тоғро дуҫы Аҡбуҙаттың эҙҙәрен һаҡлаған ерҙәр... Йылҡысыҡҡан күленән күтәрел­гән өйөрҙөң тояҡ тауыштары ла ишетел­гәндәй... Ысынлап та, тынмаған икән шул ул: Шүлгәнташҡа яҡын урынлашҡан Аҡ­булат яланы ҡыңғырау сыңынан, аттар кеш­нәүенән, ҡолондар сырҡырауынан гөр­ләп тора. Эпостар төйәгендә тормош дауам итеүен, аҫаба халыҡтың ата-баба­һының аманатына тоғролоғон, ғөрөф-ғәҙәтен, кәсептәрен һаҡларға ын­ты­лы­шын бына шулай үҙ өлгөһөндә күрһәтеп йәшәй һәм барлыҡ күңелен һалып, тырышып эшләй Шәрәфулла Ҡолһарин.
Гәзит уҡыусыларыбыҙға мәғлүм булыуынса, Яңы Усман ауылының был йүнсел ир-азаматы хаҡында баҫмабыҙҙа биш йыл элек Даян Мәжитовтың “Яңы баш­ҡорт өлгөһө” тигән юлъяҙмаһы донъя күр­гәйне. Эшҡыуарҙың тыуған төйәгендә иман йорто һалдырғаны хаҡында ла хә­бәр иттек. Әммә был мәҡәләләр Шә­рә­фулла Фәйзулла улынан һәр саҡ “көсләп тартып алып” яҙылды: үҙе тураһында һүҙ ҡуйыртыуҙы өнәмәй ул, гел генә “шаршау артында” ҡалырға тырыша. Шуға ҡара­маҫтан, йүнселдең тормошо башҡаларға өлгө булыр тигән ниәттә уның эшмә­кәр­легенә тағы ла бер әйләнеп ҡайтырға булдыҡ.
Ҡолһариндың Шүлгәнташ мәмерйә­һенә барған юлда ятҡан Аҡбулаттағы ҡымыҙ фермаһы бөрйәндәр генә түгел, ә ситтән сәйәхәткә, ял итергә килгәндәр өсөн дә яҡын урынға әйләнде. Был ерҙе берәү ҙә урап уҙмай, милли эсемлек менән танһығын ҡандыра, уны күстәнәскә һатып ала. Юлдан арып килгәндәргә ял итеү өсөн ыҡсым ғына бүлмә лә бар.
– Кеше өҙөлмәй беҙҙән, – тип ҡыуана бейә һауыусы Гүзәл Норотҡолова. – Ситтән килгәндәр айырыуса күп. Улар алдында Бөрйәндең исемен лайыҡлы һаҡлау өсөн тырышып эшләйбеҙ. Шәрә­фулла ла, ҡатыны Гөлназ килен дә хеҙ­мәтебеҙҙе күрә, баһалай, дәртләндереп тора. Аҡсаға, аҙыҡ-түлеккә, башҡа кәрәк-яраҡҡа мохтаж булып ултырғаныбыҙ юҡ. “Һәйбәт эшләгеҙ генә, башҡаһы – минең хәстәр”, – ти хужабыҙ. Бейәләрҙе мин генә һаумайым, Гөлназ килен менән бергә башҡарабыҙ. Августа ямғыр күп яуып, үлән күтәрелеп киткәс, ҡымыҙ тағы ла артты. Эште сентябрь урталарына ҡәҙәр дауам итергә иҫәп тотабыҙ. Фермала йылҡы малының дөйөм һаны 110 ти­рәһе, һауын бейәләре – 32 баш.
Әйткәндәй, Гүзәл Шакир ҡыҙы яҡташ­тарына “Үрнәк” совхозының алдынғы һа­уынсыһы, аҙаҡ уның ҡымыҙсылыҡ фер­маһын тотоп торған тәжрибәле хеҙ­мәткәр булараҡ яҡшы таныш. Үҙ эшенең оҫтаһы хәҙер – “яңы башҡорт”тоң изге маҡсаттарын тормошҡа ашырыуҙа төп таяныстарының береһе.
Алмас Ҡолбирҙинды иһә “Аҡбулат фер­маһының аҡһаҡалы” тип әйтергә бу­ла. Бәләкәй сағынан мал яратҡан егет бында йыл да йылҡы көтә. Быйыл уға иптәш итеп Яңы Усманда эшкә әрһеҙлеге, уңғанлығы менән танылған Айбулат Ҡол­дәүләтовты ла алғандар. Көтөүселәр әй­те­үенсә, улар ситтән килгәндәрҙе һыбай йөрөргә лә өйрәтә икән. Мәҫәлән, күптән түгел автобус менән туҡталған 40-тан ашыу турисҡа Мәсем тауы яғын алып барып күрһәткәндәр.
Гәзит уҡыусыларыбыҙға Ҡолһариндың аттары Бөрйәндә йыл һайын үткәрелгән Исмәғил Ғәбитов исемендәге күсмә кубокка ҡышҡы ярыштарҙың даими ҡат­нашыусыһы булараҡ та билдәле. Быйыл улар командалар араһында иң көслөһө тип табылды. Ошоларҙы күҙ уңында тотҡанда, Шәрәфулла Фәйзулла улы, бәлки, киләсәктә төбәктә ат туризмын да йәйелдерер әле тигән өмөт бар.
Йылҡысылыҡ, малсылыҡ менән шө­ғөл­лә­неү ҡышҡылыҡҡа мул итеп бесән әҙерләүҙе лә талап итә. Киң яландарға, туғайҙарға бигүк бай булмаған Бөрйәндә иһә был эште атҡарыу айырыуса ауырға төшә.
– Һуңғы йылдарҙа йәйҙең тотороҡһоҙ көн торошона бәйле бесән әҙерләүҙә ҙур мәшәҡәттәр тыуғас, төрлө ауырлыҡҡа бирешмәй торған үләндәр сәсеү уйы тынғылыҡ бирмәй башланы, – ти Шәрә­фулла Фәйзулла улы. – Ауылда Фәйрә инәйҙең, Рәшит бабайҙың, Нуриман ағайҙың баҡсала­рында топинамбур үҫ­тергәнен белә инем. Уны икенсе төрлө “ер алмаһы” тип атайҙар. Күп йыллыҡ, тамыры бәләкәй картуфҡа оҡшаш үҫемлек ике метр бе­йеклеккә етә, алтын-һары төҫтәге сәскә ата. Ғөмүмән, көнбағышты хәтерләтә. Топинамбур ифрат файҙалы, витаминға бай. Тағы ла бер мөһим яғы – һыуыҡҡа ла, ямғырға ла бирешмәй. Ауылдаштарымдан ошо үҫемлекте һорап алып, былтыр Яңы Усман янынан ҡуртымға алын­ған дүрт гектарлыҡ еремдә сәсә башланым. Йәй ямғырлы булған йыл­дарҙа сенаж һалырға иҫәп бар, ҡоролоҡ хәлендә лә топинамбур һис тә би­решмәйәсәк.
Бынан тыш, булдыҡлы эшҡыуар тағы ла бер нисә төр үлән үҫтерә. “Уларҙы сит илдәрҙең ауыл хужалыҡтарында киң фай­ҙаланалар, – ти ул. – Интернеттан ошондай алымдар хаҡында даими уҡып, өйрәнергә тырышам. Йылҡыны күпләп үрсеткәс, шул уҡ ваҡытта өйҙә лә мал байтаҡ, улар өсөн әҙерләнгән аҙыҡтың сифаты хаҡында уйланмай булмай”.
Күптән түгел Интернет аша сит ил­дәр­ҙә ҡулланылған ҡеүәтле сапҡыс та тапҡан Шәрәфулла Ҡолһарин. “Шул хәтле шәп: ҡыуаҡтарҙы ла керпек тә ҡаҡмайынса өҙөп үтер, – тип яңы техниканың көсөнә һөйөнөп бөтә алмай йүнсел. – Беҙҙә бесәнде әрәмәлек араларында ла әҙер­ләргә тура килә бит. Әлеге ҡыҙыу эш мәлендә был сапҡыстың файҙаһы ифрат ҙур”.
Шундай ҙур хужалыҡты алып барыу өсөн техниканы даими яңыртып тороу талап ителә. Бының өсөн аҡса табыу йәһәтенән Ҡолһарин тыуған ауылында тиҫтә йылдар элек асҡан таҡта ярыу цехына таяна. Унда эш уңышлы бара.
Тыуған төйәгенең киләсәге, ерҙәштә­ре­нең яҙмышы өсөн янып йәшәгән, һәр көнөн тырыш хеҙмәттә үткәргән, дүрт ба­ла тәрбиәләгән, ауыл тормошонда ҡай­нап, башҡаларҙы үҙ артынан әйҙәп ғүмер иткән, милли матбуғат баҫмаларын күп­ләп алдырған һәм башҡа бихисап сифаттары менән замандаштарына үрнәк бул­ған Шәрәфулла Фәйзулла улының киләсәккә ниәт-маҡсаттары бихисап. Әле­гә улар хаҡында әйтмәй торайыҡ. Һәр хәлдә, тырыш, баҫҡан ерендә ут сы­ға­рырҙай Ҡолһариндың алдына алғанын ҡуймаҫына ышаныс ныҡлы.