Бактериялар ғалимдар менән “ярыша”01.08.2014
Бактериялар  ғалимдар менән “ярыша”
Антибиотиктарҙың зарары тураһында күп һөйләйҙәр. Ни өсөн ул киҙеү менән сирләгәндә ярҙам итмәй? Ғөмүмән, уларҙың файҙаһы бармы?
Нәсимә.
Белорет районы.

Дарыуҙарҙың файҙаһыҙлығы йәки зарарлы булыуы тура­һында фекер улар медицина күрһәткестәренә ярашлы дөрөҫ тәғәйенләнмәгәндә йәки табип менән кәңәшләш­мәй эселгәндә генә таралырға мөмкин.
Кемдер үҙ белдеге менән антибиотик ярҙамында вируслы инфекцияларҙы дауаларға, хатта уны киҙеүгә ҡаршы ҡулланырға тырыша. Ә бит был дарыу вирустарға ҡаршы көсһөҙ.
Антибиотик (грек телендә аnti — ҡаршы, bios — тормош) уйлап табылғанға тиклем медицинала ниндәй ҙур бушлыҡ булыуын күҙаллау ҡыйын түгел. Етмеш йыл самаһы элек бәшмәксә һәм бактериаль сирҙәргә ҡаршы табиптар ғәмәлдә көсһөҙ булған. Америка микробиологтары 1942 йылда яңы дарыуҙы “антибиотик” тип атарға тәҡдим итә. ХIХ быуат аҙағында танылған урыҫ табиптары В. Манассеин һәм А. Полотебнов үҙҙәренең хеҙмәтендә үңәҙ бәшмәксәләренең сир таратыусы микроорганизмдарға үлемесле тәьҫир итеүен билдәләгән. Ғөмүмән, был өлкәлә эшләгән микробиологтар етерлек була, әммә медициналағы яңы асышты инглиз ғалимы Александр Флемингтың исеме менән бәйләйҙәр. Асыш тарихы көләмәсте хәтерләтһә лә, тап осраҡлы хәлдәрҙең бөйөк эштәргә илтеүен барыбыҙ ҙа яҡшы беләбеҙ.
1828 йылда ғалим стафилококк штамдары менән тәжрибә үткәрә. Һауыттарҙың береһе насар йыуылған була. Тиҙ арала унда стафилококтар менән бергә үңәҙ бәшмәктәре лә үҫеп сыға. Әгәр ҙә ғалим һауытты түгеп, йыуып ҡуйған булһа, пенициллин бер аҙ һуңғараҡ ҡалып табылыр ине. Әммә Флемингтың тәжрибә майҙансығын йыйыштырырға ла, һауыт-һабаны тәртипкә килтерергә лә ваҡыты булмай. Бер саҡ һауыттарҙы килеп ҡараһа, үңәҙ бәшмәксәләренең стафилококтар ояһын юҡҡа сығарыуын күрә. Ғалим ҡыҙыҡһынып, үңәҙ бәшмәксәләренән бактерия күҙәнәктәренә емерткес тәьҫир итеүсе әүҙем матдәне айырып алыуға өлгәшә. Шулай итеп, дауалауҙа яңы офоҡтар асҡан пенициллин табыла.
Аҙаҡ чума һәм туберкулезға ҡаршы стрептомицин антибиотигы бүлеп сығарыла. Был асыштар, әлбиттә, Нобель премияһы менән билдәләнә. Совет микробиологияһы үҙаллы уңышлы үҫешә, ғалим Зинаида Ермолаева ватан пенициллинын асыуҙа һәм етештереүҙә әүҙем ҡатнаша. Бөйөк Ватан һуғышында меңәрләгән яралыны ошо дарыу ҡотҡарып ҡала ла инде. Шуныһы ҡыҙыҡ: яңы антибиотиктар сығыу менән уларға ҡаршы торорлоҡ штамдар ҙа барлыҡҡа килә. Шуға күрә бына нисә йылдар инде микробиологтарға бактериялар менән “ярышырға” тура килә. Яңы дарыуҙар кешелек донъяһын бик күп хәүефтәрҙән һаҡлап ҡалды. Үкенескә күрә, мөғжизәле мәлдәрҙе тиҙ онотабыҙ һәм өр-яңы асыштар көтөп йәшәйбеҙ.


Вернуться назад