— Бына ике көн инде атай-әсәйебеҙ менән бәйләнешкә инә алмайбыҙ. Ҡалаға хәрби ғәскәр кергәнен әйтеп өлгөргәйнеләр, моғайын, подвалға йәшеренгәндәрҙер тип үҙебеҙҙе йыуатабыҙ, — тип борсолоуы менән бүлеште Алена, ике айлыҡ ҡына улы Маркты ҡулында бәүетә-бәүетә. — Хәҙер сабыйыбыҙҙың киләсәге өсөн тынысбыҙ, Башҡортостан уға ышаныслы бишек булыр тип ышанабыҙ.
Украиналағы һуғыш шауҡымы республикабыҙҙа ла ныҡ һиҙелә. Ҡасаҡтарҙы ҡабул итеү, яңы шарттарға яраҡлаштырыу, урынлаштырыу буйынса төрлө ведомстволар тәүге көндән үк ҡулға-ҡул тотоношоп, оператив рәүештә мәсьәләләрҙе хәл итә. Бөгөн беҙ танышасаҡ ҡасаҡтарҙың ваҡытлыса йәшәү пункты Өфө дәүләт авиация техник университетының профилакторийында урынлашҡан.
— Халҡығыҙҙың яҡшы күңелле икәнен һеҙҙең төбәккә аяҡ баҫыу менән аңланыҡ. Бер туғандай күреп ҡабул иттеләр, туҡланыу ҙа, медицина ярҙамы ла яҡшы ойошторолған. Ике сәғәттән Өфө менән хушлашып, Дәүләкән ҡалаһына юлланасаҡбыҙ. Моғайын, шунда ерегербеҙ, йорт һалырбыҙ, улыбыҙҙы үҫтерербеҙ, — тип хыяллана Владимир Сердюков.
Эш табыу мәсьәләһе йәштәрҙе ҡурҡытмай. Һау-сәләмәт кешегә уныһы проблема түгел, тип иҫәпләй ғаилә башлығы. Механизатор, водитель, һыуытҡыс ремонтлау буйынса бына тигән оҫта ла үҙе. Донбасстағы йорттары яндырылғас, ғаилә Луганск өлкәһендәге Стаханов ҡалаһына күсергә мәжбүр була. “Яҡшы уңдырышлы ерҙәребеҙҙе ағыулайҙар, шахталарыбыҙҙы, заводтарыбыҙҙы, йорттарыбыҙҙы көл-күмергә әүерелдерәләр. Ил ҡеүәтен, байлығын арттырыуҙа иң ҙур өлөш индергән төбәк ул Көнсығыш Украина. Ә хәҙер ошо яндырылған, ҡан ҡойолған ерҙә американдар ГМО плантацияларын йәйелдермәксе. Ни өсөн бөтә көстө Славянск ҡалаһына йүнәлтеүҙәрен дә аңланыҡ, сөнки унда сланец газы тупланған”, — ти Алена.
Донбаста тыуып үҫкән Грудиндар ғаиләһен дә ят республикаға әсе яҙмыш еле килтергән. Бер-береһенә һыу тамсыһындай оҡшаш апалы-һеңлеле Юля һәм Светлананы ғаиләләре менән Октябрьский ҡалаһына ҡуҙғалырға торғанда осраттыҡ.
— Бик күркәм ҡала ул Октябрьский, моғайын, оҡшатырһығыҙ, яйлап ерегерһегеҙ. Балаларығыҙҙы һау-сәләмәт үҫтерегеҙ, — тип береһенән-береһе шуғыраҡ, тиктормаҫ биш балаға ымлайбыҙ.
— Һеҙҙә ифрат яҡшы! Өфөлә барыһы ла оҡшаны: күркәм йорттар, йәшеллек, ихлас кешеләр... Башҡортостандың яҡты бөгөнгөһөн күҙ алдына ла килтерә алмай инек. Матур, барыһынан да бигерәк имен, татыу төбәктә йәшәйһегеҙ. Изгелегегеҙ өсөн рәхмәт! — тип хушлашты украин ҡатындары. — Эшһеҙ ултырмаясаҡбыҙ, ирҙәребеҙҙең ҡулы алтын, слесарҙарға урын табылыр тип өмөтләнәбеҙ.
Өфөнөң Совет районы хакимиәте башлығы урынбаҫары Әлфиә Ҡаһармановаға ваҡытлыса йәшәү пункты начальнигы вазифаһы йөкмәтелгән. Ул беҙҙе профилакторийҙың ғәҙәттән тыш тормошо менән таныштырҙы. Тәүге ҡатта ҡасаҡтарҙы ҡабул итеү, эшкә урынлаштырыу, прививкалар яһау кабинеттары, ашхана эшләй. Социаль хеҙмәткәрҙәр, педагогтар, психологтар, табиптар, Миграция һәм Ғәҙәттән тыш хәлдәр идаралыҡтары вәкилдәре үҙҙәренең бурысын яҡшы белә.
— 15 июлдән алып ошонда ҡуна-төнә эшләйбеҙ. 108 кешегә иҫәпләнгән өс-дүрт урынлыҡ бүлмәләрҙе йәһәт кенә әҙерләнек. “Рәсәй почтаһы” бушлай интернет селтәре менән тәьмин итте. Мәктәптәрҙең туҡланыу комбинаты аш-һыу мәсьәләһен үҙ өҫтөнә алды. Ҡаланың 51-се һәм 3-сө балалар поликлиникаһы хеҙмәткәрҙәре тәүлек әйләнәһенә эшләй, — ти баш табибә Марина Ларионова.
Әлфиә Әхәт ҡыҙы һүҙгә ҡушыла:
— Алыҫтағы һуғыш касафаты бында ла үҙен һиҙҙерә. Көсөргәнешле эшләйбеҙ. Кисә 28 кешене республиканың төрлө райондарына оҙаттыҡ, бөгөн өсәүҙе Яңауылдан килеп алдылар. Оҙаҡламай Нефтекама, Стәрлетамаҡ, Салауат ҡалаларына бер нисә ғаилә юлланасаҡ. Ғөмүмән, бөтә ойоштороу мәшәҡәте көйлө бара. Әлбиттә, ҡасаҡтар араһында ла төрлө холоҡло, төрлө тәрбиәле кешеләр осраштыра. “Юҡ, мин 10 мең һумлыҡ эш хаҡына риза түгел”, йә булмаһа, “ул районға бармайым, баш ҡалаға урынлаштырығыҙ”, тип дәғүә белдергәндәр ҙә булғылай. Сабырлыҡ менән ваҡытлыса ауыр хәлде үткәрә белергә кәрәклеген аңлатырға тура килә.
Алтын тауҙар бүләк итә алмаһаҡ та, күңелебеҙ киң, иманлыбыҙ, ҡосағыбыҙ йылы, йөрәгебеҙ ҡайнар беҙҙең. Бөйөк Ватан һуғышы осоронда ла күпме украиндар Башҡортостанға килеп һыйынған бит. Уларҙың балалары, ейән-ейәнсәрҙәре күптән инде ошо төбәкте үҙенеке, тыуған йорто тип иҫәпләй бөгөн. Тарих йәнә ҡабатлана, күрәһең.