Әсирҙәр бәйете
Юҡ-бар нәмәләр ташып,
Сейләнде елкәләрем.
Арҡаларым бөкөрәйеп,
Ҡороно теңкәләрем.
Хәл дә бөттө, көсөм дә юҡ,
Ашарға аҙ бирәләр.
Эттән дә артыҡ күрмәйҙәр,
Тере килеш күмәләр.
Таңдан эшләргә ҡыуалар,
“Эшлә!” — тип орошалар.
Эрезинкә таяҡ менән
Туҡмап эшкә ҡушалар.
Төшкәнмен шул әсиргә
Бирешеп ҡаты сиргә.
Хәҙер ҡоллоҡ хурлығы
Яҙҙы бит кисерергә.
Ҡайҙа бысраҡ, ҡайҙа һыу –
Шунда ергә һалалар.
Һалам табып түшәһәң,
Шундуҡ тартып алалар.
Урам буйлап үткәндә,
Малайҙар таш ташлайҙар.
“Рус, сусҡа, собака!” – тип,
Һөжүм итә башлайҙар.
Төкөрәләр йөҙөңә,
Йәштәр килә күҙеңә.
Һаҡсылар ҡул һелтәй
Илап әйткән һүҙеңә.
Ғәрләнәһең, түҙәһең,
Йәндән өмөт өҙәһең,
Илап, һыҡтап, арып,
Дошман илен гиҙәһең.
1916 йыл.[/right]
[left]Ғәриптәр бәйете
[/left]
Һуғыштан ҡайтҡан һалдаттар —
Күбеһе ағас аяҡтар.
Һап-һау киткән егеттәр
Ҡултығында — таяҡтар.
Һаңрау булған Ғиниәт,
Һуҡырайған Һиҙиәт.
Һыңар ҡуллы Ғибәҙәт –
Бына һиңә ғибәрәт.
Сафаның биле ҡатҡан,
Ильяс бармаҡһыҙ ҡайтҡан.
Егор улы Гаврилдың
Танауы эскә батҡан.
Ризен менән ямағандар
Үлмәҫбайҙың үксәһен.
Ағас менән ҡоршағандар
Бер аяғын — бүҫкәһен.
Ғайсаның уң аяғы
Иң төбөнән өҙөлгән.
Хөсниярҙың бер күҙе
Ярсыҡ тейеп боҙолған.
Ғәриптәрҙең хәлдәрен
Ҡарап тороу ҡыҙғаныс.
Ҡыҙғанып та – сара юҡ,
Инде күптән уҙған эш.
Һалдат, һуғышып ил өсөн,
Аяҡһыҙ-ҡулһыҙ ҡайтҡан.
Улар имгәнеп ҡайтҡан,
Байҙар мал йыйып ятҡан.
Ғариф хажи менән Ибраһим
Бишәр йөҙ һум һалдылар.
Врач, начальникты һыйлап,
Улдарын алып ҡалдылар.
[right]Шәһәрғәҙе Ғәбдиев.
1917 йыл.