ХХ быуатта кеше беренсе тапҡыр Йыһанға осто. Ошо ваҡиғанан һуң Йыһанды өйрәнеү, тикшереү тағы ла ҡеүәтлерәк алып барылды. Баҡһаң, был тармаҡҡа яҡташтарыбыҙ ҙа ҙур өлөш индергән икән. Шуларҙың береһе – һабаҡташым, Байконур космодромының почетлы төҙөүсеһе, запастағы полковник Рим Ғәскәров.
1944 йылда Илеш районының Ирмәш ауылында донъяға килгән ул. Тыуған ауылында башланғыс белем алғас, Үрге Йөннө, Үрге Йәркәй мәктәптәрендә уҡыған. Әйткәндәй, интернатта бергә йәшәнек. Римдең һәләттәренә һоҡланып туя алмай инем. Шуҡ һәм шаян малай шиғыр яҙҙы, спорт менән шөғөлләнде, һәр сарала әүҙем ҡатнашты. Шул уҡ ваҡытта уҡыуҙа ла өлгө күрһәтте.
Армиянан лейтенант дәрәжәһендә ҡайтҡан үткер егетте халыҡ депутаттарының Илеш район Советы башҡарма комитетына тимер-томор йыйыу идаралығы башлығы итеп тәғәйенләйҙәр. Унан һуң һөнәрселек училищеһына физкультура дәрестәрен уҡытырға саҡыралар.
“Маяҡ” район гәзитендә ауыл хужалығы бүлеген дә етәкләй Рим. Ыласындай егет Ғәтиә исемле һылыу менән ғаилә ҡорғас, йәнә Ҡораллы Көстәр сафына алына. Тормоштарын түңәрәкләп, ҡыҙҙары Светлана донъяға килә. Ырымбур, Тольятти, Өфө, Байконур… Ғөмүмән, 25 йыл осоусылар сафында хеҙмәт итә Рим Шаһиәҡбәр улы. 1975 йылда ситтән тороп Симферополдәге юғары хәрби-сәйәси училищены, һуңыраҡ Башҡорт дәүләт университетының тарих факультетын тамамлай. Шунан һуң Байконур ҡалаһын төҙөшә, “Буран-Энергия” программаһын ғәмәлгә ашырыуҙа ҡатнаша.
Мәғлүм булыуынса, тағы бер яҡташыбыҙ – Әлшәй егете Урал Солтанов та ошо программа сиктәрендә осоу әҙерлеген үтә. Тырыш хеҙмәте өсөн Рим “Байконурҙың почетлы төҙөүсеһе” тигән маҡтаулы исемгә лайыҡ була.
Хәрби хеҙмәт йәштәшемдең ижадҡа тартылыуын нығыта ғына. Республика баҫмаларында уның байтаҡ шиғыры донъя күрҙе. Тупланған әҫәрҙәренән өс йыйынтыҡ баҫтырҙы. Уның һүҙҙәренә Данил Хәсәншин, Фәрит Харисов һәм Рәзиф Хәмиҙуллин көй яҙҙы. Рим Шаһиәҡбәр улының мәғәнәле, үҙәккә үтеп кергән, уйландырған йырҙары танылған артистар репертуарында бөгөн дә лайыҡлы урын биләй.
Хәрбиҙәрҙең ғаиләһенә бик күп һынау үтергә, йәшәү, эш урынын йыш алмаштырырға тура килә. Билдәле, бындай ауырлыҡтарға теләһә кем түҙмәй. Был йәһәттән Римдең ҡатыны күптәргә өлгө була. Ул иренең ышаныслы терәгенә әйләнә. Яҙыусы Барый Ноғоманов үҙенең шиғырында Ғәтиәне юҡҡа ғына “декабристка” тип атамағандыр. Ундан ашыу һөнәр үҙләштергән ул. Төҙөлөш эшсеһе, китапханасы, хисапсы, иҡтисадсы… Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, бер кем дә мәңгелек түгел. 2004 йылда Ғәтиә Лотфулла ҡыҙы баҡыйлыҡҡа күсте. Был Рим өсөн ҙур юғалтыу булды. Ғүмер юлынан нисәмә йыл бергә барған йәмәғәте иҫтәлегенә Рим “Донъялар фани ғына…” тигән китап баҫтырҙы.
Иң яҡын кешеһен юғалтыу, Байконурҙа ҡырыҫ шарттарҙа хеҙмәт итеү Римдең сәләмәтлеген аяманы. Әммә, ҡаты ауырыһа ла, һынманы ул. Һынауҙарға баш эймәйенсә, йәшәргә, ауырлыҡтарға түҙергә көс тапты. Һикһәнде ҡыуһа ла, һаман да егеттәр кеүек, сәстәренә бәҫ ҡунһа ла, күңеле ун һигеҙҙә ҡала. Йөрәк әрнеүҙәрен, һыҡраған күңелендә ташҡан хистәрен шиғри юлдарға һалып, алға ҡарап йәшәргә тырыша.
Фейләс МУЛЛАҒӘЛИЕВ,
политолог, Башҡортостандың атҡаҙанған агрономы.