Әсәһәм Бала. Аллаһ Тәғәлә был ике төшөнсәне айырылғыһыҙ итеп яратҡан. Тик… бөгөнгө тормошҡа күҙһирпһәң, был йәндәр алыҫлаша барған һымаҡ шул. Әллә яңылышаммы икән? Шикле уйҙарымдың хата булыуына өмөтләнеп, хеҙмәттәшем менән әңгәмә ҡорҙом.
Гөлдәр Собханғолова менән бер бүлмәлә йәнәш ултырып, байтаҡ гәзит сығарырға тура килде. Хәҙер мәҡәләләре менән Стәрлетамаҡ театр-концерт берләшмәһе артистарын дәртләндерә ул. Шул бергә эшләгән саҡта йыш ҡына әлеге темаға ҡағылдыҡ. Әңгәмәләшеүҙәрҙән һуң шундай һығымтаға килдем: ниндәй генә заман булмаһын, әҙәм балаһын тормош нисек боҙмаһын, Әсәһәр саҡ иңҡәҙерле, иң бөйөк зат булып ҡала. Хеҙмәттәшемдең тормошона һоҡланып, шулай тип әйтеүем.
Гөлдәр Собханғолова менән бер бүлмәлә йәнәш ултырып, байтаҡ гәзит сығарырға тура килде. Хәҙер мәҡәләләре менән Стәрлетамаҡ театр-концерт берләшмәһе артистарын дәртләндерә ул. Шул бергә эшләгән саҡта йыш ҡына әлеге темаға ҡағылдыҡ. Әңгәмәләшеүҙәрҙән һуң шундай һығымтаға килдем: ниндәй генә заман булмаһын, әҙәм балаһын тормош нисек боҙмаһын, Әсәһәр саҡ иңҡәҙерле, иң бөйөк зат булып ҡала. Хеҙмәттәшемдең тормошона һоҡланып, шулай тип әйтеүем.
— Гөлдәр, инде нисә йыл әсәлек бәхетен кисерәһең?
— Өлкән улыбыҙ Уралға — 14, кинйәбайыбыҙ Асҡарға — өс йәш. Атайҙары Илнур менән икебеҙҙең иңҙур бәхетебеҙ ошо ике егет инде!
— Тормош иптәшең Илнур күптән Себер яҡтарында эшләй. Атайҙары өйҙә юҡ саҡта малайҙар тыңлашамы һуң?
— Эйе, ирем 6-7 йыл инде Себер тарафтарында эшләй. Ауыр, әлбиттә, бер ай өйҙә торғанына күнегеп кенә бөттөк тигәндә, тағы сығып китә, ә тормош эреле-ваҡ мәшәҡәттәре, ҙур проблемалары менән ҡаҡшата. Бигерәк тә тәүге йылдарҙа, икенсегә бәпес көткәндә, ҡыйынға тура килде. Ултырып илаған саҡтар ҙа булманы түгел, тик ни эшләйһең, йәшәргә, ғаиләне бағырға кәрәк бит.
Ауыр тигәс тә, эшләргәҡыйынһынып, аптырап тормайым. Кәрәк икән, ҡаҙағын да ҡағып ҡуям, шөрөп тә бора алам, ашарға бешереү тураһында һүҙҙә юҡ – ауыл ҡыҙымын бит! Атай-әсәйем биргән тәрбиә баһалап бөткөһөҙ. Ошо тәжрибәне, быуындар бәйләнешен өҙмәй, балаларыма тапшырам. Улдарым, атайҙарынан ғына түгел, минән дә күреп, уҡ юнырға өйрәнә. Бер айҙа әсәй вазифаһын үтәһәм, икенсеһендә атай бурысын да үҙөҫтөмә алырға тура килә.
Ғөмүмән, ғаиләлә балаға ҡатын-ҡыҙҙың йоғонтоһо күберәк. Шуныңөсөн дәәсә иңендә — һәр саҡ икеләтә яуаплылыҡ. Баланы көн дә тәрбиәләү, ашатыу-эсереүҙән тыш, әсә кеше сабыйҙың донъяны танып белеүенә, аралашырға өйрәнеүенә, туғандарын, тыуған ерен, туған телен һөйөүенә лә яуаплы.
— Гөлдәр, балаларыңдың саф башҡортса һөйләшкәненә иғтибар иткәнем бар. Ҡала мөхитендә был хәл мөмкин түгел, тип әйтеүселәргә яуабың ниндәй?
— Ҡала мөхите, ауыл мөхите – ошомо һуңүҙ телеңдә аралашыуға кәртә?! Барыһы ла ата-әсәнеңүҙенән тора. Ояһында ни күрһә, осҡанында ла шул булыр, тип халыҡ был йәһәттән тос фекер әйткән. Өйҙә балаңды ниндәй тәртипкәөйрәтһәң, ул йәмғиәттә лә шуны ҡабатлай. Үҙенән яуаплылыҡты бөтөнләй алып ташлап, тәрбиә эшен дә мәктәпкә тапшырып ҡуйғандарға аптырайым. Нисек шулай битараф булырға? Балаң – һинең тормошоңдоң көҙгөһө лә баһа. Ата-әсәгәүҙ-үҙен тәрбиәләүөҫтөндә лә эшләргә кәрәк, тимәксемен.
Беҙҙеңғаиләлә барыһы ла ябай: өйҙә башҡортса ғына һөйләшәбеҙ!
— Күп кенә изге төшөнсәләр үҙ-ҡиммәтен һәм баһаһын юғалта барған заманда әсә булыуы ауыр түгелме?
— Әсәгәһәм балаға ҡарата, йәмғиәттә ниндәй генәүҙгәрештәр булмаһын, һәр саҡ иғтибар күрһәтелде. Был, әлбиттә, бик тәбиғи. Шуға ҡарамаҫтан, тормошобоҙҙо, ысынлап та, аҙҙырырҙай күренештәр быуып алды. Айырыуса ҡайһы бер гүзәл заттарҙыңүҙҙәренең тәбиғи асылынан – әсә булыуҙан — баш тартыуына йөрәгем әрней. Һуң был бәхеттән дәөҫтөн булғас, Ер йөҙөндә йәшәүҙән ни мәғәнә?
Хәҙерге тормош шарттарында бала тәрбиәләгәндәәсә лә уҡытыусы һымаҡ абруйлы, белемле, мәҙәниәтле, ҡыҫҡаһы, сабыйынан бер башҡа юғарыраҡ булырға тейеш. Әммә донъя “ағымында”, ниндәй генә шарттар тыумаһын, баланы күҙ уңынан ысҡындырырға ярамай.
…Донъя ҡыуыу, аҡса табыу мөһим мәсьәлә булһа, унан да юғарырағы, әһәмиәтлерәге — баланы Кеше итеү. Ошо хәҡиҡәтте аңлаған әсәнән дә бөйөгөрәк әсә юҡтыр.
Рәмил МАНСУРОВ әңгәмәләште.