* * *
— Һуғанды ҡышын нисек һаҡларға?
И. ХӘСӘНОВА.
Өфө ҡалаһы.

— Элегерәк һуғанды, һабағын сәс кеүек үреп, өй эсенә элеп ҡуйғандар, сөнки өйҙәге температура йәшелсә өсөн ҡулай иҫәпләнә. Орлоҡто 18-20 градус йылылыҡта, ҡоро урында һаҡлайҙар. Ҡатырға тартмаларға аҡбур һипһәгеҙ, ул бәшмәк ауырыуына бирешмәҫ.
Йәшелсәне һаҡлау уның нисек үҫтерелеүенә лә бәйле. Мәҫәлән, дымлы ерҙә һуған тиҙ үҫә, ләкин тейешенсә өлгөрөп етә алмай. Тимәк, тиҙ боҙола... Тупраҡта азот ашламаһы аҙыраҡ һәм ҡорораҡ булған ерҙә оҙағыраҡ үҫә, яҡшы һаҡлана. Шуға сәсер алдынан ҡоро ер һайлайҙар. Һыу һибеү уңыш йыйыу алдынан бер ай элек туҡтатыла.
Һуған сәселергә тейешле ерҙе билдәләп, сүп-сарҙан, ҡый үләндәре ҡалдыҡтарынан таҙалап ҡуялар. Тиреҫтең янып, тупраҡҡа әйләнеп бөткәне индерелә. Шулай уҡ бер квадрат метр ергә 20-25 грамм иҫәбенән суперфосфат, ул булмаһа, хлорлы калий һибелә, аҙаҡ ҡаҙып сығыла. Был алымдарҙың барыһы ла уны үҫтереүгә һәм һаҡлауға булышлыҡ итәсәк.

* * *
— Баҡсаға сейә ултыртҡайныҡ. Ул эргә-тирәләге түтәлдәрҙе баҫа башланы. Тамырҙарын ҡасан ҡырҡып ташлау яҡшыраҡ?
А. КҮСКИЛДИН.
Көйөргәҙе районы.

— Төптән тирә-яҡҡа таралған яңы шытым тамырҙарын ҡуҙғатырға ярамай, сөнки улар төп олондоҡо. Тамырҙы киҫкән һайын ҡурпылай ғына. Шуға шытып сыҡҡан йәш үҫентенең өҫкө өлөшөн генә йылына бер-ике тапҡыр ҡырҡып торалар. Ә шытымдарҙы бөтөнләй бөтөрөп булмай. Баҡса ултыртҡанда ниндәй ағастың ҡайҙа үҫеүен алдан билдәләгеҙ, йәшелсә баҡсаһын айырым булдырығыҙ.

* * *
— Колорадо ҡуңыҙы ҡунмай торған картуф бар, тип ишеткәйнем. Ул ниндәй сорт икән?
С. ИСКӘНДӘРОВ.
Ҡырмыҫҡалы районы.

— Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, ҡуңыҙ бөтөнләй зарарламай торған картуф юҡ. Ундай сорттарҙы ғалим-селекционерҙар уйлап табырға хыяллана, әлбиттә. Ҡорттарҙы ҡурҡытыр өсөн һабаҡтары токсик аҡһым бүлеп сығарырға тейеш. Шулай ҙа "луговской", "киев", "темп", "белорус-3", "деткосель" сорттары колорадо ҡуңыҙына бик бирешеп бармай.

* * *
— Быйыл һуған орлоғо үҫтереп ҡарарға ине. Бының өсөн "чернушка" һатып алырға иҫәп. Башҡортостан тәбиғәте шарттарында һуғандың ҡайһы сорты яҡшы үҫә икән?
И. ШАКИРОВА.
Саҡмағош районы.

— Республиканың сәсеү майҙаны ҙур, тәбиғәт шарттары ла төрлө. Беҙҙә һуған үҫтереү менән электән Иглин районында шөғөлләнделәр. Улар орлоғон да, һуғанын да үҫтерә. Шуға ла айырым сорттар "иглиндеке" булып китте. Рәсәйҙең урта һыҙатында "одиновец", "однолетний сибирский", "даниловский-301", "воронежский-86", "каба" сорттары һынатмай.

* * *
— Яҙға табан атлайбыҙ. Орлоҡ алырға ла ваҡыт етеп килә. Көҙҙән теплица һатып алғайныҡ. Ҡыяр, помидор орлоҡтары тураһында яҙып үтһәгеҙ ине.
Б. АБДУЛЛИНА.
Балаҡатай районы.

— Ябыҡ грунтта, йәғни теплицала үҫтереү өсөн хәҙер орлоҡтар бик күп. Һатып алғанда ҡабының артына яҙылғандарҙы иғтибар менән уҡып ҡарағыҙ. Тәжрибәле баҡсасылар ҡыярҙың "маша", "апрельский-Ғ1", "вирента-Ғ1" һымаҡ сорттарын маҡтай. Уларҙың вегетация осоро – 45-50 көн. Йәшелсә ауырлығы — 200-300 грамм. Помидорға килгәндә, "верлиона-Ғ1", "красная стрела-Ғ1", "жанна" һымаҡтарға өҫтөнлөк бирәләр. Вегетация осоро — 65-75 көн.

* * *
— Быҙау тыуған саҡта баш яғы менән түгел, ә арты менән килде, һыйырға ветврач ярҙам итте. Шуғалырмы, быҙау бик йонсоу. Был сағында ни эшләргә?
В. ИБРАҺИМОВ.
Ауырғазы районы.

— Быҙау йонсоу тыуғанда, һыйырҙың барлыҡ ыуыҙын (тәүге һөтө) уға эсереп бөтөрөргә кәрәк. Әгәр малҡайҙың һөтө аҙ булһа, башҡа таҙа малдың яңы ғына һауылған һөтөн (парное молоко) һауаһың да, бер литр һөткә өс тауыҡ йомортҡаһы ҡушып, ике бал ҡалағы аш тоҙо өҫтәп, ныҡ итеп болғатаһың. Һис юғында, ошо күләмдә йылы һыуға ике ҡалаҡ тоҙ, ике йомортҡа һалып болғатһаң да була. Хәҙер һатыуҙа "Гавроша" һымаҡ витаминлы өҫтәмәләр ҙә бар. Бер аҙналыҡ сағынан алты–ете көн уларҙы бирһәгеҙ, быҙауҙың хәле яҡшырыр. Әйткәндәй, алда һөйләнелгән өҫтәмәләр сәләмәт тыуғандары өсөн дә бик файҙалы.

* * *
— Ағайым быҙауҙарын һыуыҡта аҫрай. Әйтеүенсә, ундай малҡайҙар сир-сорҙо белмәй, сынығып үҫә...
Р. ҠАЗЫХАНОВ.
Архангел районы.

— Был алым үткән быуаттың 50-се йылдарында зоотехник Штейман тарафынан индерелгән, ләкин ул киң таралмай. Берҙән, һалҡында үҫтерелгән быҙауҙарҙың үпкәһенә һыуыҡ тейеүсән. Икенсенән, хайуанҡайҙарҙың ашағаны үҫеүгә түгел, ә тәнен йылытыу өсөн китә. Шуға ла һыуыҡта сыныҡтырылған быҙауҙарҙың йөнө мышы балаһыныҡы шикелле булһа ла, кәүҙәһе йылыла үҫтерелгәнгә ҡарағанда бәләкәйерәк. Беҙҙең шарттарҙа иң ҡулайы — йылыла үҫтереп, яҙын ҡояш ныҡлап йылытҡас ҡына сығарыу. Йәй һәм көҙөн улар барыбер сыныға.