Ә.З. Әсфәндиәров07.02.2014
Ә.З. Әсфәндиәров2014 йылдың 4 февралендә билдәле ғалим, тарихсы Әнүәр Закир улы Әсфәндиәров 80-се йәшендә вафат булды.
Ә.З. Әсфәндиәров 1934 йылдың 15 майында Баймаҡ районының Сыңғыҙ ауылында тыуған. Хеҙмәт эшмәкәрлеген, 1958 йылда М.В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетының тарих факультетын тамамлағандан һуң, Өфө ҡалаһындағы 1-се республика мәктәп-интернатында тарих уҡытыусыһы булып башлай. 1968 йылдан СССР Фәндәр академияһының Башҡортостан филиалындағы Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында өлкән ғилми хеҙмәткәр вазифында эшләй. 1974 йылдан алып Ә.З. Әсфәндиәровтың ғилми эшмәкәрлеге Башҡорт дәүләт университетының тарих факультеты менән бәйле. Бында ул өлкән уҡытыусы, 1996 йылдан Рәсәй тарихы кафедраһы профессоры дәрәжәһендә эшләй. Уҡытыу менән бер рәттән Ә.З. Әсфәндиәров әүҙем ғилми тикшеренеү эше алып бара. Ул — ХVIII-ХIХ быуаттарҙа Рәсәй һәм Башҡортостандың социаль-иҡтисади, мәҙәни үҫеш тарихы, башҡорт, мишәр, типтәрҙәрҙең хәрби хеҙмәте, Башҡортостан ауылдарында идара итеүҙең кантон системаһы, башҡорттарҙа ғаилә һәм никах проблемалары буйынса байтаҡ фундаменталь тикшеренеү эше авторы. Әнүәр Закир улының 320-нән ашыу ғилми хеҙмәте, шул иҫәптән 20 монографияһы һәм китаптары баҫылып сыҡты. Уларҙың күбеһе Өфө, Мәскәү, Санкт-Петербург, Ырымбур, Ҡазан, Пермь, Һарытау, Һамар, Силәбе һәм башҡа ҡалаларҙағы архивтарҙан күп йыллыҡ тикшеренеү эше һөҙөмтәһе булып тора.
Ә.З. Әсфәндиәров — юғары уҡыу йорттары өсөн "Боронғо замандан алып 1917 йылға тиклем Башҡортостан тарихы" уҡыу ҡулланмаһы, урта мәктәптәр өсөн "Башҡортостан тарихы" дәреслеге һәм башҡа хеҙмәттәрҙең авторҙашы. Уның ун китаптан торған "Башҡортостан ауылдары тарихы" киң билдәлелек яуланы. Тыуған яҡ тарихын өйрәнеүгә арналған хеҙмәте һөҙөмтәһендә Ә.З. Әсфәндиәров ғалимдар араһында юғары абруй ҡаҙанды, республикала һәм унан ситтә киң танылыу яуланы.
Әнүәр Закир улының күп йыллыҡ һөҙөмтәле эшмәкәрлеге лайыҡлы баһа алды. Ул Салауат Юлаев, Халыҡтар дуҫлығы ордендары, БАССР Юғары Советы Президиумының Почет грамотаһы менән бүләкләнгән, "Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре" тигән маҡтаулы исемгә лайыҡ булған. Олуғ ғалим – Башҡортостан Республикаһының фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы, В.П. Бирюков исемендәге Урал премияһы, Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Халыҡ-ара йәмәғәт премияһы лауреаты.
Һоҡланғыс кеше, оло профессионал, талантлы ғалим Әнүәр Закир улы Әсфәндиәров хаҡында яҡты иҫтәлек беҙҙең йөрәктәрҙә мәңге һаҡланыр.
Р.З. ХӘМИТОВ, К.Б. ТОЛКАЧЕВ. С.А. МОЛЧАНОВ, Р.Х. МӘРҘӘНОВ,
Р.С. НОҒОМАНОВ, Л.С. ҒҮМӘРОВА, И.И. ЯЛАЛОВ, И.Х. СИТДИҠОВ, Н.Д. МОРОЗКИН.


Вернуться назад