Сығарылыш класс уҡыусыларын ғына түгел, уҡытыусыларҙы, ата-әсәне лә дер һелкеткән Берҙәм дәүләт имтихандары артта ҡалды. Һынау һөҙөмтәләре кемделер ҡыуандырһа, икенселәр баҙап ҡалғандай тойолдо. Яҡшы уҡыған күптәрҙең тейешенсә балл йыя алмауы, күрһәткесе дәрескә илке-һалҡы йөрөгәндәрҙекенән кәм булыуы айырыуса шаҡ ҡатырҙы.
“Класында иң яҡшы уҡыған, бөтөн диктанттарҙы “бишле”гә яҙған Зәлиәне "көсөңә ышан, һынауҙы тапшыра алаһың" тип инандырыуым юҡҡа булған, — тине бер таныш ҡатын, ҡыҙының урыҫ теле буйынса имтихандан бик түбән баһа алыуына зарланып. — Ярҙам итеүселәр табырға кәрәк булған”. Ысынлап та, балаһының һынауҙа ниндәй билдә алырын ҡайһы бер ата-әсәнең алдан уҡ хәстәрләп ҡуйыуы бер кемгә лә сер түгел.
Ғөмүмән, БДИ уҡыусының психологияһына кире йоғонто яһаған заман сиренә әйләнде тиһәк, хата булмаҫ. Быйыл, мәҫәлән, ҡала мәктәптәренең береһендә үҫмер, шул тиклем ҡаушауынанмы, әллә нервыһы ҡаҡшау сәбәплеме, имтихан ваҡытында кәрәкле лә, кәрәкһеҙ ҙә урындарға билдәләр ҡуйып бөтә. Меҫкен уҡыусының ҡулынан хатта ручкаһын ысҡындырып ала алмайҙар, шул көйө дауаханаға илтәләр. Был баланың сәләмәтлеге өсөн кем яуап бирер? Әле бит уның дауахананан ниндәй хәлдә сығыры ла, артабан ҡайҙа уҡырға барыры ла билдәһеҙ.
Тағы ла миҫал: БДИ һөҙөмтәләрен кәрәкле урынға алып китеп барғанда, бер район вәкилдәре аварияға осраған. Һөҙөмтәлә ике кешенең ғүмере өҙөлгән...
Күпме йоҡоһоҙ төн үткәрелгән, күҙ йәше түгелгән! Быға имтихан өсөн түләнгән аҡсаны ла ҡушҡанда, БДИ-ның файҙаһынан зыяны күберәк килеп сыға түгелме? Әлбиттә, һынау һөҙөмтәһендә күптәрҙең Мәскәү, Санкт-Петербург, Екатеринбург ҡалаларындағы юғары уҡыу йорттарына инә алыуын инҡар итеп булмай. Әммә бының нигеҙендә һаулыҡ өсөн зарарлы күпме көсөргәнеш ята!
Өҫтәүенә, БДИ арҡаһында уҡытыусыға ҡарата хөрмәттең юҡҡа сыға барыуы күҙәтелә. Педагог йыл дауамында балаларҙы етди имтиханға әҙерләй, һынауҙың ғәҙел буласағына, яҡшы белем талап ителеүенә ышандыра, һөҙөмтәлә күп осраҡта тырыш уҡыусылар түбәнерәк балл йыя. Мәктәптә 40 йылға яҡын белем биргән абруйлы бер педагогтың әйтеүенсә, бындай ваҡытта уҡыусыларҙың күҙенә ҡарауы ла уңайһыҙ, сөнки алдаҡсы булып күренәһең.
Уҡыусы имтиханға байрамға барғандай килергә, белгәнен әйтеп, белмәгәнен өйрәнеп сығырға хаҡлы, ә ҡурҡышынан ҡалтыранып ултырырға тейеш түгел. Беҙҙә, өҫтәүенә, иң юғары балл йыйғандар ҙа эҙәрлекләүгә дусар була, йәғни уларҙың хоҡуғы боҙола. Белһәң дә, белмәһәң дә насар — нимә талап итәләр һуң?

Сибай ҡалаһы.