Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Сиҙәмселәр ҡасабаһында
Сиҙәмселәр ҡасабаһындаЫрғыҙ — Һамар өлкәһендә иң яңы, шул уҡ ваҡытта иң ҙур, төҙөк башҡорт ауылы. Яңы, сөнки илдә колхоз-совхоздар ойошторола башланғас ҡына нигеҙ һалынған уға. Колхоздар башлыса ауылдарҙа төҙөлһә, совхоздар, дәүләт предприятиелары булараҡ, ҡола яландарҙа тиерлек ҡалҡа. Һуңынан ғына, көс туплағас, уларға ауылдарҙы ҡуша башлайҙар. Һәр хәлдә, Ырғыҙ менән дә шулай була.
— Тәүгеләрҙән булып килгән ҡаҙаҡ бабай былай тип һөйләй торғайны: “1932 йылда ҡаҙыҡ ҡаҡтыҡ та землянкалар ҡаҙҙыҡ. Һуңынан яйлап саман һуҡтыҡ...” — тип бәйән итә ауыл тарихын “Украинка” совхозында оҙаҡ йылдар идарасы булып эшләүсе Заһретдин Туғыҙбаев. — Ырғыҙ — өлкәлә тәүге сиҙәмселәр ауылы. Илленсе йылдарҙа төрлө тарафтан сиҙәм күтәрергә килделәр. Беҙ 1954 йылда төпләндек. Ул саҡта халыҡтың 40 проценты тирәһе башҡорт ине, ҡалғаны төрлө милләт вәкилдәре булды. Хәҙер иһә Ырғыҙ — саф башҡорт ауылы, сөнки башҡалар совхоз үҙәге Украинкаға, бүтән яҡтарға күсеп китте.
“Украинка” совхозы хужалыҡ булараҡ юҡҡа сыҡҡан. Заман еле ҡағылып, һәр ауыл үҙенсә йәшәп ята. Ырғыҙ ерҙәре тәүҙә өлкәлә ойошторолған МТС-ҡа индерелгән. Дөрөҫөн әйткәндә, ошо исем аҫтында килгән “инвесторҙар” кешенең пай ерҙәрен йыйып алған, тау-тау вәғәҙә биргән. Шулай итеп, 414 пайсы яңы төҙөлгән ойошма “хужалары”на ергә хоҡуғын раҫлаусы танытмаларын тотторған. Ауыл халҡы яҡшыға өмөт итеүсән бит. Бына инвестор килер ҙә, ерҙәрҙе эшкәртеп, пай өлөшөнә игенен, мал аҙығын бирер, тип уйлай. Ырғыҙ бүлексәһенә ҡарағандарҙың һәр береһенең 18-шәр гектар ере булһа, 14,4 гектары — һөрөнтө. Бөгөн иһә 414 пайсы... үҙ еренән ҡолаҡ ҡаҡҡан. Хәл былай булған: пайсылар “яңы хужалар ерҙе үҙ ихтыяры менән ҡулланырға хоҡуҡлы” тигән килешеүгә ҡул ҡуя. Был иһә инвесторҙарға банктан бик ҙур күләмдә кредит алырға мөмкинлек бирә. Тик эш бармай. Бурысҡа батып, банкротлыҡ иғлан ителә. Пайҙар “залог”ка тороп ҡала.
— Бөгөн пай ерҙәрен ҡайтарыу буйынса эш барғандай, — ти Заһретдин Миңлебай улы. — Шулай ҙа тормош дауам итә: сәсергә, урырға кәрәк. Пайҙарын бирмәгәндәрҙең, теркәтеп өлгөрмәгәндәрҙең биләмәләрен йыйнап, МТС-тың сәселмәгәндәрен дә ҡушып, “Био-Тон” яуаплылығы сикләнгән йәмғиәтенә ҡуртымға бирҙек. Әле 13 мең гектарҙа эшләйбеҙ.
Хужалыҡта барыһы 44 кеше даими эш менән тәьмин ителгән, ҡыҙыу миҙгелдә тағы өҫтәп саҡыралар. Беҙҙең яҡтарҙан айырмалы рәүештә, иген культураларынан тыш, бында көнбағыш, етен үҫтереүгә лә өҫтөнлөк бирелә. Етен 960 гектарҙа сәселгән.
Эшкәртеү өсөн техникаға килгәндә, өр-яңы сит ил тракторҙары, сәскестәр, комбайн ҡайтарылған. Пайсылар алдында “Био-Тон” әлегә бурыстарын үтәй: эш хаҡы бирергә тырыша, көҙҙән пай өлөшөнә игенен, фуражын, һаламын өләшкән, бесән таратҡан. Элекке совхоз, хәҙер инде яңы ойошма идарасыһы Заһретдин Туғыҙбаев әйтеүенсә, халыҡтың кәйефе күтәрелеп киткән. Ни тиһәң дә, эшһеҙлек ҡайҙа ла бәкәлгә һуға. Ырғыҙ, шул исемдәге хужалыҡҡа ҡараған Бөрйән, Диңгеҙбай ауылдары халҡына аҙмы-күпме эш булһа, аяҡҡа баҫып килгән фермерҙар, шәхси эшҡыуарҙар ҙа етәһе.
Ауылдарҙың киләсәге мәктәптәрҙә сағыла. Балалар тауышы ишетелмәһә, өмөт осҡондары ла яйлап һүрелеүсән. Был йәһәттән ырғыҙҙар бәхетле: дөйөм белем биреүсе мәктәптә бөгөн 52 бала белем алһа, 14-е беренсе класҡа килергә әҙерләнә.
— Беҙҙә бөтәһе 12 уҡытыусы эшләй. Коллектив татыу, берҙәм. Тәжрибә лә етерлек. Тик уҡытыусыларҙың бөтәһе лә тиерлек өлкәндәр, — тип һөйләй директор Рима Ғөбәйҙуллина. — Былай барлыҡ шарттар ҙа тыуҙырылған. Кластар ҙур, яҡты, заманса йыһазландырылған. Әсбаптар етерлек...
Кәрәлек, Ырғыҙ буйы ауылдарынан айырмалы, бында ғына башҡорт теле туған тел булараҡ уҡытыла. Әлбиттә, бер-ике сәғәттә генә телдең барлыҡ нескәлектәрен балаларға өйрәтеп бөтөп булмай. Шулай ҙа башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы Мәфтуха Ибәтуллина белем биреүҙең үҙ ысулын тапҡан: урындағы фольклорҙы ҡуллана, ауыҙ-тел ижадына мөрәжәғәт итә, мәктәп музейында дәрестәр үткәрә. Әйткәндәй, музейға паспорт алғандар, өлкә кимәлендә үткән күргәҙмәләрҙә ҡатнашалар. Былтыр, мәҫәлән, ошондай сарала һигеҙ бала сығыш яһап, тыуған яҡты өйрәнеү музейҙары араһында икенсе урынды алғандар.
Мәктәп спорт, балаларҙы сәләмәтләндереү йүнәлешендә эшләй. Ауылдың футбол командаһы районда беренселекте бирмәй. Таһир Ғөбәйҙуллин етәкләгән команда ике тиҫтә йыл инде төрлө ярыштарҙа ҡатнаша, биш тапҡыр чемпион булған. Иң мөһиме — өлкәндәр менән бергә балалар командаһы ла бар.
Мәктәптең тағы бер үҙенсәлеге — уҡыусылар ике тапҡыр йылы аш менән туҡлана. Иртән сәй, һут менән ҡалас, пирожки бирһәләр, ике сәғәттән һуң — төшкө аш. Икмәк ризыҡтарын урындағы шәхси эшҡыуар Риф Хажиевтың цехында бешерәләр. Һәр балаға өлкә бюджетынан 350 һум субсидия бүленһә, өҫтәмә аш өсөн ата-әсәләр айына ни бары 50 һум түләй. Ҡышын мәктәп бинаһы тәбиғи газ менән йылытыла.
— Бөтөн шарттар ҙа, мөмкинлектәр ҙә бар, — ти уҡытыусылар. — Тырышып эшлә генә. Бар теләгебеҙ — балалар артабан да үҙ ауылында, ата-әсәләре ҡырында белем алһа ине...
Изге теләктәргә ҡушылып, Ырғыҙҙың әлегәсә ҙур, матур ауыл булып, тамырын нығытырына ышанабыҙ.
Рәлис УРАҘҒОЛОВ
Һамар өлкәһе,
Оло Чернигов районы.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Радий Хәбиров Ватанды һаҡлаусылар көнөнә айырыуса иғтибар бүлергә ҡушты

Радий Хәбиров Ватанды һаҡлаусылар көнөнә айырыуса иғтибар бүлергә ҡушты 17.02.2025 // Йәмғиәт

Радий Хәбиров Ватанды һаҡлаусылар көнөнә айырыуса иғтибар бүлергә ҡушты...

Тотош уҡырға 17

Башҡортостанда иң йәш һәм иң оло әсәнең йәше билдәле булды

Башҡортостанда иң йәш һәм иң оло әсәнең йәше билдәле булды 17.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда иң йәш һәм иң оло әсәнең йәше билдәле булды...

Тотош уҡырға 18

Республикала Р-240 трассаһы участкаһы дүрт һыҙатҡа тиклем киңәйтелә

Республикала Р-240 трассаһы участкаһы дүрт һыҙатҡа тиклем киңәйтелә 17.02.2025 // Йәмғиәт

Республикала Р-240 трассаһы участкаһы дүрт һыҙатҡа тиклем киңәйтелә...

Тотош уҡырға 15

Башҡортостан райондарының береһендә яңы башлыҡ тәғәйенләнде

Башҡортостан райондарының береһендә яңы башлыҡ тәғәйенләнде 17.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан райондарының береһендә яңы башлыҡ тәғәйенләнде...

Тотош уҡырға 12

Тәрбиәселәр Башҡортостан Башлығының 575 мең һумлыҡ грантын оторға мөмкин

Тәрбиәселәр Башҡортостан Башлығының 575 мең һумлыҡ грантын оторға мөмкин 14.02.2025 // Йәмғиәт

Тәрбиәселәр Башҡортостан Башлығының 575 мең һумлыҡ грантын оторға мөмкин...

Тотош уҡырға 35

Республикала халыҡ яҙыусыһы Камил Йыһаншиндың 75 йәшен билдәләйҙәр

Республикала халыҡ яҙыусыһы Камил Йыһаншиндың 75 йәшен билдәләйҙәр 14.02.2025 // Йәмғиәт

Республикала халыҡ яҙыусыһы Камил Йыһаншиндың 75 йәшен билдәләйҙәр...

Тотош уҡырға 36

Башҡортостанда ике пенсия алыусыларға күпме өҫтәмә аҡса түләнергә тейешлеген аңлаттылар

Башҡортостанда ике пенсия алыусыларға күпме өҫтәмә аҡса түләнергә тейешлеген аңлаттылар 14.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда ике пенсия алыусыларға күпме өҫтәмә аҡса түләнергә тейешлеген аңлаттылар...

Тотош уҡырға 50

Башҡортостан яугире атай булған

Башҡортостан яугире атай булған 14.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан яугире атай булған...

Тотош уҡырға 42

Апрелдә Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан Башҡортостан ветерандарына аҡса түләнә

Апрелдә Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан Башҡортостан ветерандарына аҡса түләнә 14.02.2025 // Йәмғиәт

Апрелдә Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан Башҡортостан ветерандарына аҡса түләнә...

Тотош уҡырға 36

Апрелдә республика ветерандарына Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан аҡса түләнә

Апрелдә республика ветерандарына Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан аҡса түләнә 14.02.2025 // Йәмғиәт

Апрелдә республика ветерандарына Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан аҡса түләнә...

Тотош уҡырға 36

2025 йыл Рәсәйҙә мәғариф системаһында Балалар ялы йылы билдәһе аҫтында уҙғарыла

2025 йыл Рәсәйҙә мәғариф системаһында Балалар ялы йылы билдәһе аҫтында уҙғарыла 14.02.2025 // Йәмғиәт

2025 йыл Рәсәйҙә мәғариф системаһында Балалар ялы йылы билдәһе аҫтында уҙғарыла...

Тотош уҡырға 33

Яҙыусы Яныбай Хамматовҡа арналған почта конверты сыҡты

Яҙыусы Яныбай Хамматовҡа арналған почта конверты сыҡты 13.02.2025 // Йәмғиәт

Яҙыусы Яныбай Хамматовҡа арналған почта конверты сыҡты...

Тотош уҡырға 40