Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ғәйеплемен тимә, башың түбән эймә
Һәр кемгә үҙ ғүмерендә бер тапҡыр булһа ла ғәйеп тойғоһон кисерергә тура килгәне барҙыр. Әммә “ғәйепле булыу” һәм “үҙеңде ғәйепле тойоу” төшөнсәләре араһында бик ҙур айырма ята, сөнки һуңғыһы күпселек осраҡта кешенең иркенән тыш барлыҡҡа килә һәм ысынбарлыҡта бөтөнләй булмаған ғәйепкә нигеҙләнеүе лә ихтимал. Был тойғо нимәнән һәм нисек тыуа һуң?

Күренештең тамырҙарын бала саҡтан, ғаиләнән эҙләргә кәрәк. Күп кенә ата-әсәләр балаларына ҡарата билдәле бер тәртип ҡалыбын ҡулланыусан. Бәғзеләр улын йә ҡыҙын һәр ваҡыт әрләп, башҡа уңышлыраҡ тиҫтерҙәре менән сағыштырып, уның етешһеҙлектәренә төртөп күрһәтеп кенә тора. “Рәт сыҡмаҫ бынан, тормошта бер нәмәгә лә өлгәшә алмаҫ”, – тигән һүҙҙәрҙе ишетеп үҫкән бала ата-әсәһе алдында үҙен ғәйепле тоя башлай, был тойғо уны ғүмере буйына оҙата барыуы мөмкин. Хатта ул кешегә үҙенең урынын табыу, үҫешеү өсөн кәртә булыуы ла ихтимал.

Икенсе ата-әсә, киреһенсә, сабыйына маҡтау һүҙҙәрен йәлләмәй, уңайы тура килһә лә, килмәһә лә уны күккә күтәрә, балаларының башҡаларҙа булмаған ниндәйҙер таланты, һәләте барлығына үҙҙәре лә ысын күңелдән ышана. Әммә бүтәндәрҙән бер ере менән дә айырылмаған ҡәҙимге балала, үҫеп еткәс, ата-әсә өмөтөн аҡлай алмағаны өсөн ғәйеп тойғоһо уяныу ҡурҡынысы ла бар.

Күңелде һәр саҡ өйкәп торған, эстән ашаған был тойғоноң оҙайлы депрессияға, неврозға һәм башҡа төр ауырыуҙарға килтереүе лә ихтимал. Бындай насар эҙемтәләргә барып етмәҫ өсөн унан арыныу өҫтөндә эшләргә кәрәк, ҡайһы бер осраҡтарҙа психолог ярҙамы ла артыҡ булмаҫ.

30 йәште үткән, район үҙәгендә йәшәгән ҡатын тиҫтә йылдан ашыу никахта, ике ул һәм бер ҡыҙ тәрбиәләй. Был ханымды психологка ғәйеп тойғоһо алып килгән булып сыҡты. “Иптәшемдең эсеүенән, бер ҡайҙа ла эшләмәүенән, етмәһә, миңә һәм балаларға ҡул күтәреүенән арып, биҙеп, балаларымды алдым да өйҙән сыҡтым да киттем. Минең нисек йәшәүемде яҡшы белгән ҡустым буш торған фатирына индерҙе. Һәүетемсә йәшәп киттек, мин эшләйем, балалар уҡый. “Ҡайҙа йөрөнөң быға тиклем, һин эштән биш минут элек үк ҡайтырға тейеш инең!” – тип йөрәк итемде ашап ултырған ир булмағас, өйгә йүгереп, ашҡынып ҡайтам. Балаларым моңайып ултырмаһын тип, уларға тәмле ризыҡтар бешерәм, кистәрен бергәләшеп уйындар уйнайбыҙ, шаярабыҙ-көләбеҙ. “Шауламағыҙ, өнөгөҙ сыҡмаһын!” – тип ҡысҡырып ултырған иҫерек атай булмағас, улар ҙа нисектер күңелләнеп, йөҙҙәре асылып киткәндәй. Әммә: “Балаларымды атайҙарынан айырып дөрөҫ эшләнемме? Уларҙы күрәләтә етем иттем түгелме? Әллә кире ҡайтырғамы икән?” – тип икеләнә башланым. Ошо турала үҫмерлек осорона аяҡ баҫҡан өлкән улыма әйткәйнем, ҡырҡа ҡаршы төштө, “Юҡ, әсәй, ҡайтмайбыҙ”, – тип мине бөтөнләй аптырауға һалды. Үҙемдең дә тормош иптәшемә шул тиклем хәтерем ҡалған, әммә был аҙымды яһап дөрөҫ эшләнемме, тигән икеләнеү, балаларым алдында үҙемде ғәйепле тойоу күңелемә һис тынғылыҡ бирмәй…”
Күңелде ауыр уйҙарға дусар иткән ғәйеп тойғоһонан арыныу өсөн психологтар түбәндәгеләрҙе тәҡдим итә.

Беренсенән, ошо һорауға яуап бирегеҙ: килеп тыуған хәлдә, ысынлап та, һеҙҙең ғәйеп бармы, әллә был һеҙгә шулай тойола ғынамы? Булып үткән хәл-ваҡиғаны айыҡ ҡараш менән анализлағандан һуң, күптәр шуны аңлай: уның менән бәйле ауыр уй-кисерештәребеҙ күпселек осраҡта нигеҙле түгел. Ошоно аңлағанда, иллюзияға ҡоролған ғәйеп тойғоһонан ҡотолоу еңелгә тура киләсәк. Әгәр ғәйебегеҙ бар икән, үҙегеҙҙе кемдер алдында ғәйепле тойһағыҙ, ғәфү үтенергә була. Аңлашҡандан һуң, был хәлгә кире әйләнеп ҡайтмаҫҡа тырышығыҙ, ошо хаҡта ҡат-ҡат уйлап, үҙеңде эстән битәрләү төптө хата.

Икенсенән, килеп тыуған, башығыҙҙан үткән хәлдәрҙән дөрөҫ һығымталар яһарға өйрәнегеҙ. Үткәндәргә кире ҡайтып, инде булған ваҡиғаларға һеҙ бер нисек тә йоғонто яһай алмайһығыҙ, әммә бөгөнгөгөҙ һәм киләсәгегеҙ тик һеҙҙең ҡулда.

Өҫтә миҫал итеп килтерелгән ҡатындың осрағында шуны әйтергә була: эйе, һеҙ балаларығыҙҙы тулы ғаиләлә тәрбиәләргә теләйһегеҙ, был ниәтегеҙ һәм ынтылышығыҙ маҡтауға лайыҡ. Әммә ғаилә тулы булыу менән бергә татыу ҙа булырға, һәр кем унда үҙен яҡлаулы, ҡурсаулы тойорға, ир ҙә, ҡатын да, балалар ҙа өйгә ҡайтырға, бер-береһен күрергә ашҡынып торорға тейеш. Ә бында әсә лә, балалар ҙа бәхетһеҙ, атай тарафынан яҡлау, ғаиләне ҡарау һәм ҡурсалау түгел, хатта йылы һүҙ ҙә юҡ. Иҫерек, тупаҫ атай янында ҡурҡыштан һәр саҡ дер ҡалтырап тороуға ҡарағанда, бәлки, тыныс күңел менән йәшәү күпкә яҡшыраҡтыр. Болалы ғаилә тормошо был ханымға ла, уның балаларына ла һаулыҡ өҫтәмәй, бәхетле итмәй.

Өсөнсөнән, барлыҡ хәл-ваҡиғалар өсөн бөтөн яуаплылыҡты үҙ өҫтөгөҙгә алырға ашыҡмағыҙ. Ҡайһы бер осраҡтар кешенең ихтыярынан тыш, тышҡы факторҙар йоғонтоһонда барлыҡҡа килә. Хәл-ваҡиғаны үҙгәртә алмаһағыҙ, уға ҡарата ҡарашыңды үҙгәртергә мөмкин бит. Иртәгәһе көндә нимә буласағын алдан берәү ҙә белмәй, әммә еңеүҙәре менән тыуһа ла, уңышһыҙлыҡтарға дусар итһә лә, был – беҙҙең тормош тәжрибәбеҙ. Иң мөһиме – ошо тәжрибә беҙҙе бөгөнгө көнөбөҙҙә нимәнелер аңларға ярҙам итһен, яҡты, бәхетле киләсәк ҡорорға ынтылыш бирһен.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Шәйехзада Бабич исемендәге премияға ғаризалар ҡабул итеү ваҡыты оҙайтылды
Благоварҙа 99 йәшлек Бөйөк Ватан һуғышы ветераны донъя ҡуйған

Благоварҙа 99 йәшлек Бөйөк Ватан һуғышы ветераны донъя ҡуйған 12.08.2025 // Йәмғиәт

Благоварҙа 99 йәшлек Бөйөк Ватан һуғышы ветераны донъя ҡуйған...

Тотош уҡырға 9

Башҡортостанда йәшәүселәр хәрби иҫәп тураһында белдереү ҡағыҙы ала башланы. Был нимәне аңлата?

Башҡортостанда йәшәүселәр хәрби иҫәп тураһында белдереү ҡағыҙы ала башланы. Был нимәне аңлата? 12.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда йәшәүселәр хәрби иҫәп тураһында белдереү ҡағыҙы ала башланы. Был нимәне аңлата?...

Тотош уҡырға 15

Стәрлебаштан тыл эшсәне 100 йәшлек юбилейын билдәләне

Стәрлебаштан тыл эшсәне 100 йәшлек юбилейын билдәләне 12.08.2025 // Йәмғиәт

Стәрлебаштан тыл эшсәне 100 йәшлек юбилейын билдәләне...

Тотош уҡырға 12

Республикала ямғырлы һауа торошо һаҡлана

Республикала ямғырлы һауа торошо һаҡлана 12.08.2025 // Йәмғиәт

Алдағы өс көндә Башҡортостанда ямғырлы һәм йылы һауа торошо һаҡлана, тип хәбәр итте республика...

Тотош уҡырға 10

Башҡортостанда ямғырлы һауа торошо һаҡлана

Башҡортостанда ямғырлы һауа торошо һаҡлана 12.08.2025 // Йәмғиәт

Алдағы өс көндә Башҡортостанда ямғырлы һәм йылы һауа торошо һаҡлана, тип хәбәр итте республика...

Тотош уҡырға 12

«Сәләмәтлек поездары» табиптарының ҡайһы райондарға барыуы билдәле булды

«Сәләмәтлек поездары» табиптарының ҡайһы райондарға барыуы билдәле булды 11.08.2025 // Йәмғиәт

«Сәләмәтлек поездары» табиптарының ҡайһы райондарға барыуы билдәле булды...

Тотош уҡырға 19

Башҡортостан Башлығы ҡыҫҡа ваҡытлы отпускыға сыҡты

Башҡортостан Башлығы ҡыҫҡа ваҡытлы отпускыға сыҡты 11.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Башлығы ҡыҫҡа ваҡытлы отпускыға сыҡты...

Тотош уҡырға 17

Бүздәктә 250 килограмлыҡ бәлеш бешергәндәр

Бүздәктә 250 килограмлыҡ бәлеш бешергәндәр 11.08.2025 // Йәмғиәт

Бүздәк районында «Бәлешфест-2025» фестивале уҙҙы. Республика Башлығы һәм хөкүмәте ярҙамында бойомға...

Тотош уҡырға 11

Бүздәктә 250 килограмлыҡ бәлеш бешерҙеләр

Бүздәктә 250 килограмлыҡ бәлеш бешерҙеләр 11.08.2025 // Йәмғиәт

Бүздәк районында «Бәлешфест-2025» фестивале уҙҙы. Республика Башлығы һәм хөкүмәте ярҙамында бойомға...

Тотош уҡырға 19

Башҡортостанда ишле ғаиләләргә балаларҙы уҡытыуҙы компенсациялау шарттары киңәйтелде

Башҡортостанда ишле ғаиләләргә балаларҙы уҡытыуҙы компенсациялау шарттары киңәйтелде 11.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда ишле ғаиләләргә балаларҙы уҡытыуҙы компенсациялау шарттары киңәйтелде...

Тотош уҡырға 20

Башҡортостанда хәүефле тәбиғәт күренештәре хаҡында иҫкәртәләр

Башҡортостанда хәүефле тәбиғәт күренештәре хаҡында иҫкәртәләр 08.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда хәүефле тәбиғәт күренештәре хаҡында иҫкәртәләр...

Тотош уҡырға 38