Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Афған һуғышы һалған яра
Күптән түгел үҙҙәренең байрамын билдәләгән Рәсәй Армияһының иң алдынғы һәм элиталы ғәскәрҙәренең береһе һаналған десантсылар сафында хеҙмәт итеүселәр менән яҡындан аралашырға тура килде. Уларҙың бөгөн дә тормошта үҙ урынын табыуҙары, матур ғаилә ҡороуҙары һәм өлгөлө хеҙмәт итеүҙәре һоҡландыра.

Ниндәй генә осор булмаһын, һалдат Ватан ҡушҡанды үтәй. Үҙ илен һайлап ала алмаған кеүек, ул да ниндәй ғәскәрҙә хеҙмәт итәсәген белдереү мөмкинлегенә эйә түгел. Күп егеттәрҙе ҡыҙыҡтырған элиталы ғәскәрҙәргә – “зәңгәр берет”тарға эләгеү бик аҙҙарҙың өлөшөнә төшә.

Үҙенә генә хас нескәлектәре, сиселмәгән серҙәре менән дан алған ғәскәрҙә хеҙмәт юлын башлаған Баймаҡ егете Мөхтәр Хәсәновтың башына Афғанстандың утлы ғәрәсәтенә эләгәсәге уйы кереп тә сыҡмағандыр, моғайын. Әммә тәүге айҙарҙан уҡ ҡулдарына ҡорал тоторға, парашюттан һикерергә, көтөлмәгән “һөжүм”гә нисек яуап бирергә кәрәклеге хаҡында алымдарҙы өйрәтеүҙәренә, бала саҡ иле менән хушлашып та өлгөрмәгән, ауыҙҙарынан “әсә һөтө” лә кипмәгән егеттәр “учебка”ларҙың ҡаты булыуына ҡарап, үҙҙәрен яуға әҙерләүҙәрен тойғандыр.

1979 йылдың октябрь айында хәрби хеҙмәткә саҡырылған Мөхтәр Шаһиҙулла улын декабрь аҙағында ҡанлы Афғанстан иленә оҙаталар. Шуныһы иғтибарға лайыҡ: уларҙы десантсылар араһында тере легендаға әүерелгән Рәсәй Геройы Юрий Павлович Эм әҙерләй. Тап уның атайҙарса хәстәрлеге, һалҡын ҡанлылығы, таулы урындарҙа хәрби хеҙмәт алымдарына өйрәтеүе, рухи һәм физик ныҡлығы буласаҡ һалдаттар өсөн сынығыу мәктәбе генә түгел, тормош мәктәбенә лә әүерелә.

Афған һуғышына тәүгеләрҙән ебәрелгән бригадаға Юрий Эм сая, көслө, батыр егеттәрҙе һайлап ала. Улар араһына Мөхтәр Хәсәнов та эләгә.
– Беҙгә, йәш десантсыларға, Афғанстан ғәскәренең кейемен бирҙеләр, – тип хәтер йомғағын һүтте әңгәмәсем. – Тик хәрби кейем бер иш булһа ла, бер кескәй генә деталь, ниндәйҙер бәйләүес арҡаһында беҙҙең һалдаттарҙың ят икәнлеген билдәләй алдылар. Һуғышта ваҡ мәсьәләләрҙең булмауын командование һуңынан аңланы, әммә әллә күпме ҡорбандар аша...

Ысынлап та, бөйөк полководец Александр Македонскийҙың “Афғанстанды үтергә була, ә еңеү мөмкин түгел” тигән һүҙҙәренең асылына илебеҙҙең ул ваҡыттағы етәкселеге әллә күпме йәш егет ут эсенә индергәс кенә төшөнгәндер, тик күпме йөрәккә уңалмаҫ яра һалынды...
Күңелгә әрнеү ҡатыш һеңеп ҡалған хәтирәләрҙе ҡайтанан яңыртыуҙан да ауыр нәмә юҡлығын белһәм дә, Мөхтәр Шаһиҙулла улынан һуғыштың тәүге көндәре хаҡында бәйән итеүен үтендем.

– Тәүге айҙарҙа ауыр булды. Бигерәк тә таулы Афған тәбиғәтенә яраҡлашыуы ҡыйынға тура килде, – тип хәтерләй яугир-интернационалист. – Көн-төн дошман ябырылыуын көтәбеҙ. Ә улар көндөҙ рәхәтләнеп ял итә, йоҡлай, ашай һәм кискә ҡарай, хәүефте көтөүҙән арып, күҙҙәр йомола башлағас, совет һалдаттарын атып йәки һуйып китә. Айырыуса бер ғәйепһеҙ һәләк булған иптәшеңдең үлемен кисереүе ауыр ине. Ҡайһы саҡ ни өсөн алышҡаныбыҙҙы ла белмәнек: ҡайҙа ҡарама – атыш, үлтереш, һуйыш...

Күргән-кисергәндәрен бик һаран ғына һүрәтләһә лә, уның кисерештәрен аңларға мөмкин. Сөнки һуғышты үҙ иңендә татыу, әллә күпме иптәшен юғалтыу Мөхтәр Хәсәновтың күңеленә мәңгелек уңалмаҫ яралар һала. Ваҡыт барыһын да дауалай, тиһәк тә, ҡайһы саҡта ул да ярҙам итә алмай, күрәһең.

Бөгөн Баймаҡ десантсыһы, Афған яугире Мөхтәр Хәсәнов тормошта үҙ урынын тапҡан. Оҙаҡ йылдар Сибай ҡалаһының “Башҡортостан шахта үтеү идаралығы”нда эшләп, хаҡлы ялға сыҡҡан, Рәсәйҙең почетлы ҡан тапшырыусыһы. Ҡатыны Зөлхизә менән бер ҡыҙға ғүмер биргәндәр. Әле, тормоштарын йәмләп, ейәнсәре Зарина үҫеп килә.

Һауа-десант ғәскәре ветерандары әрме хеҙмәтенә тап төшөрмәй, матур йәшәүҙәре менән йәш быуынға, буласаҡ һалдаттарға өлгө булып тора. Йыш ҡына улар алдында сығыш яһайҙар, осрашыуҙарға йөрөйҙәр, үҙҙәренең хәрби юлы, йәшәйештәре һәм булмыштары менән күңелдәрҙә Тыуған илгә һөйөү, Ватан алдында яуаплылыҡ тойғоһо тәрбиәләйҙәр.


Автор: Кәримә УСМАНОВА
Фото: Фотолар ғаилә архивынан алынды


Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Рәсәй мөфтөйө Тәлғәт Тажетдин ураҙаның рухи әһәмиәте хаҡында һөйләне

Рәсәй мөфтөйө Тәлғәт Тажетдин ураҙаның рухи әһәмиәте хаҡында һөйләне 21.03.2025 // Йәмғиәт

Рәсәй мөфтөйө Тәлғәт Тажетдин ураҙаның рухи әһәмиәте хаҡында һөйләне...

Тотош уҡырға 17

Башҡортостан Башлығы «Хәүефһеҙ интернет лигаһы» директоры менән осрашты

Башҡортостан Башлығы «Хәүефһеҙ интернет лигаһы» директоры менән осрашты 21.03.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Башлығы «Хәүефһеҙ интернет лигаһы» директоры менән осрашты...

Тотош уҡырға 19

Республикала яҙғы һунар миҙгеле башлана

Республикала яҙғы һунар миҙгеле башлана 21.03.2025 // Йәмғиәт

Республикала яҙғы һунар миҙгеле башлана...

Тотош уҡырға 16

Өфөлә йәшәүселәргә балалар лагерына юллама алыу тәртибен иҫкә төшөрҙөләр

Өфөлә йәшәүселәргә балалар лагерына юллама алыу тәртибен иҫкә төшөрҙөләр 21.03.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә йәшәүселәргә балалар лагерына юллама алыу тәртибен иҫкә төшөрҙөләр...

Тотош уҡырға 15

Ял көндәрендә республикала епшек ҡар, боҙлауыҡ һәм көслө ел фаразлана

Ял көндәрендә республикала епшек ҡар, боҙлауыҡ һәм көслө ел фаразлана 21.03.2025 // Йәмғиәт

Ял көндәрендә республикала епшек ҡар, боҙлауыҡ һәм көслө ел фаразлана...

Тотош уҡырға 16

Башҡортостан аҫалы балаҫҡа дәүләт теркәүе таныҡлығын алды

Башҡортостан аҫалы балаҫҡа дәүләт теркәүе таныҡлығын алды 20.03.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан аҫалы балаҫҡа дәүләт теркәүе таныҡлығын алды...

Тотош уҡырға 29

Өфөлә өсөнсө «Китап байрамы» Еңеүҙең 80 йыллығына һәм МХО геройҙарына арнала

Өфөлә өсөнсө «Китап байрамы» Еңеүҙең 80 йыллығына һәм МХО геройҙарына арнала 20.03.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә өсөнсө «Китап байрамы» Еңеүҙең 80 йыллығына һәм МХО геройҙарына арнала...

Тотош уҡырға 37

Республикала өмә көндәре билдәле булды

Республикала өмә көндәре билдәле булды 20.03.2025 // Йәмғиәт

Республикала өмә көндәре билдәле булды...

Тотош уҡырға 31

Башҡортостан яугире ҡыҙына көтөлмәгән бүләк яһаған

Башҡортостан яугире ҡыҙына көтөлмәгән бүләк яһаған 20.03.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан яугире ҡыҙына көтөлмәгән бүләк яһаған...

Тотош уҡырға 33

Республикала тәбиғәт ғәрәсәттәренән зыян күргәндәргә матди ярҙам суммаһы ике тапҡырға арттырылды

Республикала тәбиғәт ғәрәсәттәренән зыян күргәндәргә матди ярҙам суммаһы ике тапҡырға арттырылды 20.03.2025 // Йәмғиәт

Республикала тәбиғәт ғәрәсәттәренән зыян күргәндәргә матди ярҙам суммаһы ике тапҡырға арттырылды...

Тотош уҡырға 39

Башҡортостан хөкүмәте вице-премьерҙарына яңы бурыстар йөкмәтелде

Башҡортостан хөкүмәте вице-премьерҙарына яңы бурыстар йөкмәтелде 20.03.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан хөкүмәте вице-премьерҙарына яңы бурыстар йөкмәтелде...

Тотош уҡырға 26

Радий Хәбиров үҙенең тыуған көнөн «Ирҙәрсә һөйләшеү»ҙән башланы

Радий Хәбиров үҙенең тыуған көнөн «Ирҙәрсә һөйләшеү»ҙән башланы 20.03.2025 // Йәмғиәт

Радий Хәбиров үҙенең тыуған көнөн «Ирҙәрсә һөйләшеү»ҙән башланы...

Тотош уҡырға 30