Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Баш ҡалалағы берҙән-бер ҡомартҡы
Непейцев дендропаркы баш ҡаланың Шота Руставели менән Адмирал Макаров урамдары араһында урынлашҡан. Был – ябай урман ғына түгел, ә тәбиғәт ҡомарт­ҡыһы, уның үҙенсәлекле тарихы, ҡала тормошонда үҙ урыны бар.  

Паркка XIX быуатта нигеҙ һалынған. Элек ошо урында Өфө дворяны Осип Непейцевтың дачаһы торған. Унан һуң Ырымбур губернаһының халыҡ училищелары директоры Иван Базилев хужа булған. Уның вафатынан һуң милек улына күскән. Ауыл хужалығы белгесе Алексей Иванович Базилев берен­селәрҙән булып Башҡорт­останда емеш-еләк питомнигы ойоштор­ған. Дендропаркта әле лә Алыҫ Көнсығыштан, Азиянан, Төньяҡ Американан килтерелгән, ботаниктар тарафынан ике йөҙ йыл самаһы элек сығарылған үҫемлектәр бар. Ҡасандыр селекционер-ғалимдар “америка” һәм “амур” винограды, “маньчжурия” сәтләүеге, “веймут” ҡарағайы, ҡыҙыл имән, башҡа ағас һәм ҡыуаҡтар ултыртҡан.
1923 – 1924 йылдарҙа дендропарк өсөн Өфө урман хужалығы техникумы яуап биргән. Утыҙынсы йылдарҙа ул Башҡорт урман-тәжрибә станцияһы ҡарамағына күскән. Оҙаҡ ваҡыт Башҡорт дәүләт университеты һәм Башҡортостан ауыл хужалығы институты, техникум һәм мәктәптәр өсөн уҡытыу-тәжрибә базаһы булып хеҙмәт иткән. Шул осорҙағы ғилми эштәрҙән күренеүенсә, бында йөҙҙән ашыу төр үҫемлек һаналған. 
1965 йылда БАССР-ҙың Министр­ҙар Советы ҡарары менән дендропарк тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителгән. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, 90-сы йылдар башынан уға бөтөнләй ҡул һелтәгәндәр. Әле иһә паркты аяныслы хәленән сығарыу өсөн бөтөн ведомстволар ҙур тырышлыҡ һала. Башҡараһы эш байтаҡ, шул уҡ ваҡытта атҡарылғаны ла бихисап.
Бынан бер нисә йыл элек парктың алтаҡталарын үҫемлектәр баҫып бөткәйне, ҡасандыр күркәм баҡса булған урын ҡараң­ғыланып, сүп-сарға тулғайны. Ҡоро­ған ағастарҙы ла йыйыусы булманы. Урман араһында асоциаль кешеләрҙең әле бер, әле икенсе урында ут яғып, кәйеф-сафа ҡороуы ла паркты шик-шөбһәле урынға әүерелдерә ине.
Әле иһә хәл ярайһы үҙгәргән. Парктарҙы төҙөкләндереү програм­маһына ярашлы, унда асфальт юл һалынған, иҫке ағастар киҫелгән, ултырғыстар ҡуйылған. Бында спорт менән шөғөлләнергә сығыусылар, балалары менән уйнарға килеүселәр, саф һауа һулаусы өлкән йәштәгеләр ҙә бихисап. 
Йылына ике тапҡыр – яҙ һәм көҙ – төрлө йәмәғәт ойошмалары хеҙмәткәрҙәре паркты таҙартырға сыға. Ошо көндәрҙә дендропаркты йәнә йыйыштырыу өсөн ике йөҙгә яҡын кеше йыйылды, сараны Башҡортостандың Тәбиғәт­тән файҙаланыу һәм экология ми­нистр­лығы ойошторҙо.
– Непейцев дендропаркы – Өфө­ләге берҙән-бер тәбиғәт ҡомартҡыһы, айырыуса һаҡланыусы тәбиғәт биләмәһе, – тине Башҡортостандың тәбиғәт­тән файҙаланыу һәм экология ми­нистры Илдар Һаҙыев. – Өмә беҙҙең өсөн күптән йолаға әүерелгән. Йыл һайын бер нисә тапҡыр хеҙмәт­тәштәр менән паркты таҙартырға сығабыҙ, уның ыңғай яҡҡа үҙгәреүен күҙәтәбеҙ. Был уникаль урынды киләсәк быуындар өсөн һаҡларға кәрәк. Экологик сарала етәкселәр ҙә, парктың хеҙмәткәрҙәре лә юҡ – барыбыҙ ҙа тыуған ҡалабыҙҙы яратҡан, уны яҡшыраҡ итеү өсөн үҙ өлөшөн индергән кешеләр.
Өмәлә ҡатнашыусылар бер нисә сәғәт эсендә сүп-сарҙы ике КаМАЗға тейәне. Шулай уҡ паркта кемдеңдер битарафлығы һәм мәғәнәһеҙлеге менән килеп эләккән терегөмөшлө лампалар ҙа табылды. Хәүефле табышты “Экобокс” компанияһының махсус машинаһына алып барҙылар. Әйткәндәй, улар сарала әүҙем ҡатнашты. Тирә-йүндәге йорттарҙа йәшәүселәр ҙә өмәнән ситтә ҡалманы, йорт-гараждары тирәһендәге сүп-сарҙы йыйҙы.


Автор: Л. АЙҘАРОВА.


Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан

Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан 27.06.2025 // Йәмғиәт

Әрмәнстанда яҡташыбыҙ экскурсиянан һуң ауыр хәлдә реанимацияға оҙатылған. Турист әйтеүенсә, уны...

Тотош уҡырға 13

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы 27.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы...

Тотош уҡырға 9

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте 27.06.2025 // Йәмғиәт

Тау һәм бәләкәй йылғаларҙа һыу кимәленең күтәрелеүе көтөлә....

Тотош уҡырға 12

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә 27.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә...

Тотош уҡырға 14

Марфа инәйгә – 100 йәш

Марфа инәйгә – 100 йәш 26.06.2025 // Йәмғиәт

Салауат ҡалаһынан Марфа Рябова 100 йәшен тултырҙы. Ҡала мэры Марат Заһиҙуллин социаль селтәрҙәге...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән 26.06.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән...

Тотош уҡырға 25

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана 26.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн дәүләт урман фонды биләмәһендә икенсе-өсөнсө класлы янғын хәүефе фаразлана. 26 июнгә ут...

Тотош уҡырға 23

Республикала ямғырлы һауа торошо фаразлана
Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды...

Тотош уҡырға 22

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде 25.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 22

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы 25.06.2025 // Йәмғиәт

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы...

Тотош уҡырға 27

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Быйыл 19 саҡрым оҙонлоҡтағы һигеҙ участканы ремонтлау планлаштырыла....

Тотош уҡырға 20