Һуңғы йылдарҙа Баймаҡ районындағы Ленин исемендәге ауыл хужалығы кооперативының эш тәжрибәһе күптәргә өлгө итеп ҡуйыла. Башҡортостандың атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре Ғәлим Булат улы Сәлимов етәкселегендәге хужалыҡтың уңыш-ҡаҙаныштары һоҡланырлыҡ, ул хеҙмәт ярышында яңынан-яңы еңеүҙәр яулай.Кооперативтың сираттағы уңышы тураһында уҡығанда, уйламағанда Әғзәм Сәлиховты иҫкә төшөрәм һәм был тиккә түгел. Хужалыҡтың хәҙерге ҡаҙаныштарына нигеҙ тап ул эшләгән йылдарҙа һалынды. Тағы ла шуны әйтергә кәрәк: Әғзәм Ғәлләм улы үҙенән һуң хужалыҡты кемгә тапшырыу мәсьәләһен төптән уйлап, бер нисә йыл алдан хәл итте. Баш инженер булып эшләгән Ғ.Б. Сәлимовты үҙенең урынбаҫары итте, етәкселек алымдарына өйрәтте, үҙенә ҡарата ышаныс уятты. Әлбиттә, колхозда ла, районда ла буласаҡ рәйескә икеләнеп ҡараусылар булды, ләкин Әғзәм Ғәлләм улы ныҡ торҙо һәм һүҙен һүҙ итте. Хәҙер иһә арҙаҡлы ир-уҙамандың ни тиклем хаҡлы булғанына инанаһың.
Яңыраҡ Ә.Ғ. Сәлихов үҙенең 70 йәшлек юбилейын билдәләне. Ғүмеренең был данлы артылышын ул бай тормош тәжрибәһе туплаған абруйлы аҡһаҡал булараҡ ҡаршыланы. Үткән тормош юлына әйләнеп ҡарап, юбиляр хаҡлы рәүештә ҙур ҡәнәғәтлек тойғоһо кисерә: үҙенән һуң иҡтисады ныҡлы хужалыҡ ҡалдырҙы, ул әле лә алдынғылар рәтендә. Ғаиләһенән уңды: хәләле Зөбәйрә Дәүләтҡол ҡыҙы менән оҙаҡ йылдар татыу ғүмер кисерә, ике ҡыҙы менән улдары матур тормош көтә, ун ейән-ейәнсәренә шатланып бөтә алмайҙар; урындағы ветерандар советы һәм район башҡорттары ҡоролтайының башҡарма комитеты ағзаһы булараҡ, йәмәғәт эшендә әүҙем ҡатнаша.
Ә тормош юлының башында – ҙур (алты бала), берҙәм ғаиләлә алынған әҙәп-тәртип тәрбиәһе, эшһөйәр булып үҫеү, намыҫлы хеҙмәткә өйрәнеү. “Беҙ Түбәнге Таулыҡайҙа бәләкәй генә өйҙә йәшәнек, – тип хәтерләй ветеран. – Быҙау, бәрәс ояһы өҫтөндәге һәндерәлә йоҡлай инек ағайҙар менән. Унда йылы, һаҫыҡ еҫкә лә түҙәһең инде”. Әғзәм, кинйә малай булһа ла, иркәләнеп кенә ултырмай, туғандарына эйәреп бәләкәйҙән ҡул араһына инә, ете-һигеҙ йәшендә үк ат менән күбә тарттыра.
Эшһөйәр, зирәк малай уҡыуға ла шәп була. Тәүҙә – Үрге Таулыҡай ете йыллыҡ, һуңынан Беренсе Этҡол урта мәктәбен уңышлы тамамлай. Ике мәктәптә лә үҙ класының алмаштырғыһыҙ старостаһы була. Тимәк, уға лидерлыҡ сифаты, ойоштороу һәләте бала саҡтан уҡ хас булған, ә хеҙмәт юлы башланғас, нығыраҡ үҫеш алған. Мәктәп йылдарынан тағы бер яҡты иҫтәлек ҡалған: 1958 йылда Әғзәм һәйбәт уҡығаны, каникул мәлендә туған колхозына әүҙем ярҙам иткәне өсөн республика слетында ҡатнаша.
Мәктәпте тамамлағас та тырыш егеткә бригада хисапсыһы бурысын ышанып тапшыралар. Яратып өлгөргән эшен әрме хеҙмәтенән ҡайтҡас та дауам итә. Тиҙҙән тағы ла яуаплыраҡ ферма мөдире вазифаһын йөкмәтәләр. Был мәлдә уға 22 генә йәш була. Шуға ҡарамаҫтан, етәксе бурыстарын уңышлы атҡара. Бер аҙҙан уны колхоз бухгалтерияһына күсерәләр. Аҙаҡ бер йыллыҡ бухгалтерҙар курсына ебәрелә, уҡып ҡайтҡас, эшен иҡтисад бүлегендә дауам итә. Артабан ул Таулыҡай комплекслы бригадаһын етәкләй.
Әғзәм Ғәлләм улының хеҙмәт юлында айырата мөһим боролош 1979 йылға тура килә — ул прораб итеп тәғәйенләнә. Был ҙур ышанысты ул тулыһынса аҡлай: үтә яуаплы вазифаны ун алты йыл буйына үтәй, район кимәлендә абруйлы белгескә әйләнә, хеҙмәт ярышында гел алдынғы була. 1993 йылда район хужалыҡтары прорабтары араһында тәүге булып “Башҡортостандың атҡаҙанған төҙөүсеһе” тигән маҡтаулы исемде ала. Уның етәкселегендә хужалыҡтың бөтә етештереү-техник базаһы яңыртыла.
Ҙур төҙөлөш күп хәстәрлек талап итә. Ағас әҙерләү менән даими шөғөлләнәләр. Йыл һайын 25 гектарға тиклем делянка алына (беҙҙең райондан ғына түгел, Бөрйәндән дә, Йылайырҙан да). Ике пилорама тулы ҡеүәтендә эшләй. Ялланып эшләүселәрҙән баш тартып, төҙөлөшкә колхозсыларҙы ғына йәлеп итәләр. Ваҡыты менән төҙөлөш тармағында йөҙгә яҡын кеше эшләне.
2001 йылда колхоз үҙ көсөнә Таулыҡай ауылында өсөнсө мәсетте төҙөнө. Ауыр заманда шуның ҡайғыһымы ни, тип уйлаусылар булды, әммә Ә. Сәлихов һис икеләнмәне: “Хужалыҡ ауылдарының бөтәһе лә төҙөк, матур, мәсеттәр иһә тағы ла күркәмлек бирә. Иң мөһиме – улар ауыл халҡының рухи үҫешенә булышлыҡ итә, иман нурын тарата. Хәҙер беҙҙә эскелек кәмей, тәртип нығына бара. Ҡыҫҡаһы, беҙ халыҡ тураһында хәстәрлек күрәбеҙ, уның киләсәген хәстәрләйбеҙ”.
90-сы йылдар башында прораб эшен колхоз рәйесе урынбаҫары бурысы менән бергә алып барған Ә.Ғ. Сәлиховҡа хужалыҡ етәксеһе вазифаһын тәҡдим итәләр. Ләкин ул, юғары белемлеләр эшләһен, тип һәр саҡ баш тарта. Шул уҡ ваҡытта “демократтар’’ арҡаһында колхозда тәртип ҡаҡшай, ул бөлөүгә, тарҡалыуға табан бара. Бына ошо хәлдә, 1995 йылдың июнендә Әғзәм Ғәлләм улы рәйес булып китә лә инде.
Яңы етәксе хужалыҡты тарҡатмау, һаҡлап алып ҡалыу өсөн бар көсөн, һәләтен һала. Бигерәк тә 2000 йылға тиклем ауыр була, күп ҡыйынлыҡтар кисерергә тура килә. Әммә колхозсылар үҙҙәренең тәжрибәле, аҡыллы етәксеһе арҡаһында бар һынауҙарға ҡаршы тора, еңеп сыға. Иң төп шарт – колхозсыларға эш хаҡын ваҡытында түләп барыу, тип иҫәпләй рәйес. Шунһыҙ талаптар ҡуйып, хеҙмәт тәртибен нығытып булмай. Колхоздың матди-техник базаһы һаҡлап ҡалына, үҫемлекселек тармағына айырата иғтибар бирелә, уның нигеҙендә малсылыҡ та үҫә. Иген менән һөткә генә ҡарап тормайҙар, төҙөлөш тә бара, сусҡа, һарыҡ, йылҡы ла үрсетелә, йөн тетеү, быйма баҫыу, сана эшләү көйләнә, тирмән дә файҙа килтерә.
Хужалыҡ етәксеһе бурысын үтәү үтә лә ҡатмарлы, шуға күрә күптәр пенсия йәшенә еткәнсе эшләй ҙә алмай. Һәр хәлдә, Ә.Ғ. Сәлихов – үҙ колхозында пенсионер дәрәжәһенә еткән тәүге рәйес. Оҫта, аҡыллы етәксе булараҡ, ҙур абруй-хөрмәт ҡаҙанды ул.
– Бер ҡасан да карьера артынан ҡыуманым, дан-шөһрәткә ынтылманым, эш һайлап йөрөмәнем. Ҡайҙа ебәрһәләр, шунда барҙым, – тип һөйләй юбиляр. – Намыҫ ҡушыуы буйынса йәшәргә тырыштым, бар хәлемсә халыҡҡа тоғро хеҙмәт иттем. Шуға ла миңә ышандылар, һәр һүҙгә ҡолаҡ һалдылар, башланғыстарымды хупланылар, һәр саҡ ярҙам иттеләр.
...Үҙ тормошонда Әғзәм Ғәлләм улы Сәлихов матур эҙ ҡалдырған: төҙөүсе булараҡ – күп һанлы ҡоролмалар, төҙөк ауылдар, етәксе булараҡ – киң тармаҡлы, ныҡ хужалыҡ һәм, иң мөһиме, ҙур йөрәкле шәхес булараҡ, кешеләр күңелендә рәхмәт һәм хөрмәт тойғолары.