Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Мадьярҙар беҙҙең туғанмы?
Ошо көндәрҙә Венгрия археологтарының “Уелгин” фәнни экспедицияһы Башҡортостанға килде. Ҡайһы бер мәғлүмәттәргә таянып фараз итеүҙәренсә, венгрҙарҙың ата-бабалары беҙҙең республика биләмәһендә, йәғни Көнсығыш Урал буйында ярым күсмә тормошта йәшәгән, малсылыҡ менән шөғөлләнгән.

Беҙҙең эраның тәүге меңенсе йылдарында венгрҙар Түбән Кама йылғаһы бассейнының Ҡара һәм Азов диңгеҙе далаларына күсеп ултыра. Боронғо венгр конфедерацияһы ете ырыуҙан һәм Хазар ҡағанатынан айырылып сыҡҡан. Георгий Амартола 836—839 йылдарҙағы болгар-венгр конфликты тураһында яҙмаларында венгрҙар тураһында тулыраҡ мәғлүмәт ҡалдырған. 896 йылда Арпад һәм Курсан етәкселегендә улар Трансильванияға күсеп килә, унан һуң Паннонияны, хәҙерге Көнсығыш Австрия һәм Словакияны яулап ала. Венгрҙар Көнбайыш Европаға яу менән барыр булған. Ваҡыт үтеү менән (X—XI быуаттар) килмешәк-венгрҙар урындағы валах халҡы менән ассимиляциялаша, ултыраҡ тормошҡа, уларҙың ғөрөф-ғәҙәтенә, мәҙәниәтенә күсә.
XVII быуатта Венгрия бер ни тиклем үҙидара менән Австрия власына эләгә. Шуға күрә улар милләт булараҡ юғалмай, телен һәм мәҙәниәтен үҫтерә. Австро-Венгрия (1867) дәүләте ойошҡас, венгрҙар дәүләттең бер өлөшө һәм халҡы булараҡ киң хоҡуҡ ала.
Беренсе донъя һуғышынан һуң Австро-Венгрия тарҡала. Империяның бер киҫәгендә Венгрия барлыҡҡа килә.
Йылдар үткән һайын тарих ҡатламдары ҡалыная бара. Ләкин быуаттар төпкөлөнән, ҡапыл ялтлаған йәшендәй, әленән-әле яңы табыштар балҡып китә. Экспедицияның етәксеһе, тарих фәндәре докторы Сергей Боталов әйтеүенсә, IX – XI быуаттарҙағы Уелги ҡәберлеге урыҫ һәм венгр ғалимдары тарафынан алтынсы йыл тикшерелә. Силәбе өлкәһенең Ҡоншаҡ районында урынлашҡан был тарихи ҡомартҡы Урал һәм Волга буйында, Көнбайыш Себерҙә, Алтайҙа, Ҡаҙағстанда йәшәгән халыҡтарҙың мәҙәниәтен өйрәнеүҙә ҙур әһәмиәткә эйә.
Быйылғы экспедиция Көньяҡ Уралдағы иҫтәлекле урындар менән танышты, Бөрө ҡалаһында, “Өфө-II” ҡаласығында, Шүлгән мәмерйәһендә һәм Арҡайымда булды.
– Башҡорт-венгр бәйләнештәре XIII быуаттан уҡ билдәле. Был мәсьәләне тикшереүҙе, дөйөм тамырҙарҙы эҙләүҙе Рәсәй ғалимдары XVIII быуатта башлаған. Ғалимдар фекеренсә, венгр халҡының нигеҙен тәшкил иткән ете ҡәбиләнең дүртәүһе төркиҙәргә ҡарай, – ти Рәсәй Фәндәр академияһының Өфө ғилми үҙәге Тарих, тел һәм әҙәбиәт институты директоры, филология фәндәре докторы, профессор Фирҙәүес Хисамитдинова.
“Боронғо Өфө” республика тарихи-мәҙәни музей-ҡурсаулығы директоры Гәүһәр Батталова әйтеүенсә, венгр ғалимдары менән киләсәктә лә хеҙмәттәшлек дауам итәсәк.








Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне

Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне 14.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Беларусь Республикаһы менән берлектә уҡыусылар өсөн алмашыу буйынса ял ойошторҙо....

Тотош уҡырға 6

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте 14.08.2025 // Йәмғиәт

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте...

Тотош уҡырға 6

Ғафуриҙа Еҙем йылғаһы аша йәйәүлеләр күпере төҙөкләндерелә
Башҡортостанда ҡорот байрамы ойошторола

Башҡортостанда ҡорот байрамы ойошторола 14.08.2025 // Йәмғиәт

16 августа Хәйбулла районының Аҡъяр ауылында «Хәйбулла ҡорото» төбәк-ара этно-фестивале уҙғарыла....

Тотош уҡырға 7

Республикала табиптарға остазлыҡ өсөн өҫтәмә аҡса түләнә
Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған 13.08.2025 // Йәмғиәт

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә 13.08.2025 // Йәмғиәт

Рәсәй Социаль фондының республика бүлексәһе эшләп йөрөгән әсәйҙәргә, ҡайһы бер осраҡтарҙа атайҙарға...

Тотош уҡырға 15

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе 13.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң 58-се лицейын тамамлаған Тимур Ғарифуллин 2-8 августа Ҡытайҙа үткән яһалма интеллект буйынса...

Тотош уҡырға 13

Өөф мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе

Өөф мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе 13.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң 58-се лицейын тамамлаған Тимур Ғарифуллин 2-8 августа Ҡытайҙа үткән яһалма интеллект буйынса...

Тотош уҡырға 13

Республикала тағы бер ир-егет чача эсеп ағыуланған
ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән

ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән 13.08.2025 // Йәмғиәт

ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән...

Тотош уҡырға 13

Шәйехзада Бабич исемендәге премияға ғаризалар ҡабул итеү ваҡыты оҙайтылды