Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Эш белмәгәнде ауыл яратмай
Эш белмәгәнде ауыл яратмай Мәғариф буйынса республика кәңәшмәһе алдынан белем биреү тармағындағы көнүҙәк мәсьәләләр хаҡында йышыраҡ уйлана башлайбыҙ. Улар араһында хеҙмәт тәрбиәһе айырым иғтибар талап итә.

Илдең мәғариф өлкәһе ҡанун­да­ры, бөгөнгө реформаларҙың күбеһе ҡала уҡыусылары өсөн яраҡлаш­ты­рылған кеүек. Әйтәйек, уҡыу йорттары менән предприятиелар ара­һында тығыҙ хеҙмәттәшлек булдырыу яҙмышын ҡалаға бәйләргә йыйынған йәштәр өсөн отош­ло. Ә тыуған төйәгендә йәшәргә, уның иҡтисадын үҫтерергә теләгән ауыл балаһына маҡсатҡа ярашлы ғилем биреләме? Дөрөҫ, белем бер ва­ҡытта ла артыҡ булмай, өҫтәүенә бөгөнгө баҙар иҡтисадында һәр кем проект төҙөй, электрон сараларҙан ҡуллана белергә тейеш. Шулай ҙа яҙмышын ауылда күргән йәш кеше өсөн башҡараҡ белем биреү йүнәлеше булдырылырға тейештер.
Маҡсатлы әҙерлек эшенең, әл­бит­тә, мәктәптә үк башланыуы мөһим. Үҙ ерендә тормош көтөү өсөн ауыл кешеһенә ниндәй һөнәрҙәрҙе белеү кәрәк? Малсылыҡ, умартасылыҡ, ба­лыҡсылыҡ, ер, ҡул эштәре... Уҡыу программаһының ҡатмарлы булыуы, уға яңынан-яңы үҙгәрештәр инде­ре­леүе сәбәпле хәҙерге ауыл балалары күп осраҡта ошо һөнәрҙәр үҙен­сәлеген өйрәнеүҙән мәхрүм бу­лып үҫә. Ә бының ҡот осҡос эҙемтәгә килтереүе ихтимал: эш белмәгән кешене ауыл яратмай, тимәк, ул әкрен­ләп юҡҡа сыға. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, ун­дай күренеш­тәргә бөгөн үк шаһитбыҙ.
“Бөгөн мәғариф өлкәһе аҡһөйәк­тәр үҫтерә”, – тигәйне бер фермер. Уның һүҙҙәрендә дөрөҫлөк бар. Шулай ҙа һуңғы йылдарҙа мәсьәләне яйға һалыуҙа ынтылыш күҙәтелә. Әйтәйек, республиканың көньяҡ-көн­сығыш райондарын иҡтисади үҫте­реү программаһына ярашлы, шул төбәктең белем усаҡтарында умар­тасылыҡ дәрестәре ойошторолдо. Был бурысты атҡарған белгестәр балаларҙы һөнәрҙең үҙенсәлек­тә­ренә өйрәтеп кенә ҡалмай, ә тик­шеренеү эшенә лә йәлеп итә. Мәҫәлән, Бөрйәндә күптән түгел уҙған ҙур иҡтисади сарала райондың Әтек мәктәбенән 11 йәшлек Сынтимер Татлыбаев төбәк етәкселәрен хайран ҡалдырҙы. “Нисек уңышлы эшләгән умартасы булырға?” тигән тикшеренеү эше менән Бәләкәй фәндәр академияһының республика конкурсында I дәрәжә дипломға лайыҡ булған малай һорауҙарға ихлас яуап бирҙе.
– Был хеҙмәткә тотоноуымдың төп сәбәбе – ауылдарҙа эшһеҙлектең артыуы, – тине Сынтимер. – Беҙҙең Бөрйән – умартасылыҡ, солоҡсолоҡ менән шөғөлләнеү өсөн иң ҡулай ерҙәрҙең береһе. Тикшеренеү эшен­дә кәсептең файҙаһын һандар аша күрһәтергә тырыштым. Мәсьәләне иҡтисади йәһәттән өйрәнеүҙән тыш, бал ҡортон дауалау алымдарына туҡталдым, урман-ялан гиҙеп, уның ниндәй урындарға өҫтөнлөк бир­гәнен үҙләштерҙем. Өҫтәүенә элек-электән умарта тотҡан өлкәндәрҙең кәңәше ҙур ярҙам булды. Мәҫәлән, үҙебеҙҙең Әтектәге Шәмсетдин Ғәҙәмшин – был кәсеп менән оҙаҡ йылдар шөғөлләнгән кеше, бик күпте белә. Дөйөм алғанда, ауылыбыҙҙа 200-ҙән ашыу күс иҫәпләнә, шун­лыҡтан мәғлүмәт туплау артыҡ мәшәҡәт тыуҙырманы.
Сынтимерҙең үҙенең дә умартаһы бар. Малай – хужалыҡта ҙур ярҙам­сы, компьютер янында көнөнә 20 минуттан ашыу ултырмай, мәғлүмәтте китаптан, баҫма матбуғаттан туплай. Киләсәктә умартасылыҡ буйынса белгес булырға, тыуған ауылында йәшәргә теләй. Бөгөнгө ауыл уҡыу­сы­һы тап ошондай йүнәлештә маҡ­сат­лы әҙерләнергә тейештер. Кү­ре­неүенсә, 11 йәшлек Сынтимер киләсәктә нимә менән шөғөлләнерен әле үк белә, тимәк, мәктәпте тамам­лағас та ошо ниәтенә ярашлы уҡыу йортон һайлаясаҡ, эше үҙенә лә, тыуған еренә лә файҙа килтерәсәк.
Умартасылыҡтан тыш, ауыл мәк­тәбендә халҡыбыҙҙың башҡа кәсеп­тә­ренә лә өйрәтеү мөһим. Боронғо ҡул эштәрен белгән өлкәндәрҙән әллә күпме ғилем алырға мөмкин бит. Мәҫәлән, балаҫ, септә һуғыу, быйма баҫыу, мурҙа үреү, һалабаш һалыу, көйәнтә, батман эшләү, ағас-туҙҙан йорт кәрәк-ярағы яһау һәм башҡалар. Был кәсептәрҙең байтағы иҫкергән, әлеге тормош өсөн кәрәк­мәй тигән фекергә яуап шулай булыр: яйлап милли асылына ҡайта башлаған халҡыбыҙҙа тамырҙарын өйрәнеүгә ихтыяж тыуҙы, һәр ерҙә музейҙар булдырыла. Өҫтәүенә төбәккә туристарҙы, инвесторҙарҙы йәлеп итергә теләйбеҙ икән, уларға уңайлы шарттар тыуҙырырға ғына түгел, ә боронғо кәсептәребеҙҙе, милли йөҙөбөҙҙө лә күрһәтә белергә тейешбеҙ. Шул уҡ ваҡытта был эшкә заманса төҫ биреү ҙә мөһим. Мә­ҫә­лән, туристар барған еренән иҫтә­леккә ниҙер алып ҡайтырға тырыша. Мәктәптәрҙә улар өсөн, әйтәйек, мил­ли сувенир, төбәгебеҙҙең һоҡ­лан­ғыс тәбиғәте сағылған магнитлы бәләкәй бүләктәр, ағастан, туҙҙан үҙенсәлекле әйберҙәр яһарға өйрә­теү, һис шикһеҙ, отошло. Бәләкәй генә эш кеүек күренһә лә, был алым туризмға йән өрөп ебәрер ине. Ҡул эштәре өсөн ниндәйҙер дәртлән­де­реү сараһы, грант булдырыу бала­ларҙың ҡыҙыҡһыныуын бермә-бер арттырасаҡ.
Йәш быуын тыуған ерендәге тормоштоң эсендә ҡайнап, быуын­дан быуынға күсә килгән шөғөлдәрҙе белеп үҫһә, ситкә тартылмаҫ, һө­ҙөмтәлә ауылдар гөрләп йәшәр ине тигән фекерҙе күп ишетергә тура килә. Ысынлап та, эш белмәгән кеше төбәген нисек үҫтерһен? Ошо йәһәт­тән республика Башлығы Рөстәм Хәмитов Башҡортостандың Йәмәғәт палатаһы вәкилдәре менән осрашыуында мәктәптәрҙә хеҙмәт тәрбиә­һенә ҙур иғтибар бүлеү кәрәклеген билдәләне.
– Һәр ауыл мәктәбендә ат спортын йәйелдереү буйынса программа ҡабул итеү тәҡдиме бар, – тине республика етәксеһе. – Балалар йылҡы малын тәрбиәләү үҙенсәлектәрен өйрәнәсәк, бәйгеләрҙә ҡатнашасаҡ. Был уларҙың тормош рәүешен үҙ­гәр­тер, ваҡытты бушҡа сарыф итеүҙән аралар, тыуған ергә бәйлелекте ны­ғытыр. Башҡортостанда йылҡы­сы­лыҡ элек-электән киң таралған. Төбәгебеҙҙең был үҙенсәлекле тармағын үҫтерергә кәрәк.
Мәғариф буйынса республика кәңәшмәһендә лә электрон белем биреү, яңы технологияларҙы ҡулла­ныу проблемалары ғына түгел, ә ауыл балаларын тормошҡа әҙер­ләүгә бәйле әлеге тема, дөйөм хеҙмәт тәрбиәһе мәсьәләһе лә ҡаралырға тейештер.

Рәмзә ЯМАЛОВ, Илеш районы хакимиәтенең мәғариф идаралы­ғы етәксеһе:
– Ауыл мәктәптәрендә ярҙамсы хужалыҡ булдырыу – көнүҙәк мәсьә­лә. Йәш быуынды хеҙмәткә өйрә­теү мөһим. Ат спортын ойош­тороу тәҡдимен хуплап ҡар­шы алдым. Әлбиттә, ауырлыҡтар буласаҡ. Малды ҡарарға, уға бесән әҙерләргә кәрәклеге генә лә күп нәмә хаҡында һөйләй. Тәүәккәл­лә­гән таш ярған, тиҙәр – эшкә то­тонорға ваҡыт. Үҙебеҙгә килгәндә, райондың биш мәктәбе дирек­тор­ҙары менән был хаҡта һөйләшеү булды, улар шөғөлләнә башларға һүҙ бирҙе.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостан күгендә БПЛА күргәндәр

Башҡортостан күгендә БПЛА күргәндәр 04.07.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн Краснокама районы күгендә БПЛА осоп йөрөгән....

Тотош уҡырға 11

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте 04.07.2025 // Йәмғиәт

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте...

Тотош уҡырға 12

Яҡташыбыҙ 72,2 миллион һум отҡан

Яҡташыбыҙ 72,2 миллион һум отҡан 04.07.2025 // Йәмғиәт

Уға лотереяла уңыш йылмайған....

Тотош уҡырға 12

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе 04.07.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе...

Тотош уҡырға 13

Башҡортостанда мәғариф өлкәһендә түләүле хеҙмәттәр буйынса ҡыҙыу бәйләнеш асыла
Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы ҡойма ямғыр һәм йәшен хаҡында иҫкәртте
Башҡортостанда республика дауаханаларының баш табиптары менән телекүперҙәр асыла

Башҡортостанда республика дауаханаларының баш табиптары менән телекүперҙәр асыла 03.07.2025 // Йәмғиәт

Ике аҙна һайын медицина округтарының үҙәк дауаханалары һәм республика дауаханалары табиптары тура...

Тотош уҡырға 18

Өфөлә түләүле парковкалар буйынса кол-үҙәккә көнөнә 100-гә яҡын шылтыратыу ҡабул ителә
Республика райондарының береһендә медицина хеҙмәткәрҙәренә ярҙам саралары бойомға ашырыла

Республика райондарының береһендә медицина хеҙмәткәрҙәренә ярҙам саралары бойомға ашырыла 02.07.2025 // Йәмғиәт

Мәләүез районында йәш табиптарға торлаҡты ҡуртымға алыу хаҡы ай һайын 10 мең һум күләмендә...

Тотош уҡырға 20

Радий Хәбиров Башҡортостанда ҡалырға хәл иткән йәш ғалимдарға шәхсән ярҙам итергә вәғәҙәләне

Радий Хәбиров Башҡортостанда ҡалырға хәл иткән йәш ғалимдарға шәхсән ярҙам итергә вәғәҙәләне 02.07.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан бер ҡасан да ошондай күп талантлы, сағыу йәш ғалимдарҙы ҡабул иткәне юҡ ине,...

Тотош уҡырға 43

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан 02.07.2025 // Йәмғиәт

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан...

Тотош уҡырға 24

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола 02.07.2025 // Йәмғиәт

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола...

Тотош уҡырға 24