Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Минометсы Әхтәмов
Минометсы Әхтәмов Бөйөк Еңеүҙең 70 йыллығы алдынан ҡартәсәйем Мөсәүәрә Шәйхетдин ҡыҙы менән ҡартатайым Хөснөлхаҡ Әбделбарый улы Әхтәмовтар хаҡында йышыраҡ уйлана башланым. Үҙем ҡартәсәйемде генә иҫләйем, ә ҡартатайым миңә бер йәш ярым саҡта вафат булған.


Ҡартатайыбыҙ 1905 йылда Ейәнсура районының Үрген ауылында ярлы крәҫ­тиән ғаиләһендә икенсе бала булып донъяға ауаз һалған. Атайым һөйлә­үенсә, Хөснөлхаҡ Әхтәмов заманына күрә етеш йәшәгән, иҫ киткес ябай, йәмәғәт эше өсөн йәнен фиҙа ҡылырға әҙер коммунист булараҡ танылған. Ҡартатайым менән ҡартәсәйемдең йәшлеге бик ауыр осорға тура килгән. Һанай башлаһаң, Беренсе донъя, Граждандар һуғы­штары, емереклек, аслыҡ, тиф, төрлө йо­ғош­ло ауырыуҙарҙың ҡоторонған мә­ле… Социализм төҙөү өсөн алып барыл­ған сәйәсәттә ауыл хужалығындағы кол­лектив­лаштырыу, индус­триалләш­те­реү, Бөйөк Ватан һуғышында фашистар­ҙы тар-мар итеп, Бөйөк Еңеүҙән һуң илде аяҡҡа баҫтырыу, торғонлоҡ дәүере.
Ҡартатайым тик башланғыс белем ала алған. Ҡартәсәйебеҙ уҡый-яҙа белмәһә лә, тормоштан һис тә артта ҡалып йәшә­мәгән. Иң мөһиме – икеһе лә балаларын уҡытырға ынтылған. Донъя ауырлыҡ­тарына бирешмәйенсә, ул-ҡыҙҙарының һәммәһенә лә ныҡлы белем биреп, үҙаллы тормош юлына сығарғандар.
Алдымда – “Улар еңеү менән ҡайтты!” тигән китап. Унда Бөйөк Ватан һуғы­шы­нан имен-аман ҡайтҡан яугирҙәрҙең исем­леге теркәлгән, шул иҫәптән Ейән­сура районында тыуып үҫкәндәренең ҡыҫҡаса биографияһы бирелгән, ә батыр­лыҡтары, хәрби юлы, наградалары ха­ҡында бер мәғлүмәт тә юҡ. Ҡарт­атайым хаҡында китаптың алтынсы томының 94-се битендә яҙылған. Бына нимә тиелгән унда: “Әхтәмов Хөснөлхаҡ Әбделбарый улы. 1905 йылда Ейәнсура районының Башҡорт Үргене ауылында тыуған, рядовой, 1945 йылда демо­билизацияланған”. Ни бары өс кенә юллыҡ мәғлүмәттә күпме мәғәнә!
Ҡартатайым һуғышҡа тиклем бригадир, ветеринар-фельдшер, ферма мөди­ре, колхоз рәйесе булып эшләй. 1942 йылдың авгусында мобилизация буйынса Ҡыҙыл Армия сафына саҡырыла һәм ике ай тирәһе “Ҡандра” станция­һында 300-сө удар уҡсылар дивизияһы составында хәрби әҙерлек үткәс, ошо данлыҡлы дивизия сафында хәрби юл үтә. Сталинград фронтына эләгә улар. Волга ярында оборонала яталар, бер нисә һөжүмдә ҡат­нашалар. Хөснөлхаҡ Әхтәмов Поташанка – Марьевка операцияһын айырыуса ныҡ хә­терләй. Ул былай була: әлеге ауыл­­дар­ҙан немец илбаҫарҙарын бәреп сығарыр­ға бойороҡ бирелә. Коммунистар, ком­сомолдар заданиены үтәү өсөн иң алғы сафҡа баҫа, ә минометсы Х. Әхтәмов тәүлек буйы бер тау ҡуйынында нығына. Немецтар был ерҙе ташлап китергә мәжбүр була. Ул ауылдарҙы Сталинградтан ни бары алты-ете километр ара ғына айырған. Беҙҙең армияның дөйөм һөжүмгә күсеүе өсөн Поташанка – Марьевка операцияһының стратегик әһәмиәте ҙур була.
1942 йылдың октябренең икенсе яртыһында Волганы аша сығып, “Красноярск” станцияһын ҡамауға алыуҙарын да Х. Әхтәмов яҡшы хәтерләй. Был опера­ция­ның Сталинград, Дон, Көньяҡ-көнбайыш фронттарын бергә ҡушыуҙа өлөшө ҙур. Бына шулай ҡартатайым Сталинград ҡулсаһында ҡатнаша... Әле Нәзирә инәйемдә һаҡланған “Батырлыҡ өсөн”, “Хәрби хеҙмәттәре өсөн” һәм башҡа бихисап миҙалдары ул үткән данлы һуғыш юлын иҫкә төшөрөп тора.
Өлкән улдары Мөхтәр олатайым – филология фәндәре докторы, БДУ профессоры, бик күп баҫма, “Башҡорт халыҡ мәҡәлдәре һәм әйтемдәре һүҙлеге” авторы, Башҡортостандың атҡаҙанған фән эшмәкәре. Ә Азамат Мөхтәр улы – физика-математика фәндәре докторы, БДУ профессоры, кафедра мөдире. Уның иҡтисадсыларға тәғәйенләнгән математика китабы Рәсәйҙең юғары уҡыу йорттарында ҡул­ланыла.
Мөфиҙә инәйем иһә район ҡулла­ныу­сы­лар кооперацияһында эшләп хаҡлы ялға сыҡты. Зиннур олатайым оҫта теш технигы булды. Тәлғәт олатайым –рәссам. Атайым Йәүҙәт Башҡортостан мәғарифты үҫтереү институты методисы ине, хәҙер хаҡлы ялда. Маннур олатайым агроном булды. Нәзирә инәйем, тыуған ауылында 33 йыл урыҫ теле һәм әҙәбиәтен уҡытып, хаҡлы ялға сыҡты.
Беҙ – ҡартатайым менән ҡартәсәйем­дең нәҫел ептәрен дауам иткән ейәндәре, ейәнсәрҙәре, бүлә-бүләсәләре – ҡәҙерле­ләребеҙҙең данлы үткәне, өлгөлө хеҙмәте менән ғорурланабыҙ.














Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 695

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 826

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 769

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 479

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 102

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 797

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 045

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 176

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 778

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 825

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 617

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 872