Берҙәм һайлау көнөндә илдең 84 субъектында (Ингушетия Республикаһынан башҡа) төрлө кимәлдә 6 меңдән ашыу һайлау кампанияһы үтте. Шул иҫәптән, Рәсәйҙең 30 субъектында — төбәк башлыҡтары, 14-ендә дәүләт власының закондар сығарыу органдарына депутаттар, үҙидара органдарына етәкселәр һайланды. Ҡайһы бер муниципалитеттар-ҙың сиктәрен үҙгәртеү буйынса референдумдар ойошторолдо. Дөйөм алғанда, Рәсәйҙә был көндө 43,2 мең мандатҡа 112 мең кандидат дәғүә итте.
Башҡортостанда иһә Берҙәм тауыш биреү көнөндә 22 һайлау кампанияһы үтте. Уларҙың иң мөһиме ваҡытынан алда Башҡортостан Республикаһы Президентын һайлау булды. Әйткәндәй, республика башлығын тура һайлау 2003 йылдан алып уҙғарылмағайны. Шулай уҡ Башҡортостандың бишенсе саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтайға Красный Холм һайлау округы буйынса депутат, Межгорье ҡалаһы ябыҡ административ-территориаль берәмеге Советына, 18 муниципаль райондың урындағы үҙидара органдарына депутаттар һайланды.
Ҡануниәткә ярашлы, иртәнге сәғәт 8-ҙә республика район-ҡалаларындағы барлыҡ 3453 һайлау участкаһы ла үҙ эшен тотҡарлыҡһыҙ башланы. Айырыуса ауыл халҡы әүҙем булды. Иртәнге сәғәттәрҙән үк рейтингтың тәүге баҫҡыстарына күтәрелгән Балтас, Баҡалы, Тәтешле райондары, Ағиҙел, Сибай, Нефтекама ҡалалары көн дауамында беренселекте бирмәне. Башҡортостан Үҙәк һайлау комиссияһының мәғлүмәттәренә ҡарағанда, республикала 3027300 кеше һайлаусы булараҡ теркәлгәйне, тауыш биреүҙә уларҙың 74,89 проценты ҡатнашҡан. Былтыр иһә был күрһәткес 52,84 процент тәшкил иткәйне.
Ғөмүмән, Һайлау көнө байрамса кәйефтә үтте. Бөтә участкаларҙа ла үҙешмәкәр артистарҙың сығыштары, йәрминкәләр ойошторолдо, төрлө күргәҙмәләр эшләне. Был йәһәттән айырыуса ауыл халҡы дәртле булды. Әйтәйек, Ҡалтасы районында һайлауға иң беренсе килеүсегә ҡаҙ әҙерләп ҡуйғандар. Бүләкте Ҡалтасы ауылынан Мөғимә Хәсәнова алып ҡыуанды. Өфө ҡалаһында 102 йәшлек инәйҙең тауыш биреүе онотолмаҫ хәтирәләр ҡалдырҙы. Был көндө тәүге тапҡыр тауыш биргән ҡыҙҙар һәм егеттәр ҙә иғтибарҙан ситтә ҡалманы. Уларға Башҡортостан Үҙәк һайлау комиссияһының махсус дипломдары һәм иҫтәлекле бүләктәр тапшырылды.
– Дөйөм алғанда, һайлауҙар тыныс үтте, бер ниндәй ҙә закон боҙоу теркәлмәне. Һайлау участкаларында 3715 күҙәтеүсе эшләне. Йәмәғәт тәртибен ете меңгә яҡын полицейский һаҡланы, янғын хәүефһеҙлеген өс меңдән ашыу хеҙмәткәр итте, — тине Башҡортостан Үҙәк һайлау комиссияһы рәйесе Хәйҙәр Вәлиев.
***
Гәзит уҡыусыларыбыҙ хәбәрҙар инде: һайлау кампанияһы барышында республикалағы өс һайлау участкаһына билдәле шәхестәрҙең исеме ҡушылғайны. Улар — Советтар Союзы Геройы Таһир Кусимов (Әбйәлил районының Асҡар ауылында), генерал-майор Миңлеғәле Шайморатов (Ҡырмыҫҡалы районының Шайморатов ауылында) һәм урыҫ яҙыусыһы Сергей Аксаков (Бәләбәй районының Надеждино ауылында) исемендәге һайлау участкалары. Халыҡтың әүҙемлеген арттырыу, мөһим сәйәси сараға ылыҡтырыу, шул уҡ ваҡытта тарихи сығанаҡтар нигеҙендә илһөйәрлек тәрбиәләү маҡсатында ойошторолған башланғыстың әһәмиәтенә, идеяның дөрөҫлөгөнә сираттағы һайлау асыҡлыҡ индерҙе лә инде.
— Исемдәрен аҡланылар, тимәк, тырышлығыбыҙ юҡҡа булманы. Тәүге сәғәттәрҙән үк исемле участкаларҙа тауыш биреү күрһәткесе юғары булды, — тине Хәйҙәр Арыҫлан улы.
Һандарға килгәндә иһә: М. Шайморатов исемендәге һайлау участкаһында — 703 (97,64 процент), С. Аксаков исемендәге һайлау участкаһында — 453 (92,07), Т. Кусимов исемендәге һайлау участкаһында 998 (63,49) кеше тауыш биргән.
***
Башҡа йылдарҙан айырмалы, был көндө Ҡырым Республикаһының Белогорск районы территориаль һайлау комиссияһы ла иғтибар үҙәгендә булды. Яңы субъекттар өсөн был – Рәсәй һәм яңы Ҡырым ҡануниәтенә ярашлы ойошторолған тәүге һайлауҙар. Хәтерегеҙгә төшөрәбеҙ: төбәктә һайлау кампанияһы Башҡортостан шефлығында үтте.
Мөһим сараға әҙерлек барышында яҡташтарыбыҙ күрше республикаға бер нисә тапҡыр эшлекле сәфәр ҡылды: махсус уҡыуҙар ойошторолдо, документтарҙы, тауыш биреү бюллетендәре бланктарын, унда баҫыласаҡ текстарҙы әҙерләүҙә булышлыҡ күрһәтте. Берҙәм тауыш биреү көнөндә лә Башҡортостан Үҙәк һайлау комиссияһы ағзаһы Рөстәм Бикмәтов менән мәғлүмәт үҙәге хеҙмәткәре Павел Крупнов Белогорск районында булды. Башҡортостан Үҙәк һайлау комиссияһынан хәбәр итеүҙәренсә, төбәктә 60 һайлау участкаһы ла өҙлөкһөҙ эшләгән, бер ниндәй ҙә тәртип боҙоу осраҡтары теркәлмәгән. Был көндө Белогорск халҡы Ҡырым Дәүләт Советына һәм урындағы муниципалитеттарға депутаттар һайланы. Статистика мәғлүмәттәренән күренеүенсә, тауыш биреүҙә ҡатнашыу күрһәткесе — 56, 8 процент.
***
Үрҙә телгә алыуыбыҙса, был көндө Башҡортостандың бишенсе саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтайға Красный Холм һайлау округы буйынса депутат та һайланды. Хәтерегеҙгә төшөрәбеҙ: был биләмә буйынса биш кандидат теркәлгәйне. Ышаныслы еңеү — Булат Йомаҙилов иҫәбендә (“Берҙәм Рәсәй” сәйәси партияһының төбәк бүлексәһе күрһәткән). Уның өсөн һайлаусыларҙың 69, 98 проценты тауыш биргән.
Урындағы үҙидара органдарына килгәндә, уларҙың барыһында ла тиерлек “Берҙәм Рәсәй” сәйәси партияһының төбәк бүлексәһе күрһәткән кандидаттар беренселеккә сыҡты. Межгорье ҡалаһы ябыҡ административ-территориаль берәмеге Советында ғына депутат урынын Рәсәй Коммунистар партияһы вәкиле биләйәсәк, ҡалған 18-е —“Берҙәм Рәсәй” иҫәбендә. Бынан тыш, депутат мандаттарын үҙ-үҙҙәрен тәҡдим итеүселәр ҙә аласаҡ.