-Бына кисә тыуған ергә ҡайтып төштөм. Мин һеҙҙе бөтә йөрәктән сәләмләйем, ҡәҙерле яҡташтарым! Осрашыуға тулҡынланмайынса килдем тип әйтмәҫ инем. Ләкин был – бик күңелле тулҡынланыу, – тип башланы һүҙен Иван Иванович.
Артабан ул ҡыҫҡаса ғына итеп үҙенең хәрби лётчик булып китеүе тураһында һөйләп алды:
– 1936 йылда беҙҙе, йәш үҫмерҙәрҙе, Өфөгә йыйып алдылар ҙа Энгельс осоусылар училищеһына алып киттеләр. Миңә ул ваҡытта ун һигеҙ йәш ине. Вокзалда партияның Башҡортостан Өлкә комитетының беренсе секретары Яков Борисович Быкин оҙатып ҡалды. Һомғол буйлы, матур кеше ине. Ул 15 минут самаһы телмәр тотто. Телмәрен: "Башҡортостан летчиктарының тәүге отряды йәшәһен!" – тип тамамланы. Мин — ана шул Башҡортостан летчиктарының тәүге отряды вәкилемен.
Артабан маршал һүҙен Башҡортостан тураһында дауам итте:
– Тыуған ерҙә мине нимә ҡыуандыра? Республиканың үҫеүе. Кисә бына Иҫке Өфө аша үттем. Баш ҡала төҙөкләнә, күркәмләнә. Мин элек Октябрь революцияһы менән Воровский урамдары араһында йәшәп алдым. 1936 йылда республиканың баш ҡалаһында 178 мең кеше иҫәпләнә ине. Хәҙер ул – миллионлы ҡала. Ә 50-се йылдарҙа илдәге нефттең яртыһы тиерлек – 45-48 проценты – Башҡортостанда сығарылды. Бында элек-электән эшһөйәр халыҡ йәшәй.
Һеҙҙең менән осрашыуыма бик шатмын. Үкенескә ҡаршы, башҡорт әҙәбиәтен мин бигүк белмәйем. Тик шуны әйтер инем: әйҙәгеҙ, башҡорт яҙыусыларының иң яҡшы әҫәрҙәрен урыҫ теленә тәржемә итеп, Мәскәүҙә сығарайыҡ. Минең һеҙгә үтенесем: хәрбиҙәр, Бөйөк Ватан һуғышы геройҙары тураһында күберәк яҙығыҙ! Мин үҙем "ЖЗЛ" серияһында сыҡҡан китаптарҙы уҡырға яратам. Башҡортостанда ла шул серияла сығарырлыҡ геройҙар бар. Яҙырға кәрәк.
Бөйөк Ватан һуғышында тәүге көндәрҙән ҡатнаштым. Сталинград өсөн барған алыштар ысын сынығыу мәктәбенә әйләнде. Унда мине эскадрилья командиры итеп ҡуйҙылар. Артабан – Курск дуғаһы, ә 1944 йылда минең олатайҙарҙың тыуған ерен – Белоруссияны азат итеү. Һуғышты подполковник званиеһында тамамланым. 6000 сәғәт осҡанмын. 1957 йылда СССР Ҡораллы Көстәре Генераль штабының К.Е. Ворошилов исемендәге Хәрби академияһын тамамланым. 1978 йылда 60 йәшем тулыу айҡанлы Советтар Союзы Геройы исеме бирелде.
Авиация маршалы үҙе тураһында бына шуларҙы һөйләне. Беҙҙең менән осрашҡандан һуң ул Архангел районына юлланды. И.И. Пстыго 1918 йылдың 4 апрелендә ошо төбәктең Сухополь тигән белорус ауылында донъяға килгән.
Данлыҡлы хәрбиҙең биографияһы "Башҡорт энциклопедияһы"ның 5-се томына индерелгән. Бында уның Тыуған илгә тоғро хеҙмәт итеүҙең өлгөһө булырҙай тормош юлы ғәйәт тулы яҡтыртылған. Шуны әйтергә кәрәк: И.И. Пстыго – беҙҙең яҡташтар араһында илдең хәрби көстәрендә иң юғары вазифа биләгән кешеләрҙең береһе. 1947 йылдан башлап ул, мәҫәлән, авиация дивизияһы командиры урынбаҫары, дивизия командиры, авиация корпусы командиры, һауа армияһы командиры, СССР Хәрби-Һауа көстәре Баш командующийы урынбаҫары һ.б. вазифаларҙы башҡара. Беҙҙең илдең ун биш ордены һәм сит ил наградалары менән бүләкләнә.
Авиация маршалы, Советтар Союзы Геройы И.И. Пстыго 2009 йылдың 23 февралендә 90 йәшендә Мәскәү ҡалаһында вафат була. Уның исеме Рәсәй һәм, әлбиттә, Башҡортостандың хәрби тарихына алтын хәрефтәр менән яҙылған.