Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Яҙғы умарталыҡта
Яҙғы умарталыҡта
Умартасылар өсөн яҙ күстәрҙе баҙҙан сығарған көндән башлана. Бал ҡорттарын ҡышлау урынынан күсерер алдынан йылы, ҡояшлы көндәр китә. Көндөҙ ҡар иреп, тамсы тамһа, төндәрен туңдыра. Был осорҙа ҡорт баҙҙарындағы һауа температураһы ла күтәрелә. Умарталарҙа күс уяна, инә ҡорттар бала һала башлай, ә эшсе ҡорттар үрсем үҫтерә. Үрсем тәрбиәләгән кәрәҙҙәрҙә, ҡорт күсе уртаһында һауа температураһы даими бер кимәлдә (34-35 градус самаһы) һаҡлана. Бала тәрбиәләгән эшсе ҡорттар был осорҙа емде күберәк ашай. Ҡышҡы осорҙа (ноябрь — ғинуар) һәр бал ҡорто ғаиләһе айына уртаса бер килограмм аҙыҡ тотонһа, яҙ көнө (март айында) уның ике килограмға етеүе ихтимал.

Инә ҡорттар тәүге көндәрҙә аҙ ғына йомортҡа (20 – 30) һала. Һуңынан был күрһәткес арта бара. Бала тәрбиәләү иртә башланған умарталарҙа күстәрҙең насар ҡышлауы күҙәтелә. Әгәр бала үрсетеү ҡорттарҙы баҙҙан сығарыу алдынан башланһа, был умарталарҙа күс яҡшы үрсей. Шулай итеп, аҙыҡты тотоноу ҡорттарҙы аҫрау шарттарына бик ныҡ бәйләнгән.
Шуның өсөн дә ҡорттар ҡышлаған урынды һыуытырға ла, артыҡ йылытырға ла ярамай, сөнки һауа температураһының ҡырҡа үҙгәреүе уларҙың ҡышлау шарттарын боҙа. Был осорҙа айырыуса хәстәрлек күрергә кәрәк.
Баҙҙа һауа температураһын өс-дүрт градус йылылыҡта тотоу өсөн ҡорт баҙының төнлөгөн асып елләтәләр, кәрәк саҡта ишеген төнгөлөккә асыҡ ҡалдыралар.
Ҡорттарҙы сығарыр алдынан умарталыҡты әҙерләргә кәрәк.
Ҡар тиҙерәк иреп бөтһөн өсөн уны таҙарталар, көл һибәләр, һуҡмаҡ һалалар. Бөтә был саралар эште бер-ике аҙнаға тиҙләтә һәм ҡорттарҙың тәүге осоуы өсөн шарттарҙы яҡшырта. Һауа торошо, ҡорттарҙың хәле һәм үҙҙәрен нисек тойоуы сығарыу көнөн дөрөҫ билдәләргә мөмкинлек бирә. Әгәр күс яҡшы ҡышлаһа, уларҙы сығарырға ашығырға ярамай.
Яҡшы ҡышлаған осраҡта умарталарҙы сығарыу һауа температураһы 12 градусҡа күтәрелгәс, йылғаларҙа боҙ китеү, үгәй инә үләненең, умырзаяның сәскә атыуы, тәүге күбәләктәрҙең уяныуы менән тап килә. Ҡояшлы, тыныс көндө тап килтереп, умарталарҙы иртән иртүк сығаралар, был эште сәғәт 9-ға тамамлайҙар. Күстәрҙе кистән төнгә ҡаршы, ҡояш батыр алдынан сығарыу бигерәк тә яҡшы. Төндә ҡорттар тыныслана, ә икенсе көндә беренсе осош яһай. Ғәҙәттә, беренсе сиратта көслө ғаилә ҡорттары оса.
Тәүге осоштан һуң күстәрҙең тормошо әүҙемләшә, эшсе ҡорттар беренсе сәскәләрҙән һитә ташый, кәрәҙ күҙәнәктәрен һәм ояларын таҙарта, инә ҡорттарҙың йомортҡа һалыуы арта.
Умартасы өсөн яҙ бына шулай башланып китә, ул һоро ҡорттарҙың оса башлаған осорона тиклем дауам итә. Тәүге көндә умартасы бөтә иғтибарын ҡорттарының нисек осоуын, уларҙың ҡайһылай ҡышлауын асыҡлауға туплай, бал ҡорто ғаиләләрен ҡарап, беренсе ярҙам күрһәтә.
(И. ШАФИҠОВТЫҢ
“Бал ҡортоноң наҙы бар”
китабы буйынса).




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 696

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 826

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 769

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 479

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 102

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 797

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 045

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 176

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 778

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 826

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 617

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 872