Архангел районының Оҙондар ауылында ике һәйкәл бар. Береһе Икенсе бөтә донъя һуғышында ҡорбан булған 113 яугиргә арналған. Уға урындағы урта мәктәп уҡыусылары шефлыҡ итә. Бөйөк Еңеү көнөн ошонда үткәреү матур йолаға әүерелгән. Был тантанала үҙем дә ҡатнашам, сығыш яһайым.
Икенсе һәйкәл һуғыш йылдарында “Ҡыҙыл партизан” колхозында тир түккән тыл ҡаһармандарына ҡуйылған. Уны ауыл аҡһаҡалдары башланғысы менән төҙөй башланыҡ. Тик бына дүртенсе йыл инде тамамлай алмайбыҙ. Һәйкәл дүрт метр бейеклектә, уратып алынған, буялған, эргәһенә сәскәләр сәселгән. Ауыл Советы балансына ла индерелгән. Әммә тыл ҡаһармандарының исемлеге (240 кешенең исем-шәрифе) һаман һәйкәл стенаһына беркетелмәгән. Район Советына бер нисә тапҡыр ярҙам һорап барҙым. Мәҙәниәт бүлегендә эшләгән рәссам исемлекте яҙып бирергә вәғәҙә лә бирҙе.
Икенсе барғанда, материал өсөн тип, 5 мең һум аҡса талап иттеләр. Ахыры, район Советы депутаты (беҙҙең ауылдан) Фәриҙә Рафаэль ҡыҙы Сәхипгәрәеваға мөрәжәғәт иттек, ул беҙҙең үтенесте кире ҡаҡманы — 5 мең һум бүлде. Рәхмәт уға! Әммә бирелгән был сумма эҙһеҙ юғалды.
Ауыл ҡарттарын тағы бер мөһим мәсьәлә хафаға һала: Оҙондар ауылында мосолман зыяратының тирә-яғын уны уратып аҡҡан Инйәр йылғаһы йыуа башланы. Күп кешеләрҙең ҡәберҙәре ташҡын һыуы менән ағып китте. Яр буйҙарында мәйеттәрҙең баш һөйәктәрен дә табырға була. Әлеге мәсьәләне хәл итеүҙә ярҙам һорап Башҡортостан Президентына мөрәжәғәт иттек. Зыярат ярын нығытыу өсөн Рөстәм Хәмитов 4 миллион һум аҡса бүлде. Ҙур рәхмәт уға! Был ваҡиғаға ике йыл самаһы ваҡыт уҙҙы. Яҙғы ташҡын мәлендә зыяратты йәнә һыу баҫты. Аҡса күптән бүленһә лә, эш һаман башланманы, яр буйына бер генә машина ҡом да түгелмәне. Сәбәбен дә табалар, имеш, экспертиза үткәрәләр. Уның өсөн күп йылдар кәрәкме икән?
Ярҙы нығытыуға бүленгән был “ярҙам” тураһында халыҡ араһында төрлө имеш-мимеш йөрөй. Беҙҙең иҫәптә аҡса күренмәй, тиҙәр. Был хәлде тикшерергә, осона сығырға кәрәк ине. Түрәләрҙә бер нисә тапҡыр булдым, йәмәғәт ойошмаларына ла мөрәжәғәт иттем, ләкин мәсьәлә һаман хәл ителмәй!



Архангел районы, Оҙондар ауылы.