Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Телгә һөйөү мәҙәниәт аша һалына
Телгә һөйөү мәҙәниәт аша һалынаБашҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыларының күбеһен әүҙем йәмәғәт эшмәкәре тип беләбеҙ. Һөнәрен мөкиббән яратып, лайыҡлы башҡарыуҙан тыш, улар халыҡ араһында ҡайнап йәшәүҙе, төрлө мәсьәләне хәл итеүҙә ҡатнашыуҙы, алдан йөрөп, аңлатыу эше алып барыуҙы төп бурыстарының береһе тип һанай.

— Бала йәшәү хикмәтен ата-әсәһенә, уҡытыусыһына ҡарап өйрәнә, шунлыҡтан уға төрлө яҡлап өлгө күрһәтергә бурыслыбыҙ, — ти Күмертау ҡалаһының Маяҡ ҡасабаһындағы 8-се мәктәп уҡытыусыһы Рәйсә Шәрипова. — Ныҡлы белем биреүҙән тыш, баланы әүҙемлеккә өйрәтәбеҙ икән, ул фекерле, маҡсатлы, тынғыһыҙ булып үҫәсәк, йәмғиәттә үҙ урынын ғына табып ҡалмай, уны яҡшы яҡҡа үҙгәртеү юлдарын күрһәтәсәк.
Рәйсә Кәбир ҡыҙы уҡыусыларын кабинетта ғына тотмай, ә башҡорт халҡының тарихын, мәҙәниәтен, йолаларын ныҡлы өйрәтеү өсөн музейҙарға, ҡалала ойошторолған төрлө кисәләргә, концерттарға алып йөрөй, мәктәптә яҙыусылар, шағирҙар, ғалимдар, сәнғәт оҫталары менән осрашыуҙар уҙғара. Тынғыһыҙ педагог йәйгеһен дә балаларҙың янында булыу әмәлен таба: уларҙы республиканың төрлө тарихи урынына сәйәхәткә алып сығырға ғәҙәтләнгән. Быйыл, мәҫәлән, Өфөнө, Күгәрсен районындағы Мораҙым тарлауығын күреп ҡайтҡандар.
— Балаларҙың, ата-әсәләрҙең ҙур теләген иҫәптә тотоп, киләһе йыл Шүлгәнташ мәмерйәһенә сәйәхәт ойошторорға ниәтләйбеҙ, — ти Рәйсә Кәбир ҡыҙы. — Сәфәребеҙ, әлбиттә, ер-һыуҙы күреп ҡайтыу менән генә сикләнмәй. Урындағы халыҡ менән аралашабыҙ, уларҙың көнкүрешен, бөгөнгө хәлен яҡындан күрәбеҙ, тоябыҙ. Ауылдарҙағы өлкәндәрҙең ер-һыу атамаларының килеп сығышы, тарихы тураһындағы ҡыҙыҡлы хикәйәттәрен балалар дәрестәгегә ҡарағанда ҙурыраҡ ҡыҙыҡһыныу менән тыңлай, һөйләүсене һорауҙарға күмә. Ошо рәүешле уҡыусыларыбыҙ сәйәхәттән күп мәғлүмәт туплап, башҡорт халҡының ҡунаҡсыллығын, ябайлығын күреп ҡайта. Тимәк, уларҙа телгә ҡарата ла хөрмәт, ихтирам арта.
Мәктәптә оҙаҡ йылдар уңышлы эшләгән, ҙур педагогик тәжрибәле Рәйсә Кәбир ҡыҙы шуға инанған: төрлө милләт балаларына башҡорт телен ғәҙәти дәрестә өйрәтеү мөмкин түгел. Предмет өсөн бүленгән ваҡыт ҡыҙыҡлы, мауыҡтырғыс үтергә тейеш, ә был уҡытыусынан ифрат ҙур хеҙмәт, оҫталыҡ, ижадилыҡ, психолог һәләте талап итә.
— Башҡорт әҙәбиәтендә бирелгән әҫәрҙәрҙәге геройҙарҙы анализлауға ҙур иғтибар бүләм, — ти педагог. — Был образдарҙың һыҙаттарын заман кешеләренеке менән сағыштырып, элекке һәм бөгөнгө тормош үҙенсәлектәре хаҡында фекер алышыу уҡыусыларға айырыуса оҡшай. Һөйләшеү күп осраҡта ҡыҙыу бәхәскә лә әйләнеп китә. Ҡайһы берәүҙәрҙең фекерен башҡортса әйтмәүе лә ихтимал, әммә сит милләт вәкиленең күңелендә башҡорт әҫәрендәге ниндәйҙер геройҙың ғүмерлеккә уйылып ҡалыуы ла ҙур әһәмиәткә эйә тип иҫәпләйем. Телгә ҡарата хөрмәт халыҡтың тарихына, мәҙәниәтенә ихтирамдан башлана: башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусылары, айырыуса йәштәр, ошо ысынбарлыҡҡа таянһа, уртаҡ маҡсатыбыҙ тормошҡа ашмай ҡалмаҫ. Был йәһәттән кластан тыш саралар, түңәрәктәр үткәреү, сәйәхәттәр ойоштороу, ата-әсә, йәмәғәтселек менән берлектә кәңәшләшеп эшләү һөҙөмтә бирәсәк. Белеүегеҙсә, был алымдар мәғариф тураһындағы яңы законда ла хуплана.
"Башҡорт телен дәүләт теле булараҡ уҡытыу буйынса әсбаптар ҡатмарлы. Уларҙа грамматика ҡағиҙәләре түгел, ә диалог рәүешендәге текстар өҫтөнлөк итһә, балаларҙы телгә нығыраҡ яҡынайта алыр инек, — тигән теләге лә бар Рәйсә Кәбир ҡыҙының. — Ошондай китаптарҙы тиҙ арала мотлаҡ ҡулға алырыбыҙға ышанам".




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан

Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан 27.06.2025 // Йәмғиәт

Әрмәнстанда яҡташыбыҙ экскурсиянан һуң ауыр хәлдә реанимацияға оҙатылған. Турист әйтеүенсә, уны...

Тотош уҡырға 14

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы 27.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы...

Тотош уҡырға 10

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте 27.06.2025 // Йәмғиәт

Тау һәм бәләкәй йылғаларҙа һыу кимәленең күтәрелеүе көтөлә....

Тотош уҡырға 13

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә 27.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә...

Тотош уҡырға 15

Марфа инәйгә – 100 йәш

Марфа инәйгә – 100 йәш 26.06.2025 // Йәмғиәт

Салауат ҡалаһынан Марфа Рябова 100 йәшен тултырҙы. Ҡала мэры Марат Заһиҙуллин социаль селтәрҙәге...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән 26.06.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән...

Тотош уҡырға 26

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана 26.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн дәүләт урман фонды биләмәһендә икенсе-өсөнсө класлы янғын хәүефе фаразлана. 26 июнгә ут...

Тотош уҡырға 23

Республикала ямғырлы һауа торошо фаразлана
Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды...

Тотош уҡырға 22

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде 25.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 23

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы 25.06.2025 // Йәмғиәт

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Быйыл 19 саҡрым оҙонлоҡтағы һигеҙ участканы ремонтлау планлаштырыла....

Тотош уҡырға 21