Мәғлүм булыуынса, Ислам динен ҡабул иткәнгә тиклем башҡорттар мәжүсилектә булған. Ә ул ниҙән ғибәрәт һуң?Төрки халыҡтар күҙаллауынса, донъя аҫҡы, урта һәм өҫкө өлөштәргә бүленгән. Бындай донъя картинаһы “Урал батыр” эпосында ла һүрәтләнә. Шул өс донъяны тоташтырып, Байтирәк исемле ҙур ағас үҫер булған. Тамырҙары аҫҡы донъяла йәйелгән. Бында ҙур йылғаларға баш биргән шишмәләр сыға, шулай уҡ яуыз көстәр туплана. Байтирәктең иң осонда — ике башлы бөркөт ояһы. Ул ике яҡҡа ҡарап, Тәңре ҡушҡан эштәрҙең үтәлеүен күҙәтеп ултыра...
Мәжүсилектән ҡалған бер аҙ йолалар Ислам диненә үтеп, үҙгәрештәр кисереп, һаҡланып ҡалһа, боронғоларҙың донъяға ҡарашы, уны күҙаллауы күптән тарих биттәрендә генә инде. Һәм шул тарих үҙе лә, Байтирәк кеүек, өс донъяны тоташтыра: үлгәндәрҙе, тереләрҙе һәм әле тыумағандарҙы. Нәҡ шул берҙәмлек сылбырын өҙмәүгә өлөш индереү өсөн Таулы Алтай республикаһында ун беренсе йыл рәттән “Филология. Рәсәй Федерацияһы халыҡтарының телдәре һәм әҙәбиәттәре (төрки телдәр төркөмө)” Бөтә Рәсәй олимпиадаһы уҙғарылды. Башҡортостандың юғары уҡыу йорттары ла унда әүҙем ҡатнаша һәм лайыҡлы урындар биләй. Быйыл да беренсе урын беҙҙә, уны М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университетының башҡорт филологияһы факультеты студенттары яуланы. Аҡмулла шәкерттәре үҙҙәрен шәхси беренселектә лә һынатманы: III курс студенты Наҙгөл Сәлимйәнова II урын алды. Шулай уҡ фәнни эштәр конкурсында ла тәүге урындар беҙҙекеләрҙә. Был һөҙөмтәләр бик ҡыуандыра: үҙебеҙҙе генә түгел, милләтебеҙҙе лә күрһәттек. Әйткәндәй, олимпиада йыл һайын Рәсәй төбәктәренән йыйылған төрки халыҡтар вәкилдәрен берләштерә. Быйыл да төрлө республикаларҙан ете команда ҡатнашты.
Олимпиада һорауҙарында боронғо төрки рун яҙмаларын тәржемәләргә тейешле эш бар. Белгес Лариса Тыбыкова билдәләүенсә, бер нисә йыл элек Орхон-Йәнәсәй яҙма телен белгән студенттар һаны бик аҙ булған, быйыл иһә рун тамғаларын һәр ҡатнашыусы белә, таный, уҡый һәм яҙа ала. Шулай итеп үле телдәр иҫәбенә ингән боронғо төрки телде лә киренән сафҡа ҡайтара алдыҡ.
Тарих – ул иҫкергән бөгөнгөлөк, тиҙәр. Тимәк, ҡасандыр быуаттар шаңында күмелеп ҡаласаҡбыҙ. Әммә башҡарылған эштәр, ҡылған изгелектәр тарих биттәренә мәңгелеккә яҙыласаҡ.