Мәҙәнилек йыр-бейеүгә маһирлыҡта ғына түгел, тәү нәүбәттә халыҡтың күңел торошонда, көнүҙәк тормошто ла моңло итеп үткәреүендә сағыла. Район үҙәгендәге һәр урам-мөйөштә иртә таңдан көләс йөҙ менән тегендә-бында ашыҡҡан кешеләр, гөрләп торған баҙар, ауылды йылды оҙатыу тантанаһына әҙерләүселәрҙең дәртле хеҙмәтен күреү хозурлығы йәшәүгә дарман өҫтәй.37 китапхананан торған һәм 40 клубты, балалар сәнғәте мәктәбен, бер музейҙы, өс күргәҙмә залын үҙ эсенә алған система Ҡырмыҫҡалы районындағы мәҙәниәт учреждениеларының киң тармаҡлы булыуы хаҡында һөйләй. Төбәктә халыҡтың күп йәшәүен күҙ уңында тотоп, “2010 – 2014 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының китапхана эшен үҫтереү” маҡсатлы программаһына ярашлы, районға бер мобиль китапхана үҙәге, йәғни библиобус, алынған. Бөгөн ул 22 ауыл биләмәһен, йәмғеһе 5 меңдән ашыу халыҡты хеҙмәтләндерә.
Район хакимиәтенең мәҙәниәт бүлеге мөдире Гөлнара Әминева (һүрәттә) әйтеүенсә, әле йәшәп килгән ауыл клубтары селтәрен һаҡлап ҡалыу йүнәлешендә эш әүҙемләшкән. Һуңғы өс йылда мәҙәниәт усаҡтарын реконструкциялауҙы, йүнәтеүҙе бик юғары кимәлдә атҡарып сығыуы менән төбәк башҡаларға өлгө булырлыҡ. Ошо тәңгәлдә яңырыу кисергән Бекетов, Сахай, Прибельский ауылдары мәҙәниәт йорттары, Илтерәк ауылы клубы, Шәриф Бикҡолдоң йорт-музейы халыҡ йәшәйешенең, райондың рухи һәм тышҡы йөҙөн билдәләй.
Республиканың Мәҙәниәт министрлығы район хакимиәте башлығы менән берлектә төрлө ҡатлам кешеләрен хеҙмәтләндереү, йәштәрҙең, балаларҙың, ғаиләнең ялын әүҙем һәм файҙалы итеп ойоштороу, ауыл клубтарын үҙгәртеп ҡороу, күп функциялы мәҙәни үҙәктәр булдырыу маҡсатында Прибельский, Илтерәк ауылдары мәҙәниәт усаҡтары, Мөхәммәтсәлим Өмөтбаевтың, Шәриф Бикҡолдоң йорт-музейҙары заманса яңырыу кисергән. Уларҙа булдырылған ял, шахмат мөйөштәре, спорт уйындары барышын, әкиәт-фильмдар ҡарау өсөн ҙур экран, виртуаль һәм ябай китапхана, Интернет хеҙмәтләндереүе һәм башҡа заманса йыһазландырыу ҡала ерендәге мәҙәни усаҡтарҙыҡынан һис ҡалышмай. Билдәле мордва мәғрифәтсеһе, уҡытыусы, этнограф Авксентий Юртовтың тыуыуына 160 йыл тулыуға арналған ижад байрамы айҡанлы, быйыл Илтирәк ауылында күп функциялы мәҙәни үҙәк, мордва халҡы музейы булдырылған. Ишек- тәҙрәләрҙән башлап сәхнә, йылытыу системаһы, аппаратураға тиклем яңырыу кисергән, бильярд, теннис өҫтәлдәре менән бер рәттән, башҡа бик күп кәрәк-яраҡ алынған. Киләсәктә райондағы бындай үҙәктәр һанын тиҫтәгә еткереү планлаштырыла.
Прибельский ауылындағы моделле үҫмерҙәр китапханаһы, республика кимәлендәге конкурста ҡатнашып, 100 мең һумлыҡ грант алыуға өлгәшкән. Ошо уҡ учреждение, “Балаларға һуғыш тураһында уҡыйбыҙ” халыҡ-ара акцияла әүҙемлек күрһәтеп, Һамар өлкәһенең мәҙәниәт министрлығы, ундағы үҫмерҙәр китапханаһы тарафынан диплом менән бүләкләнгән, шулай уҡ “Башҡортостандың иң яҡшы башҡорт китабы” республика бәйгеһе сиктәрендә “Сикһеҙ шиғриәт” номинацияһында билдәләнгән.
Мәҙәниәт йылын үткәреү йәһәтенән бар өлкәләге хеҙмәткәрҙәр ҙә сараларҙы ойоштороуҙа әүҙемлек күрһәткән. Райондың 3 меңдән ашыу кешеһен бергә йыйған, ауыл биләмәләре араһында үткәрелгән “Мәҙәниәт – халыҡтар йәйғоро” фестивале боронғо кәсеп-йолаларҙы һаҡлау, йәш быуында сәнғәткә, хеҙмәткә ҡарата һөйөү тәрбиәләү маҡсатын ҡыуа. Күптән түгел халыҡ-ара Аксаков байрамы ойошторолһа, республиканы иңләгән “Башҡортостандың мәҙәни баш ҡалаһы” марафонын лайыҡлы ҡабул итеп, һөҙөмтәлә II урын яулаған уңған, тырыш ҡырмыҫҡалылар. Декабрь башында ғына тарихыбыҙ биттәрендә уйылып ҡалған дәһшәтле 1812 йылғы Ватан, Беренсе донъя һәм Бөйөк Ватан һуғыштары темаһына арналған республика “Өс һуғыш: Ватан, намыҫ һәм дан өсөн” фестивале үҙенсәлекле, ҙур әһәмиәткә эйә сара тип ҡабул ителде.
Алда әйтеп үтелгәндәрҙән сығып, Ҡырмыҫҡалы районы етәкселегенең тәү сиратта халыҡ мәнфәғәтендә эш итеүен, йәш быуынға тәрбиә, белем биреүгә, рухи, мәҙәни үҫешкә ҙур иғтибар бүлеүен айырып билдәләү зарур. Әнғәм Атнабаевтың шиғырындағыса, “Моңло ғүмер – зәрә матур, моңһоҙ ғүмер – күңелһеҙ” тигәндәй, ҡырмыҫҡалыларҙың киләсәктә лә күңел моңдарын һүрелтмәй, дәрт-дарманлы, берҙәм булып заман дилбегәһен ышаныслы ҡулдарҙа тотоуын теләйбеҙ.