Киләһе йылда 70 йыллығы билдәләнәсәк Еңеүҙе яҡынлатыуҙа ла Белорет металлургтары туранан-тура ҡатнашты. Үткән быуаттың икенсе яртыһы ҡала өсөн дә, металлургия комбинаты өсөн дә йылдам үҫеш йылдары булды. Егерме меңдән ашыу кеше эшләгән предприятие республиканың ғына түгел, бөтөн илдең ауыр сәнәғәтендә иң ҡеүәтлеләрҙең береһенә әйләнде. Мәғдән табыуҙан алып донъяның күп тарафтарында ҙур ихтыяж менән файҙаланылған юғары сифатлы тимер сымдар, төрлө канаттар, шул иҫәптән авиацияла, ракета техникаһында ҡулланылған әҙер продукция сығарыуға тиклем тулы циклда эшләүсе ҡеүәтле производство булды комбинат.
Бер үк ваҡытта БМК Белоретты танытыусы, уны тотоусы предприятие ла ине. Ҡала бюджетының 80-90 процентын тәьмин итеүсе лә металлургтар булды. Йылдам тиҙлектә торлаҡ төҙөлөшө барҙы, яңынан-яңы мәктәптәр, балалар баҡсалары асылды. Дарыуханалар ҡаласығы, яңы автовокзал һәм башҡа күп социаль объекттар төҙөлдө. Белорет — Шишмә тимер юлы ҡаланы Өфө менән тоташтырҙы. Бынан тыш та баш ҡалаға көн һайын дүрт-биш тапҡыр “Ан-24” самолеты оса ине, Мәскәү, Түбәнге Новгород, Свердловск, Силәбе менән дә пассажир авиацияһы бәйләнеше булды.
Барлыҡ был ҡаҙаныштар, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, үткән быуатта ҡалды. Вариҫтарыбыҙға «Беҙ — металлургтар» тип ғорурланырлыҡ урын юҡ бөгөн. Туҡһанынсы йылдарҙың ҡоротҡос ҡанаты Белоретҡа ныҡ ҡағылды, металлургия комбинатын да урап үтмәне. Етештереү күләме ҡырҡа кәмене, аҙы өсөн дә башлыса бартер менән иҫәпләштеләр. Ошо шарттарҙа көрсөктән сығыуҙың берҙән-бер юлы итеп ниңәлер Силәбенең “Мечел” компанияһы менән берләшеү юлы һайланды. Бының дөрөҫ аҙым булғанмы, юҡмы икәненә, әлбиттә, ваҡыт баһа бирер. Әммә бөгөнгө күҙлектән ҡарағанда, күп нәмә аңлашылмай. Мәғлүм булыуынса, акцияларҙың 51 проценты үҙебеҙҙә ҡалды, шуға комбинаттың төп хужаһы Башҡортостан булырға тейеш ине. Акцияларҙың контроль пакеты силәбеләр ҡулына күскәнен белмәй ҙә ҡалдыҡ. Бөгөн үҙәк телевидение яңылыҡтарынан, “Мечел” компанияһы банктарға булған туғыҙ миллиард доллар бурысын ҡаплау өсөн Белорет металлургия комбинатын аманат итеп һалған, имеш, тип ишетәбеҙ. Быға тиклем дә “комбинат урындағы бюджетҡа аҡса бүлмәй” тигән һүҙҙәр булғайны инде. Белеүебеҙсә, предприятие әле лә килемле эшләй. Шулай булғас, беҙҙең комбинат ниңә “Мечел”дың бурысын ҡаплай, ә ҡала һәм район иҫәбенә аҡса күсермәй? Шул аңлашылмай миңә. Беҙ Силәбелә түгел, Белоретта йәшәйбеҙ бит!
Совет осоронда гөрләп сәскә атҡан, метиз сәнәғәтенең флагманы һаналған ҡеүәтле комбинат, ғөмүмән, баҙар иҡтисадына ныҡлы баҫып инә алманы. Предприятие милеген акционерҙарға бүлеп биреү (ни тиклем ғәҙел булғандыр, әйтә алмайым) идара итеү системаһына ла үҙгәрештәр индерҙе. Акцияларҙың аҙ ғына өлөшөнә эйә булған ябай эшселәр идара итеүҙә тулыһынса ҡатнашты тип әйтеп булмай. Мәҫәлән, беҙгә, “зыянға эшләй” тигән булып, суйын иретеү цехын ябыу ҡарарын еткерҙеләр. Коллективтың ҡаршылығын баҫыу өсөн унда Металлургия музейы асыу вәғәҙә ителде. Тик, күп тә үтмәй, цехты бер шөрөбөн дә ҡалдырмай металлоломға турап, Силәбе заводына оҙатып бөт­төләр. Шул уҡ яҙмышҡа мартен цехы менән Тирлән ҡалай прокатлау заводы ла тарыны. Һөҙөмтәлә ун меңдән ашыу кеше йәшәгән ике ҙур ҡасаба халҡы эшһеҙлеккә дусар ителде. Бөгөн бары тик “150 стан”ы эшләй. Ҡорос сым менән канаттар, металл әйбер­ҙәр етештереүгә бәйле булған метиз производствоһы ғына бит ул. Станды иҫәпкә алмағанда, ул бер нисек тә металлургия була алмай.
Комбинаттың элекке генераль директоры Вадим Кулеша иҫән сағында, бар көсөн электрометаллургия заводы төҙөүгә һалып, “Белорет метталлургияһы” тигән төшөнсәне киләсәктә лә ҙур хәрефтән яҙҙырыу тура­һындағы яҡты хыялдары менән беҙҙең күңелдәрҙә өмөт сатҡылары уята ине әле. Бөтөн ҡала халҡының ихтирамын ҡаҙанған, тамырҙары Белореттан булмаһа ла, үҙен уның ысын патриоты итеп күрһәткән оло шәхес яҡты донъянан киткәс тә һүнмәй әле белореттарҙың был ышанысы.
“Белсталь” компанияһының яңы етәксеһе 2011 йыл­дың сентябрендә: “Туҡан руднигы менән тау-байыҡ­тырыу фабрикаһы проекты әҙер. Быйыл рудник тө­ҙө­лөшөн башлап, киләһе йылда миллион ярым тонна мәғдән сығарасаҡбыҙ”, — тип белдергәйне. Район етәксеһе Владислав Миронов та: “Тимер юл ауылы эргәһендә электрометаллургия комплексы төҙөүгә урын бүленгән, уны башлау — 2012 йылға, продукция сығарыу 2015-2016 йылдарға билдәләнгән”, — тип һөйөндөргәйне беҙҙе. Был белдереүҙәргә ышанып, белореттар меңәрләгән яңы эш урыны барлыҡҡа килеүен, ҡала бюджетына өҫтәмә килем керәсәген һаман да көтә.