Мин Ринат Камалды егерме йыл самаһы беләм. Ул ваҡытта Ринат «Ағиҙел» журналында эшләп йөрөй ине. Беҙ, асыҡлыҡ елдәре иҫкәс, журналда Әхмәтзәки Вәлиди Туғандың «Хәтирәләре»н тәржемәләп баҫтыра башланыҡ. Уҡыусыларҙа шул йылдарҙа ифрат ҙур ҡыҙыҡһыныу уятты ул. Журнал мөхәррире, күренекле әҙип Булат Рафиҡов үҙ янына һәләтле заттарҙы ылыҡтыра ине. Әйткәндәй, «Ағиҙел» журналына әүәлдән һәр яҡтан һайлап, булдыҡлы әҙиптәрҙе генә эшкә алдылар.
Ринат Камал үҙенең ҡыҙыҡһыныусанлығы, әҙәплелеге менән айырылып тора. Ул дәүләт эшмәкәре кимәлендә фәлсәфәүи фекер йөрөтә, һәр мәсьәләгә үҙенең ҡарашы бар. Ғөмүмән, ысын ижадсы фәлсәфәсе, психолог булырға тейештер ҙә инде. Ул кешенең эске донъяһын, әйләнә-тирәгә мөнәсәбәтен өйрәнә.
Был талантлы кешене прозаик, тинеләр. Мин талантлы шағирҙарҙы беләм, әммә ниңәлер сәсмә әҫәр яҙыусыларҙы нығыраҡ хөрмәт итәм, улар етдиерәк эш менән шөғөлләнә, тип уйлайым.
Ысынлап та, Ринат етди әҫәрҙәр яҙа икән. Уның ул йылдарҙа уҡыусылар донъяһын шаулатҡан «Бәлә» повесы баҫылды. Аҙаҡ — «Арыған кеше», «Кәрһеҙ ир»... Ул үҙе лә, былай аралашҡан ваҡытта ла, бик тә ҡыҙыҡһыныусан, кеше менән ихлас мөғәмәлә итә, ниндәйҙер яғы менән һине үҙенә ауҙара. Уның менән һөйләшеп һүҙ бөтмәй, ундайҙарҙы «кешенең эс-бауырына инеп бара» тиҙәр.
Аҙаҡ, күҙәтә йөрөйөм, шул Ринат Камал оло-оло романдар яҙа башланы: «Оҙонтал», «Сабыр йән», «Таня-Таңһылыу», «Әлфирә», «Вариҫ», «Ағай-энеләр»... Уҡыйым. Был әҫәрҙәрҙә автор заманыбыҙҙың мөһим мәсьәләләрен күтәрә, кеше күңелдәренең иң төпкөлдәренә үтеп керә. Кешеләрҙең үҙ-ара мөнәсәбәте, уларҙың теге йәки был ваҡиғаға мөнәсәбәте — яҙыусының иғтибар үҙәгендә.
Хәҙер инде Ринат Камал башҡорт әҙәбиәтенең күренекле вәкиленә, уның уңыштарын, ҡаҙаныштарын билдәләр әҙиптәребеҙҙең береһенә әүерелде. Тиҫтәләгән повесть, романдар ижад итте, әҙәбиәтебеҙҙә «романсы» тигән исем алды. Ысынлап та, ул — беҙҙең һирәк кенә романсыларыбыҙҙың береһе. «Шаңдау», «Талаҡ!», «Һөйкөмлө һөйәк» ише романдарын уҡып сыҡтым, әҙиптең үҙе әйтеүенсә, ул «Ҡотлояр — Бәхтейәрҙәр» исемле романдар шәлкеме өҫтөндә эшләй икән. Ғәләмәт оло маҡсаттар менән йәшәй замандашыбыҙ: бер ғаилә миҫалында халҡыбыҙҙың бер быуатлыҡ тарихын байҡай. Француз яҙыусыһы Эмиль Золя ише (уның егерме томлыҡ «Ругон — Маккары» әҫәрен беләбеҙ) хеҙмәт тыуҙыра: ғаилә романдарының башҡорт варианты барлыҡҡа килә!
Ҡотлайыҡ, хуплайыҡ был эште, йәмәғәт! Әҙип әле оло хеҙмәтен теүәлләп өлгөрмәгән. Уға был эшендә артабан да уңыштар теләйек.
Әмир ЮЛДАШБАЕВ,
философия фәндәре
кандидаты.