Юмореска

— Үҙегеҙ менән таныштырығыҙ.
Судьяның тауышынан Хәкимйән һиҫкәнеп китте. Ике яғында ике әзмәүер — полиция хеҙмәткәрҙәре — тора, ҡаршы яҡ өҫтәлдә судья урын алған һәм быға һорау бирә ине.
— Мин Хашимов Хәкимйән Вахит улы булам.
— Ниндәй эш менән шөғөлләнәһегеҙ?
— Ваҡ-төйәк һатам. 2000 йылда Ҡыҙыл Ярты ауылында райпоның ташландыҡ магазинын ҡуртымға алып, “Гөльямал” исемле шәхси магазинымды астым, халыҡҡа аҙыҡ-түлек, көнкүреш тауарҙары тәҡдим итәм, 120 төрлөһөн.
— Хашимов, һеҙҙең өҫтән судҡа ялыу килде, ауылдың өс кешеһе —Хәлим Һалмышев, Николай Ҡаҡмышев, Шәкүр Төшөргәнов — кинәт үлеп киткән. Уларҙың үлемендә төп ғәйепте һеҙҙә күрәләр. Ҡатындары һеҙҙе хөкөмгә тарттырыуҙы һораған. Бының менән килешәһегеҙме?
— Иптәш судья!..
— Миңә иптәш тип өндәшмәгеҙ, нисек иптәш булайым, гражданин тиһәгеҙ, дөрөҫөрәк була.
— Иптәш, әй, гражданин судья, мин нисек ғәйепле булайым, ҡаҡманым, һуҡманым, Хоҙай әмере менән үлгәндәрҙер.
— Хоҙайҙы судҡа килтереп булмай, тәүбә-тәүбә, ә бына магазинығыҙҙа ялған араҡы һатҡанһығыҙ, тәнгә һөртә торған шыйыҡсаны кешеләргә таратҡанһығыҙ, улар шунан йән биргән. Ярты зыярат һеҙҙең өҫтә тиҙәр. Ялыуҙа шулай яҙылған.
— Гражданин судья, улар кешеме ни? Алкаш Хәлим, Һуҡбай Николай, берәҙәк Шәкүр... Мин спиртлы эсемлек һатмаһам да уларҙы ниндәй яҙмыш көткәне билдәле ине.
— Кем булһалар ҙа, Рәсәй граждандары бит, етмәһә, һеҙ теге ағыулы матдәләрҙе уларға бурысҡа биреп торғанһығыҙ. Улай ғына ла түгел, хатта көсләп таҡҡанһығыҙ. Мәҫәлән, араҡыға өҫтәп Һалмышевҡа — 400 килограмм колбаса, Ҡаҡмышевҡа — 200 килограмм алма, Төшөргәновҡа ярты мискә балыҡ “һатҡанһығыҙ”. Закускаға фуфайка еңе еҫкәп ҡуя торған был кешеләрҙең әлеге ризыҡтарҙы алыуы шик тыуҙыра, алмағандарҙыр, өҫтәренә генә яҙып ҡуйғанһығыҙҙыр.
— Гражданин судья, Һалмышевтың — 120 мең һум, Ҡаҡмышевтың — 92 мең һум 12 тин, Төшөргәновтың 210 мең һум 3 тин бурысы бар миңә.
— Хашимов, шуға күрә һеҙ беренсеһенең автомобилен, икенсеһенең — быҙауын, өсөнсөһөнөң мотоциклын алып, үҙ ихатағыҙға яптығыҙмы инде? Был бит закон боҙоу, самосуд була, һеҙ бит судья ла, суд приставы ла түгел.
— Үҙегеҙ уйлап ҡарағыҙ, гражданин судья: өс сәрхүштең генә 422 мең 15 тин бурысы бар, ә башҡаларҙың миңә күпме бирәһе ҡалған — расхутым бигерәк тә күп.
— Ә ни өсөн Төшөргәновҡа, төнгө өстә магазинығыҙҙан алып сығып, бурысҡа араҡы бирҙегеҙ? Ул, етмәһә, эсеүен ташлаған булған.
— Үлтермә, ти бит, араҡы һорай, йәлләнем.
— Вобщем, Хашимов, һинең был ҡылыҡтарың енәйәт тип ҡарала, Енәйәт кодексы буйынса һиңә оҙаҡ ваҡытҡа төрмә янай. Йә, үҙеңде аҡлап нимә әйтә алаһың?
— Халыҡ өсөн эшләйем бит, гражданин судья, халыҡҡа изгелек күрһәтәм. Мәҫәлән, быйыл мәсеткә 150 һум 50 тин аҡса бирҙем. Балалар баҡсаһына бер йәшник кәнфит илттем. Дөрөҫ, өсөнсө йыл ятҡан кәнфит булғас, биш баланың теше һынған тинеләр, ғәйебем юҡ, ебетеп ашаһындар ине. Ҡарттар йортона ун кило колбаса тапшырҙым, уны ашаған өс бәндә эсе китеп ыҙа сиккән тинеләр, сөнки бер аҙ срогы сыҡҡайны шул. Бешереп ашатһындар ине, минең бер ғәйебем дә юҡ. Халыҡ һорағанды үтәйем, шул эскеселәр ҙә “үлтермә, һиндә генә ышаныс” тип йөрөй.
— Гражданин Хашимов, был әле предварительный слушание ғына, ғәйебегеҙҙең бер өлөшө аҡланһа ла, һеҙгә төрмәнән не миновать!
Хәкимйән шул ваҡытта йоҡонан уянып китте. Күҙҙәрен асҡас, үҙен өйөндә күрҙе. Тәҙрәнән ҡояш нуры һибелә, бер ниндәй суд та, судья ла, полиция ла юҡ. Эшҡыуар рәхәтләнеп кирелеп ҡуйҙы.
Шул ваҡыт йоҡо бүлмәһенә ҡатыны килеп керҙе.
— Хәким, Һалмышев, Ҡаҡмышев, Төшөргәнов үлеп киткән ти бит. Отравление тип һөйләйҙәр.
Хәкимйәндең ауыҙынан: “Их, 422 мең һум елгә осто, бурыслы үлмәй тигән булалар тағы” тигән һүҙ генә сыҡты. Уны “Ашығыс ярҙам” менән алып киттеләр.