...Бәй, Татарстан сигенә килеп тә еткәнбеҙ, имеш. Башҡортостандан бер төркөм әҙипте татар милли кейемендәге һыуһылыуы кеүек ҡыҙҙар сәк-сәк тәмләтеп ҡаршыланы. Ике республика сигендә туғандарса ҡолас йәйеп күрешкән кешеләргә ҡарап, халҡыбыҙҙың бөйөк улы Мостай Кәримдең ҡанатлы юлдарын иҫкә төшөрҙөм: “Дуҫлыҡ һәм йыр бүлешкәндән арта ғына...” Эйе, башҡорт әҙиптәре йыр-моң бүлешергә, дуҫлыҡ хистәрен арттырырға тип килде ут күршеләргә. Уйлап ҡараһаң, уртаҡлашыр нәмәбеҙ юҡ та кеүек: күптән инде башҡорттоҡо — татарҙыҡы, татарҙыҡы башҡорттоҡо булып бөткән; йырҙарыбыҙ ҙа, аштарыбыҙ ҙа бер. Ҡыҫҡаһы, Ҡазанда һыҙғырған Өфөлә ишетелә, Өфөлә ҡысҡырған Ҡазанда яңғырай... Күренекле яҙыусыбыҙ, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты Таңсулпан Ғарипованың: “Автобуста ойоп киткәнмен. Күҙҙе асып ебәрһәм, Риф Тойғондо татар ҡыҙҙары уратып алған. Мостай Кәримдең “Бер ҡырмыҫҡа тоғон йөкмәп, сығып бара Европанан Азияға” тигән шиғри юлдарындағы кеүек, сик аша үтеүе рәхәт кенә икән ул. Йөрәктәрҙә генә сиктәр булмаһын”, — тип кинәйәле әйтеп ҡуйыуы юҡҡа түгел.
Замандың ҡорос аттары беҙҙе иң башта Яр Саллы ҡалаһының 74-се балалар баҡсаһына алып осто. Унда башҡорт милли кейемендәге балалар йыр-моң менән
ҡаршыланы. Баҡһаң, был баҡсала башҡорт төркөмө эшләй икән. Унда 19 бала. Тәрбиәселәре — Салауат районының Ташауыл ауылында тыуып үҫкән Салауат рухлы апай Рая Шәрипова. Әҙиптәр балаларҙың башҡорт телендә шиғыр һөйләүҙәрен кинәнеп тыңланы, өҙҙөрөп бейеүҙәренә һоҡланды. Ысынлап та, йән кинәнесе ине уларҙың тамашаһы. Тыуған Ватаныңдан алыҫта уҡ булмаһа ла, үҙ телеңде ишетеү ниндәй танһыҡ!
Һуңынан әҙиптәр икегә бүленде. Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы Ноғман Мусин, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты Таңсулпан Ғарипова, шағирҙар Фәниә Ғәбиҙуллина, Нәжибә Әминева һәм мин — Мулланур Вәхитов исемендәге 2-се татар гимназияһына, ә Башҡортостан Яҙыусылар союзы идараһы рәйесе Риф Тойғонов, яҙыусылар Азат Мағазов, Миҙхәт Әбделмәнов, “Аҡбуҙат” журналының баш мөхәррире Тамара Искәндәриә, “Шоңҡар” журналының баш мөхәррире Мөнир Ҡунафин 52-се дөйөм урта белем биреү мәктәбенә юлланды.
Беҙҙе гимназияның директоры Хәлимә Ниғмәтуллина ихлас йөҙ, йылы һүҙ менән ҡаршыланы. Белем усағының музейын ҡарағандан һуң, уҡыусылар менән осрашыу булды.
Артабан ике төркөм бергә ҡушылып Яр Саллы пединститутына һуғылдыҡ. Осрашыу студенттарҙың хоры менән башланып китте. Ҡала хакимиәте башлығы урынбаҫары Флүрә Андреева хакимиәт башлығы Вәсил Шайхразиевтың сәләмен еткерҙе. “Татар менән башҡорт — игеҙәк халыҡ. Яр Саллыла алты меңдән ашыу башҡорт йәшәй. Ҡалаға нигеҙ һалынып, төҙөлөш башланғас та, иң беренсе башҡорт халҡы ярҙамға килде, — тине ул. — Ошондай күркәм осрашыуҙар йышыраҡ булһын, туғанлыҡ ептәре нығынһын”. Татарстандың Дәүләт Советы депутаты, шағир Рәзил Вәлиев: “Был изге йортта осрашыу юҡҡа түгел, — тип башланы һүҙен. — Беҙ был йортто рухиәт Мәккәһе кеүек ҡабул итәбеҙ. Бында Туфан Миңнуллин ағай кеүек рухиәт пәйғәмбәрҙәре йыш туҡтай торғайны. Һеҙҙең килеүегеҙ ике халыҡ араһына дуҫлыҡ күпере булып ятһын. Беҙ бергә булғанда ғына көслөбөҙ. Халыҡтарҙы йыйып бер өҫтәл артына ултыртып булмай, ә бына шағирҙарҙың күңеленә тотош халыҡ һыя. Тимәк, шағирҙарҙың осрашыуы — халыҡтар осрашыуы ул”.
Татарстандың Яҙыусылар союзы рәйесе Рәфис Ҡорбанов: “Беҙ һәр саҡ башҡорт дуҫтарыбыҙ менән аралашып йәшәйбеҙ. Риф Тойғон да беҙгә һуғылып тора. Күптән түгел Арҡайымда, Шүлгәнташта булдыҡ”, — тип “Башҡорт дуҫыма” тигән шиғырын уҡыны.
Дуҫтарса һуҙылған ҡуш усҡа шағир РифТойғон да яуапһыҙ ҡалманы, студент йылдарындағы бер көләмәсте иҫенә төшөрҙө: “Бер башҡорт егете урыҫ ҡыҙына ғашиҡ булып йөрөй икән. Тик ҡыҙҙы ҡосаҡларға ҡыймай. Үҙенән һорар ине, “ҡосаҡлау” һүҙен урыҫса әйтә белмәй. Шулай ҙа юғалып ҡалмай, былай ти: “Можно
вас кругом взять?” Һөйөү теле өсөн тәржемәләр кәрәкмәй. Бигерәк тә башҡорт менән татар халҡы өсөн”. Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы Ноғман Мусин иһә: “Башҡорт һәм татар әҙәбиәте кеүек бер-береһен байытҡан әҙәбиәтте башҡа белмәйем”, — тип күршеләргә үҙенең “Ҡубрат хан” исемле китабын бүләк итте.
Ғөмүмән, әҙиптәрҙең һәр сығышын тәмләп “йотоп” ултырҙы, ихлас алҡышланы татар тамашасыһы. “Энергетика” мәҙәниәт һарайында барған концертта Яр Саллының “Гөлнәзирә” башҡорт ансамбле, Рауил Ғәлиев, Артур Ғиниәтуллин, Флүрә Талипова, Ғәбиҙулла Хөрмәтуллин һәм башҡалар йыр-моң менән һөйөндөрҙө.
Шулай итеп, ут күршеләребеҙгә барып, рухи утыбыҙға ҡеүәт, йөрәгебеҙгә йылылыҡ алып ҡайттыҡ.
Ошо усаҡты ҡабыҙыусы, йәғни башҡорт һәм татар халҡы араһындағы дуҫлыҡ күперен нығытыусы Яр Саллы яҙыусылар ойошмаһының рәйесе, “Майҙан” гәзитенең баш мөхәррире Вәхит Имамовҡа рәхмәт әйтке килә. Имамовтың изге башланғысы ике халыҡ араһында иман нурын һипһен ине.