Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Һәр яҙыусы шәхесме?
Был һорауҙа тәүге төп һүҙ – яҙыусы. Бөгөн Башҡортостан Яҙыусылар союзында – 230 ағза. Ошо юғары атаманы йөрөтөү өсөн Зәйнәб Биишева исемендәге “Китап” нәшриәтендә ике китап сығарырға һәм Союздың ҡабул итеү комиссияһының “сират күпере”н үтергә кәрәк. Икенсе төп һүҙ – шәхес.

1993 йылда Мәскәүҙә нәшер ителгән “Башҡорт теленең һүҙлеге” тигән китапта шәхес һүҙе “айырым сифаттары, үҙенсәлеге, тотҡан урыны, эше менән билдәләнгән кеше” тигән мәғәнәлә асыла. Әлбиттә, яҙыусы шәхеслегенең үҙенә генә хас булған айырмалары бар. Минең уйымса, уларҙың иң мөһиме – сәсәнлек традицияларына тоғро ҡалыу. Тимәк, әгәр 230 яҙыусының һәр береһе шәхеслеккә дәғүә итә икән, ул иле һәм халҡы өсөн янып йәшәргә тейеш. Кешенең аңына ғына түгел, хатта ҡанына һеңгән ышаныс – яҙыусы һүҙ оҫтаһы ғына түгел, ә аҡыл эйәһе лә.
Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, һуңғы йылдар һүҙҙең, шул иҫәптән яҙыусы һүҙенең дә бәҫен төшөрҙө. Быға сәйәсмәндәр һәм яуапһыҙ түрәләр ҙур өлөш индерҙе, ә яҙыусыларҙың күбеһе, сәйәсмәндәрҙе хуплап, түрәләрҙе маҡтауҙан юғары күтәрелә алманы тиһәм, хаталанмам, буғай. Ә аҡылға килгәндә, Чилиҙың мәшһүр шағиры, Нобель премияһы лауреаты Пабло Неруданың әйтеп ҡалдырған һүҙе бар: “Кешене кеше итеү өсөн әллә күпме хәл-ваҡиғаның ер юлдары буйлап ваҡыт һынауын үтеүе кәрәк”. Яҙыусы тигән юғары исемде лайыҡлы йөрөтөү өсөн ваҡыт һынауы, кәм тигәндә, ике тапҡырға ҡатыраҡ булырға тейеш тип уйлайым. Ни өсөндөр миңә беҙҙең яҙыусыларҙың формалашыу алгоритмы үтә ябай тойола – был, ғәҙәттә, ауыл мәктәбе, әрме хеҙмәте, Башҡорт дәүләт университеты, гәзит йә журнал редакцияһы, “мин – талант эйәһе” тигән оло ышаныс һәм Ким Әхмәтйәновтың “Әҙәбиәт теорияһы”. Ваҡыт һулышы, хәл-ваҡиғалар бәрелеше, туған халҡыңдың хәле, замандың йөрәк тибеше етмәгән һымаҡ тойола.
Республиканың Дәүләт суверенитетын иғлан итеүгә ике тиҫтә йылдан ашыу ваҡыт үтеп китте. Әлбиттә, был үҙаллылыҡ башҡорт милли интеллигенцияһы өсөн уңышлы булды тиһәм, хаталанмам. Яҙыусылар союзы ағзаларының байтағы (айырыуса Өфөләгеләре) матди хәлдәрен яҡшыртты, фатирҙар алды, сит яҡтарға сығып йөрөнө, күптәре, тере классикка әүерелеп, һайланма әҫәрҙәрен сығарҙы, сәйәсәттә әүҙем ҡатнашҡандары юғары исемдәр һәм наградалар алды. Ә яҙыусы шәхеслеге, уның сәсәнлек традицияларына тоғролоғо үҫтеме, хәстәрләндеме, тейешле баһаһын алдымы? Талантлы, өмөтлө йәштәр ижади сәхнәгә сыҡтымы, уларҙы эҙмә-эҙлекле үҫтерҙеләрме, ҡурсаланылармы? Һорауҙар күп, улар иртәгә тағы ла күберәк һәм киҫкенерәк булмаһын тиһәк, дөрөҫ яуап эҙләү һәм табыу мотлаҡ.
Яҙыусы шәхесенең йәмғиәттә тотҡан абруйлы урынын суверенитет иғлан иткәндә күрҙем мин. Хәҙерге З. Вәлиди урамының 40-сы йортонда республиканың Юғары Советы үҙаллылыҡ тураһында декларация ҡабул итә. Бәхәс бик ҡыҙыу, беҙ – райондарҙан йыйылып килгән 300-ләп кеше – бинаны уратып алғанбыҙ, ә ишекте милиция кордоны (50-ләп кеше) һаҡлай. Үтә лә киҫкен мәлдә репродуктор аша Мостай Кәримдең тыныс, ышаныслы, аҡыллы һүҙҙәре яңғыраны. Был сығыш бәхәскә һынылыш индерҙе тиһәм, хаталанмам, буғай. Бына ҡайҙа шағир һүҙенең көсө, бына ҡайҙа яҙыусының йәмғиәттә тотҡан урыны!
Бөгөн Башҡортостан Яҙыусылар союзының урындағы бөтә филиалдары ябыҡ, үҙәк ойошма үҙ хеҙмәткәрҙәренә эш хаҡы түләй алмай. Иң абруйлы, халыҡҡа иң яҡын, милләттең данлы үткәнен генә түгел, бөгөнгөһөн, айырыуса киләсәген хәстәрләгән ойошма меҫкен хәлгә төшмәһен ине. Ошо шарттарҙа хәҡиҡәтте танырға кәрәк: дөйөм алғанда, яҙыусылар ойошмаһында, яҙыусы исемен йөрөтөүселәр араһында, шәхестәр һирәк. Ул ғына ла түгел, шәхеслек бик ҙур тиҙлек менән ҡатын-ҡыҙға күсә. Сараһыҙҙан, әлдә улар бар әле, тип әйтергә мәжбүрһең. Ҡыҙғаныс, ошо киҫкен осорҙа ир-егет үҙенең шәхси, бер көнлөк мәнфәғәттәрен Яҙыусылар союзыныҡынан юғарыраҡ ҡуя. Бер-береңдән көнләшеү, ҡырағай формаларға барып еткән үс алыу – һуңғы XV съезд быныһын да күрһәтте.
Башҡорттоң боронғо, ваҡыт һынауын үткән, бөгөн бик урынлы яңғыраған мәҡәле менән ошо ҡыҫҡа ғына яҙмамды тамамлайым: “Бөлөр илдең балаһы бер-береһен бахыр, ти, булыр илдең балаһы бер-береһен батыр, ти”. Беҙ, яҙыусылар, иң тәүҙә сәсәнлек традицияларына тоғро ҡалған шәхестәр булайыҡ. Ә батыр тип беҙҙе халҡыбыҙ атаһын.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа...

"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа... 30.03.2019 // Әҙәбиәт

Белорет районының Абҙаҡ мәктәбендә әҙиптәр менән осрашыуҙар даими үтеп тора....

Тотош уҡырға 1 651

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын...

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын... 29.03.2019 // Әҙәбиәт

28 мартта Башҡортостан Автономияһы көрәшсеһе, азатлыҡ йырсыһы, башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, шағир...

Тотош уҡырға 2 022

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек!

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек! 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Мин бәләкәй саҡта ул журнал “Пионер” тип атала ине. Беҙ уны шул тиклем яратып, көтөп алып уҡыныҡ....

Тотош уҡырға 1 536

Бала саҡ иле баҫмаһы

Бала саҡ иле баҫмаһы 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Алыҫ 1929 йылдың мартында Башҡортостан балалары “Керпе” тип аталған йөкмәткеле һәм ҡыҙыҡлы...

Тотош уҡырға 1 749

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар 27.03.2019 // Әҙәбиәт

Башҡортостан – тиңдәргә-тиң илем, Һиндә һалдыҡ дуҫлыҡ һарайын. Таңдай балҡып һинең килер көнөң,...

Тотош уҡырға 1 568

“Китапты йөкмәткеһе өсөн уҡымайым”
Каникул тылсымға бай булмаҡсы

Каникул тылсымға бай булмаҡсы 23.03.2019 // Әҙәбиәт

Учалыла “Бөйөк тылсымсы – театр” тип исемләнгән балалар китабы аҙналығы башланды....

Тотош уҡырға 1 433

“Башҡортостан – баш йортобоҙ”

“Башҡортостан – баш йортобоҙ” 22.03.2019 // Әҙәбиәт

Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә уҙған түңәрәк өҫтәл ошолай атала....

Тотош уҡырға 1 489

Һин дә флешмобҡа ҡушыл!

Һин дә флешмобҡа ҡушыл! 21.03.2019 // Әҙәбиәт

Бөгөн – Бөтә донъя шиғриәт көнө. Уның тарихы тамырҙары менән 1999 йылға барып тоташа: Францияның...

Тотош уҡырға 1 382

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Әле Әбйәлил районының Яҡтыкүл шифаханаһында бер төркөм яҙыусылар һаулығын нығыта, ял итә. Ошо...

Тотош уҡырға 1 643

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Баймаҡ биләмә-ара үҙәк китапханаһында әҙәбиәт һөйөүселәр һәм яҙыусылар араһында йылы күпер һалыуға...

Тотош уҡырға 1 374

Фәнзил САНЪЯРОВ:  "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!"

Фәнзил САНЪЯРОВ: "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!" 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Ҡоролтайға әҙерләнәм Башҡорттарым Йәнә ҡор йыясаҡ, Бишенсегә үтер Ҡоролтай. Кәңәш-төңәш итер мәл...

Тотош уҡырға 1 545