Мин – ябай уҡытыусы, башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән белем бирәм. Ни өсөн тап ошо йүнәлеште һайланым тиһегеҙме? Тәү ҡарамаҡҡа был – бик ябай һорау, ә икенсе яҡтан... Күңелемдәге ынтылыш-тойғоларҙың формалашыуын, һөнәремдең асылын аңлауҙы мин үҙемдең бала саҡтағы ваҡиғалар менән бәйләйем.Минең бала сағым ауылда, атайым һәм яратҡан өләсәйем янында үтте. Өләсәйем ғаиләбеҙҙә иң аҡыллы һәм хөрмәтле кеше булды, уның һүҙе бер ваҡытта ла кире ҡағылманы, бәхәскә тотолманы, әйткәндәре ваҡытында үтәлде. Уның бәләкәй генә бүлмәһендә стенаны биҙәп төрлө һүрәттәр төшөрөлгән сағыу япма эленеп торор ине. Һәр кис өләсәйем мине ҡосағына алып, башҡорт халыҡ әкиәттәрен – халҡымдың рухи хазинаһын берәм-берәм бөртөкләп, тын ғына һөйләр ине. Мин иһә, уның әкиәттәрен тыңлаған саҡта шул ҡоршауҙан күҙемде алмай торғайным. Ғәжәп хәл: һәр әкиәт һайын япмалағы һүрәттәр үҙгәрә, сағыуыраҡ балҡый, сәскәләре лә, әйтерһең, бүлмә буйлап үрмәләй торғайны... Ҡамыр батырҙың еңеүҙәре булһынмы, Заятүләк менән Маянһылыу мөхәббәте ауырлыҡтарҙы еңеп сыҡһынмы, Айһылыуҙың Ай ҡыҙына әйләнеүе – бөтәһе лә ошо тылсымлы япма эсендә сағылыш табыр ине. Оҫта ҡулдар менән оҙаҡ ваҡыт дауамында сикһеҙ һөйөү, бөткөһөҙ наҙ менән сигелгән был туҡыма киҫәге, әйтерһең дә, ошо әкиәттәрҙең шаңын, данын күргән һәм белгән сихри белгес ине. Бер аҙ үҫеп, өләсәйемә ошо хәлде һөйләп биргәс, ул миңә йылмайып:
– Булыр, балам, был япма – быуаттар буйы беҙҙең ғаиләлә һаҡланып, ҡулдан-ҡулға күскән тарихи ҡомартҡы бит ул. Миңә лә әсәйем ошо япма аҫтында әкиәттәр һөйләр ине, кем белә, уға ла өләсәһе ошолай мөғжизәләр илен асҡандыр. Тик матур күңелле кеше генә ошо япмаға ҡарап, серле ептәр табыр, күңел наҙын таныр, ә ҡарсыға күңелле кешегә япма иҙән сепрәге кеүек күренер... – тине.
Ысынлап та, йылдар үтә торҙо, ә япма үҙенең мәғәнәһен юғалтманы. Йылдар үтеү менән унда башҡа батырҙарҙың-һылыуҙарҙың тормошо сағылыш тапты. Зәйнәб Биишеваның Емеше булһынмы, Мостай Кәримдең Айгөл илеме, Рәми Ғариповтың һөйгәненә булған хистәреме – һәммәһе лә ошо япмала күренгәндәй булды…
...Бала сағым тиҙ генә үтеп киткән хәтирә булып ҡалды. Өләсәйемдең япмаһы урынына заманса туҡылған зауыҡлы келәмдәр эленде, ә теге тылсымлы туҡыма онотолдо ла кеүек... Әммә һис улай түгел: ул күңелемдә мәңгелек уйылмаҫ мөхәббәт булып ҡалды. Халҡыма, туған телемә, матур Башҡортостаныма булған оло һөйөү, бөтмәҫ-төкәнмәҫ мөхәббәт булып…
Бөгөн мин ошо япманың тылсымлы нурҙарын үҙемдең уҡыусыларыма таратам, күңелемдә булған һөйөүемде уларға бүләк итәм. Бар теләгем – улар ҙа халҡыбыҙҙың рухи хазинаһын – башҡорт халыҡ ижадын, танылған яҙыусыларҙың әҫәрҙәрен ысын күңелдән аңлап, ҡабул итеп, мәңгегә ғашиҡ булып, киләһе быуындарға ла еткерһен ине...
Йыл һайын мәктәптә Шәжәрә байрамын үткәрәбеҙ. Уҡыусылар ғаилә гербын төшөрә, шәжәрә төҙөй, һүрәттәр конкурсы ла ойошторола. Бөйөк Еңеүгә арналған “Билдәһеҙ һалдатҡа хат”, “Олатайыма хат” ҡала бәйгеләрендә, Экология йылына арналған “Башҡортостан ынйылары”, Республика көнөнә арналған “Данлайым һине, Республикам!” иншалар ярышында ла әүҙем ҡатнаштыҡ. Шулай уҡ ғилми-тикшеренеү эштәре лә даими алып барыла.
Беҙҙең мәктәптә башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыларының ҡала-район кимәлендәге ғәмәли-теоретик семинарҙары үтеп тора. “Түңәрәк өҫтәл”дәр, оҫталыҡ кластары, асыҡ дәрестәр ойошторабыҙ, тәжрибә уртаҡлашабыҙ. Башланғыс класс уҡыусыларым шиғыр яҙырға маһир: “Аҡбуҙат” журналына яҙышып торалар. Яҙыусылар менән осрашыуҙарға ла йөрөйбөҙ: күптән түгел Ноғман Мусин, Әнисә Таһированың ижад кисәләренә барҙыҡ. “Башҡортостан”, “Торатау” гәзиттәрен йыл һайын яҙҙырып, баҫманы уҡып, дәрестәрҙә, класс сәғәттәрендә ҡулланабыҙ.
Иң мөһиме – балаларҙың күҙҙәрендә осҡондар күрәм. Туған телен ҡыҙыҡһынып, теләп өйрәнгән балалар, тыуған еренең тарихы, мәҙәниәте менән мауыҡҡан рухлы балалар үҫеп килеүе уғата ҡыуаныслы, уҡытыусы булараҡ, миңә лә оло йыуаныс бирә. Эйе, заман зауығына ярашлы әйберҙәр бер ҡасан да өләсәйем япмаһын алмаштыра алмаған кеүек, сит-ят телдәр ҙә кешенең туған телен, тамырҙарын, асылын, булмышын алмаштыра алмаҫ. Тик матур күңелле кеше генә туған телен күҙ ҡараһылай һаҡлар, ә ҡарсыға күңелле кешегә бөтөн телдәр ҙә ят булыр…
Алһыу КӘРИМОВА,
башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы. Ишембай ҡалаһы.