Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ураҙаның әҙәптәре һәм сөннәттәре
Таң беленә башлағандан алып ҡояш байығансы дауам иткән ураҙаны боҙған нәмәләрҙән тыйылыу ҡағиҙәләре бар. Шулай уҡ мөстәхәб (кәңәш ителгән, хупланған) шарттар була. Ошо хаҡта белгәндәребеҙҙе иҫкә төшөрөп китәйек.

1. Сәхәрҙе иртәнге намаҙға аҙан әйтелгәнгә тиклем ашау кәңәш ителә. Йәғни ризыҡланыуҙы мөмкин тиклем аҙаҡҡа ҡалдырырға кәрәк. Пәйғәмбәребеҙ: “Сәхәр ашағыҙ, унда һеҙҙең өсөн бәрәкәт бар”, – тигән (әл-Бохариҙың хәҙис­тәр йыйынтығынан). Тағы ла бер аҡыл: “Мосолман өсөн иң яҡшы сәхәр аҙығы – финик емеше” (Әбү Дауыттың хәҙистәр йыйынтығынан).
2. Ифтар ҡылыуҙы (ауыҙ асыуҙы) ашыҡтырырға кәрәк, сөнки Пәйғәмбәребеҙ ошо осраҡта бәрәкәт килерен белдергән (был хаҡта әл-Бохариҙың хәҙистәр йыйынтығында әйтелә).
3. “Пәйғәмбәр аҡшам намаҙы алдынан яңы финик емештәре менән ифтар ҡылыр ине. Улар булмаһа – кип­кән финик емештәре менән, улары ла юҡ икән – бер нисә йотом һыу менән” (әт-Тирмиҙиҙың хәҙистәр йыйын­тығынан).
4. Ураҙа тотҡан кеше ғәйбәт һөйләү, әшәке һүҙҙәр ҡулланыу, алдашыу кеүек барлыҡ килешмәгән эштәрҙән йыраҡ булырға тейеш, юғиһә уға ғәмәле өсөн сауап яҙылмаясаҡ. Пәйғәмбәребеҙ: “Кем дә кем ялған һөйләп, шуның буйынса эш итеүҙән туҡтамай, Аллаһҡа уның ашап-эсеүҙән баш тартыуы кәрәк түгел!” – тигән (әл-Бохариҙың хәҙистәр йыйынтығынан).
Рамаҙан айында насарлыҡ килтергән барлыҡ эштәрҙән ары торорға кәрәк. Мәҫәлән, телевизорҙан “күңелле” шоуҙар ҡарау, дингә, тәрбиәгә ҡағылышы булмаған мәғәнәһеҙ сараларҙа ҡатнашыу, буштан-бушҡа урам ҡыҙырып йөрөү, ҡыл ҡыбырлатмайынса көндәр буйы йоҡлап ятыу һәм башҡалар.
Ғәҙәттә, төнгө намаҙҙар, ғибәҙәттәр айы бәғзеләр өсөн көндөҙгө йоҡо осорона әйләнә (йәнәһе, йоҡлаһаң, ашау тураһында уйламайһың). Шул сәбәпле улар йә йома мәсеткә бармай ятып ҡала, йә көндөҙгө намаҙҙарҙы бөтөнләй уҡымай.
5. Берәүгә лә үҙегеҙҙе ҡоторторға, көйҙөрөргә мөмкинлек бирмәгеҙ. Пәйғәмбәребеҙ: “Кемдер уға һөжүм итһә йә мыҫҡыллап маташһа, ул: “Мин ураҙала!” тип әйт­һен”, – тигән (әл-Бохариҙың хәҙистәр йыйынтығынан). Бының асылы: үҙеңә лә, дошманыңа ла изге ай тураһында иҫләтеү йәки иҫкәртеү. Ғөмүмән, үҙеңде ҡулда тота бе­леү, тыныс булыу – һәр кеше өсөн ифрат мөһим, күркәм сифат.
6. Сәхәрҙә һәм ифтарҙа күп ашауҙан һаҡланығыҙ. “Әҙәм балаһы үҙ ҡарынынан да яманыраҡ һауыт тултырмай”, – тигән Пәйғәмбәребеҙ (әт-Тирмиҙиҙың хәҙистәр йыйынтығынан).
Аҡыллы кеше йәшәү өсөн ашай, ә киреһенсә түгел. Әммә бәғзеләр Рамаҙан айында аҙыҡ бешереү йәһәтенән бөтөн сиктәрҙе уҙҙырып ебәрә, хатта был эшкә сәнғәт төрө кеүек ҡарай башлай. Тотош көнөн ризыҡ әҙерләүгә бағышлап, ҡайһы бер хужабикәләрҙең Аллаһ Тәғәләне иҫкә алырға ла ваҡыты ҡалмай. Был Рамаҙанда бүтән айҙарға ҡарағанда аҙыҡҡа аҡсаны күберәк сарыф итеүгә килтерә. Һөҙөмтәлә ашҡаҙан-эсәк ауырыуҙары көсәйеүе, һимереүгә юл асылыуы ихтимал. Ифтар мәлендә ныҡ күп ашап, саманан тыш шыйыҡлыҡ эскәндәр тәрәүих намаҙын шул тиклем ауыр үткәрә, хатта тәүге ике рәҡәғәттән һуң уны артабан дауам итә алмай.
7. Йомарт булығыҙ: бүтәндәргә белем таратығыҙ, аҡсалата ярҙам итегеҙ, биләгән вазифағыҙ йә физик көсөгөҙ аша башҡаларға ла мөмкин булғанса файҙа килтерегеҙ, кешеләр менән аралашҡанда әҙәпле, иғтибарлы булығыҙ. Ибн Ғәббәстән шундай хәҙис риүәйәт ителә: “Аллаһ рәсүле кешеләр араһында иң йомарты ине, ә Рамаҙан айында ул айырыуса йомарт булды...” (әл-Бохари һәм Мөслимдең хәҙис йыйынтыҡтарынан).
8. Ураҙа тотоу менән ярлыны ашатыуҙы бергә ҡушыу – ожмахҡа лайыҡ булыуҙың ышаныслы сараларының береһе. “Йәннәттә шундай бүлмәләр бар: уларҙа тышҡы яҡ эстән күренеп торасаҡ һәм киреһенсә. Аллаһ ул бүл­мәләрҙе ярлыны ашатҡандар, улар менән һөйләшкәндә йомшаҡ булғандар, йыш ураҙа тотҡандар, бүтәндәр йоҡлағанда намаҙ уҡығандар өсөн әҙерләгән”, – тигән Пәйғәмбәребеҙ (Әхмәттең хәҙистәр йыйынтығынан).
Аллаһ рәсүле шулай уҡ: “Кем ураҙа тотоусыға ифтар ҡылырлыҡ аҙыҡ биргән, шул ураҙа тотоусы кеүек үк сауап аласаҡ, саҡ ҡына ла кәм түгел”, – тигән (әт-Тирми­ҙи­ҙың хәҙистәр йыйынтығынан). Хаҡ сәләфтәребеҙҙең күбеһе ярлыларҙы ашатыуға, кешеләрҙе ифтарға саҡырыуға ҙур иғтибар биргән.

(“Ураҙаға ҡағылышлы 70 төп ҡағиҙә” китабынан).




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Донъя именлеге ниҙән башлана?

Донъя именлеге ниҙән башлана? 29.03.2019 // Иман

Бер хикмәттә, ололарҙың ғүмерен иғтибар, уларҙың кәңәштәрен тыңлай белеү оҙонайта, тиелгән. Бөгөнгө...

Тотош уҡырға 1 466

Юлға фатиха бирер

Юлға фатиха бирер 29.03.2019 // Иман

Мәсетле районының имам-мөхтәсибе Азамат Вәлиев битараф булмаған замандаштарыбыҙҙан изге эштә ярҙам...

Тотош уҡырға 1 381

Апрелдең изге кистәре

Апрелдең изге кистәре 29.03.2019 // Иман

Быйылғы апрель мосолман календары буйынса рәжәб һәм шәғбанға тура килә. Ә был айҙар, мәғлүм ки, иң...

Тотош уҡырға 1 472

Гүзәл затты хәстәрләмәһәк...

Гүзәл затты хәстәрләмәһәк... 01.03.2019 // Иман

Яҙ башында дәүләт тарафынан ҡабул ителгән иң матур байрамдарҙың береһе – 8 Март. Йәшәйештең нигеҙе,...

Тотош уҡырға 1 275

Ниндәй бүләк бирергә?

Ниндәй бүләк бирергә? 01.03.2019 // Иман

Ир-ат ҡатын-ҡыҙҙы байрамда матур бүләктәр менән һөйөндөрөргә тырыша. Исламда быға ниндәй ҡараш?...

Тотош уҡырға 1 892

Рәжәбтә ни сәсһәң,  Рамаҙанда шуны урырһың

Рәжәбтә ни сәсһәң, Рамаҙанда шуны урырһың 01.03.2019 // Иман

Мосолман календары буйынса 1440 йылдың яртыһы ла үтеп бара. Йома, 8 март, етенсе ай рәжәбтең...

Тотош уҡырға 1 473

“Тупһа”ғыҙ ныҡ булһын

“Тупһа”ғыҙ ныҡ булһын 08.02.2019 // Иман

Тупһа – йорттоң көҙгөһө. Ошоға бәйле хикмәтте иҫкә төшөрәйек....

Тотош уҡырға 1 568

Көнсөллөк нимәгә килтерә?

Көнсөллөк нимәгә килтерә? 08.02.2019 // Иман

Һәр әҙәм балаһы донъяла үҙенең көсө еткәнде эшләй. Ә инде төрлө ихтыяждарҙы ҡәнәғәтләндереү – Аллаһ...

Тотош уҡырға 1 722

Ҡөрьән – оло фән

Ҡөрьән – оло фән 08.02.2019 // Иман

Бөгөн – Рәсәй фәне көнө. Ошо уңайҙан мосолман донъяһында ғилемдең тотҡан урыны хаҡында иҫкә алып...

Тотош уҡырға 1 369

Матур кейенһен, биҙәнһен...

Матур кейенһен, биҙәнһен... 08.02.2019 // Иман

Әл-хәмдү лил-ләһ, мосолман ҡатын-ҡыҙы кейеме йылдан-йыл күркәмләнә, зауыҡлыраҡ, сағыуыраҡ була...

Тотош уҡырға 1 327

Һөнәрле ҡулында ҡот уйнай

Һөнәрле ҡулында ҡот уйнай 08.02.2019 // Иман

Үҙ көстәре менән ике ҡатлы ҙур йорт һалып, уңайлы шарттарҙа алты бала тәрбиәләгән, дини ҡанундарҙы...

Тотош уҡырға 1 333

Иргә ниҙәр тыйыла?

Иргә ниҙәр тыйыла? 01.02.2019 // Иман

Пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәт ғәләйһис-сәләм мосолман ирҙәрҙе алтын-көмөш менән мауығып китеүҙән тыйған....

Тотош уҡырға 1 599